The Effect of Clinical Practices on Nursing Students' Professional Self-Concept and State-Trait Anxiety Level: A One-Group Quasi-Experimental Study

Yıl 2025, Cilt: 11 Sayı: 2, 113 - 129, 27.06.2025

Berra Yılmaz Kuşaklı , Sümeyye Tiryaki

Öz

Introduction and Aim: This study was conducted to examine the effect of clinical practices on nursing students' professional self-perception and situational-trait anxiety level.
Method: The type of the study is a quantitative study conducted in a quasi-experimental design without a control group. The sample of the study consisted of 43 nursing students studying in the Nursing Department of a foundation university in Turkey during the 2023-2024 academic year. The data were collected with “Personal Information Form, Professional Self-Concept Scale in Student Nurses (PSCS) and State-Trait Anxiety Scale”. Data analysis was performed with SPSS 26.0 package program. Data were analyzed using number, percentage, arithmetic mean, standard deviation, and Paired Samples t-Test.
Results: It was determined that the total score of the Professional Self-Concept Scale was 131.814±11.531, the State Anxiety Scale score was 42.963±9.85 and the Trait Anxiety Scale score was 45.302±8.416 before the clinical practice. It was found that there was no statistically significant difference between the perception of professional self-concept (t=-0,85 df:42, p=0.40), state anxiety level (t=0.215, df=42, p=0.831), and trait anxiety level (t=-1.279, df=42, p=0.271) before and after clinical practice (p>0.05). It was found that the mean score of the Professional Self-Concept Scale of student nurses after clinical practice (133.069±11.931) was at a good level. It was found that the situational anxiety score was at a moderate level and decreased compared to the first clinical practice (42.627±10.137), but the trait anxiety score increased (46.581±9.69).
Conclusion: It was found that the professional self-concept of student nurses was at a good level and increased compared to before the first clinical practice, and their state and trait anxiety levels were moderate. It can be said that as the clinical experience of the students increased, their professional self-concept increased and their state anxiety levels decreased.

Anahtar Kelimeler

Anxiety , state and trait anxiety , professional self-concept , student nurse , clinical experience.

Proje Numarası

BAP/2024/10-B

Klinik Uygulamaların Hemşirelik Öğrencilerinin Profesyonel Benlik Kavramı ve Durumsal-Sürekli Kaygı Düzeyine Etkisi: Tek Gruplu Yarı Deneysel Çalışma

Öz

Giriş ve Amaç: Bu araştırma klinik uygulamaların hemşirelik öğrencilerinin profesyonel benlik algısı ve durumsal-sürekli kaygı düzeyine etkisinin incelenmesi amacı ile yapılmıştır.
Yöntem: Araştırmanın türü kontrol grupsuz yarı deneysel tasarımda yürütülen nicel bir çalışmadır. Araştırmanın örneklemini Türkiye’de bir vakıf üniversitesinin Hemşirelik Bölümü’nde 2023-2024 eğitim ve öğretim döneminde öğrenim gören 43 hemşirelik öğrencisi oluşturmuştur. Veriler “Kişisel Bilgi Formu, Öğrenci Hemşirelerde Profesyonel Benlik Kavramı Ölçeği (ÖHPBKÖ) ve Durumluk-Sürekli Kaygı Ölçeği” ile toplanmıştır. Veri analizi SPSS 26.0 paket programı ile yapılmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzde, aritmatik ortalama, standart sapma ile Paired Samples t-Test ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Hemşire öğrencilerin klinik uygulama öncesi Profesyonel Benlik Kavramı Ölçeği toplam puanının 131.814±11.531, Durumluk Kaygı Ölçeği puanının 42.963±9.85 ve Sürekli Kaygı Ölçeği puanının 45.302±8.416 olduğu belirlenmiştir. Öğrencilerin profesyonel benlik kavramı algısının (t=-0.85 df:42, p=0.40), durumluk kaygı düzeyinin (t=0.215, df=42, p=0.831) ve sürekli kaygı düzeyinin (t=-1.279, df=42, p=0.271) klinik uygulama öncesi ile sonrası ölçümleri arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0.05). Öğrenci hemşirelerin klinik uygulama sonrası Profesyonel Benlik Kavramı Ölçeği puan ortalamalarının (133.069±11.931) iyi düzeye sahip olduğu saptanmıştır. Durumsal kaygı puanının orta seviyede olduğu ve ilk klinik uygulama öncesine göre azaldığı (42.627±10.137) ancak sürekli kaygı puanının arttığı (46.581±9.69) bulunmuştur.
Sonuç: Öğrenci hemşirelerin profesyonel benlik kavramının iyi seviyede olduğu ilk klinik uygulama öncesine göre yükseldiği, durumluk ve süreklilik kaygı düzeylerinin orta seviyede olduğu saptanmıştır. Öğrencilerin klinik deneyimleri arttıkça Profesyonel Benlik bilincinin arttığı, durumluk kaygı düzeylerinin azaldığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Kaygı , durumsal-sürekli kaygı , profesyonel benlik , öğrenci hemşire , klinik deneyim

Etik Beyan

İstanbul Esenyurt Üniversitesi Etik Kurulundan Etik Kurul izni (26.03.2024 tarih 2024-03) ve kurum izni alınmıştır. Bu çalışma 25-28 Eylül 2024 tarihleri arasında Ankara’da düzenlenen 8. Uluslararası 19. Ulusal Hemşirelik Kongresi’nde sözel bildiri olarak sunulmuştur.

Destekleyen Kurum

Bu çalışma İstanbul Esenyurt Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri (BAP) tarafından 26.03.2024 tarih 2024-03 nolu (BAP/2024/10-B) Bilimsel Araştırma Projeleri olarak desteklenmiştir.

Proje Numarası

BAP/2024/10-B

Kaynakça

• Ahmed, F. A., Alrashidi, N., Mohamed, R. A., Asiri, A., Al Ali, A., Aly, K. H., ... & Almowafy, A. A. (2023). Satisfaction and anxiety level during clinical training among nursing students. BMC nursing, 22(1), 187. https://doi. org/10.1186/s12912-023-01352-3
• Bal, B., Korkmaz, M., & Özen, D. Ö. (2025). Hemşirelik Öğrencilerinin Hemşire Olma Yolundaki İlk Klinik Deneyimlerinin Değerlendirilmesi: Bir Günlük Çalışması. YOBÜ Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-9.
• Bang, K. S., Kang, J. H., Jun, M. H., Kim, H. S., Son, H. M., Yu, S. J., ... & Kim, J. S. (2011). Professional values in Korean undergraduate nursing students. Nurse education today, 31(1), 72-75.
• Bayar, K., Çadır, G., & Bayar, B. (2009). Hemşirelik öğrencilerinin klinik uygulamaya yönelik düşünce ve kaygı düzeylerinin belirlenmesi.
• Baykara, Z. G., Gündüz, C. S., & Eyüboğlu, G. (2019). Hemşirelik öğrencilerinin ahlaki duyarlılıklarının profesyonellik tutum düzeylerine etkisi. Cukurova Medical Journal, 44(3), 712-722
• Brady M., Price J., Bolland R. ve ark. (2019). Needing to belong: first practice placement experiences of children’s nursing students. Comprehensive Child and Adolescent Nursing, 42(1), 24-39.
• Cerit, B., & Temelli, G. (2018). Hemşirelik öğrencilerinde profesyonel davranışların cinsiyet ve sınıf düzeyine göre incelenmesi. Journal of Health and Nursing Management, 5(3), 164-171. https://doi.org/10.5222/ SHYD.2018.164
• Çevik, K., & Khorshid, L. (2012). Hemşirelik öğrencilerinin profesyonel davranışları uygulayabilme durumlarının belirlenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 28(2), 23-30. https://doi.org/10.1111/ nuf.12211
• Çöplü M., & Tekinsoy Kartın P. (2019). Professional self-concept and professional values of senior students of the nursing department. Nursing Ethics. 26(5):1387-1397. doi:10.1177/0969733018761171
• Cetinkaya-Uslusoy, E., Paslı-Gürdogan, E., & Aydınlı, A. (2017). Professional values of Turkish nurses: a descriptive study. Nursing Ethics, 24(4), 493- 501.
• Demir S, Yıldırım NK. (2014). Psikiyatri hemşirelerinin mesleki davranışlarının belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 5(1): 25–32.
• Dikmen, Y., Yönder, M., Yorgun, S., Usta, Y. Y., Umur, S., & Aytekin, A. (2014). Investigation of nurses’ professional attitudes and factors influencing these attitudes. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 17(3), 158-64.
• Durgun, H, Can, T, Avcı, AB, & Kalyoncuoğlu, B. (2021). Covid-19 sürecinde hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitime yönelik görüşleri ve kaygı düzeyleri. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 14 (2), 141–147. https://doi.org/10.46483/deuhfed.824109
• Erdoğan, Z., Eyuboglu, G., Ali, A. Y., Baykara, Z. G., Bulut, H., & Demir, S. G. (2020). İntörnlük uygulamasının hemşirelik öğrencilerinin kişisel ve mesleki benlik bağdaşım düzeyleri ile profesyonellik tutumları üzerine etkisi. Gazi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 25-37.
• Fagermoen, M. S. (1997). Professional identity: Values embedded in meaningful nursing practice. Journal of Advanced Nursing, 25(3), 434-441.
• Genç Köse B, Bakoğlu E, Purut HP, et al. (2021). Yaşlı bakımı öğrencilerinin klinik uygulama deneyimlerinin niteliksel değerlendirilmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 30(1), 1-8. https://doi.org/10.17942/sted.860317
• Gümüş G. & Ünlüsoy Dinçer N. (2023). Hemşirelik öğrencilerinde ilk klinik kaygının azaltılmasında etkili bir yöntem: progresif gevşeme egzersizleri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 12(3), 1322-1331. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1183369.
• Iacobucci, T. A., Daly, B. J., Lindell, D., & Griffin, M. Q. (2013). Professional values, self-esteem, and ethical confidence of baccalaureate nursing students. Nursing Ethics, 20(4), 479-490.
• Juanamasta, I. G., Aungsuroch, Y., Preechawong, S., & Gunawan, J. (2023). Factors related to professional self-concept of nursing students and nurses: a systematic review. Iranian journal of nursing and midwifery research, 28(6), 642-648.
• Karadağ, A., Hisar, F., & Elbaş, N. Ö. (2007). The level of professionalism among nurses in Turkey. Journal of Nursing Scholarship, 39(4).
• Kaya, A., & Kantek, F. (2016). Nurse managers' perception of professional values and affecting factors. Journal of Health and Nursing Management, 3(1), 18-25.
• Kaya, H., Işık, B., Şenyuva, E., & Kaya, N. (2012). Nursing students’ individual and professional values. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 15(1), 18-26.
• Kelly, S., & Courts, N. (2007). The professional self-concept of new graduate nurses. Nurse education in practice, 7(5), 332-337.
• Kıymaz, D., Kılıç, Ü., & Saraçoğlu, E. (2024). Sağlık disiplini öğrencilerinin klinik uygulamalara yönelik düşünce ve kaygı düzeyleri. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 11(4), 507-514. https://doi.org/10.52880/sagakaderg.1471823
• Kol, E. & Ince, S. (2018). Determining the opinions of the first-year nursing students aboutclinical practice and clinacal educators. Nurse Education in Practice, 35-40. https://doi.org/10.1016/j.nepr.2018.04.009.
• Latif A.R. & Mat Nor M.Z. (2019). Stressors and coping strategies during clinical practice among diploma nursing students. Malays. J. Med. Sci., 26 (2), 88- 98. https://doi.org/10.21315/mjms2019.26.2.10.
• Leonard N.H., Beauvais L.L. & Richard W.A. (1995). Self concept-based model of work motivation. Academy of Management Annual Meeting Proceedings, 1:322-326.
• Meşe, S. & Söylemez, G. K. (2024). Hemşirelik öğrencilerinin meslek seçiminin profesyonel davranışa etkisi. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 62-73.
• Öner N. & Compte A.L. (1985). Durumluk-Sürekli Kaygı Envanteri Elkitabı, 20. Basım, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Özsaban, A., & Bayram, A. (2020). Türkiye’de hemşirelik öğrencilerinin klinik uygulama deneyimlerini etkileyen faktörler: sistematik derleme. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(2), 124-145. DOI: https://www.doi. org/10.46971/ ausbid.750585.
• Poorgholami, F., Ramezanli, S., Jahromi, M. K., & Jahromi, Z. B. (2016). Nursing students’ clinical performance and professional self-concept. Bangladesh Journal of Medical Science, 15(1), 57-61. https://doi.org/10.3329/bjms. v15i1.22118
• Poorchangizi, B., Borhani, F., Abbaszadeh, A., Mirzaee, M., & Farokhzadian, J. (2019). Professional values of nurses and nursing students: A comparative study. BMC Medical Education, 19, 1-7. https://doi.org/10.1186/s12909- 019-1878-2
• Rodrigues Lavina, P. D., Abin, K., Shwetha, R., & Priya, M. N. (2021). Anxiety among the nursing students during the initial clinical experience. Int J Curr Res Rev, 13, 161. DOI: http://dx.doi.org/10.31782/IJCRR.2021.131412
• Sabancıoğulları S. & Doğan S. (2011). Öğrencı̇ hemşirelerde profesyonel benlı̇k kavramı ölçeği (öhpbkö): Geliştirilmesı̇, geçerlı̇k ve güvenı̇rlı̇k çalışması. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi, 27 (2), 35-45.
• Sabancıoğulları S. & Doğan S. (2012). Profesyonel kimlik ve hemşirelik. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 15(4): 275-282.
• Sabancıoğulları, S., & Doğan, S. (2014). The professional self development levels and affecting factors of nurses working in a university hospital. Journal of Anatolia Nursing and Health Sciences, 17(1), 15-22.
• Savcı, C., Şerbetçi, G., & Kılıç, Ü. (2019). Sağlık disiplini öğrencilerinin klinik uygulama alanlarında sorun yaşama durumları ve beklentilerinin belirlenmesi. Türkiye Klinikleri Journal of Health Sciences, 4(3): 315-22 https://doi.org/10.5336/ healthsci.2018-64261
• Sharif F., & Masoumi S. (2005). A qualitative study of nursing student experiences of clinical practice. BMC Nursing. 4: 6.
• Tektaş N, Yayla A, Sarıkaş A, Polat Z, Tektaş M. & Öz Ceviz N. (2016). Ön lisans öğrencilerinin staj uygulamalarının değerlendirilmesi: Marmara Üniversitesi örneği. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi. 5: 310-318.
• Ünsar, S. Erol, Ö. & Turan, N. (2006). Meslek esasları dersi alan hemşirelik ve ebelik 1. sınıf öğrencilerinin durumluk sürekli kaygı düzeylerinin belirlenmesi. Hemşirelik Forumu Dergisi, 3, 94-99.
• Wang A.H, Lee C.T. & Espin S. (2019). Undergraduate nursing students' experiences of anxiety-producing situations in clinical practicums: a descriptive survey study. Nurse Educ Today, 76, 103-108.
• Yalçıner N., Çam O., Demir B., İnce Ş., Koçoğlu Z. & Sağlam B. (2018). Öğrenci hemşirelerde profesyonel benlik kavramı ve etkileyen faktörler. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 34(1), 66-78.
• Yazdannik A., Yekta Z.P. & Soltani A. (2012). Nursing professional identity: an infant or one with alzheimer, Iran J. Nurs. Midwifery Res, Feb: 17 (2 Suppl 1): 178-186.
• Yılmaz Karabulutlu E., Gündüz Oruç F., & Bahçecioğlu Turan G. (2019). Öğrencilerin Hemşirelik Eğitimi Sürecinde Yaşadıkları Stresin Profesyonel Benlik Gelişimlerine Etkisi. Gümüşhane Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1):10- 17.
• Yükseköğretim Kurulu-YÖK. (2008). Doktorluk, hemşirelik, ebelik, diş hekimliği, veterinerlik, eczacılık ve mimarlık eğitim programlarının asgari eğitim koşullarının belirlenmesine dair yönetmelik. Erişim Tarihi: 14.06.2025. Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/200 8/02/20080202-9.htm. 2008.