Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin Analizi

Yıl 2022, Cilt: 8 Sayı: 1, 43 - 57, 01.02.2022

Aynur Karakaya , Ayşegül Doğan

Öz

Birinci basamak sağlık hizmetleri, günümüzde sağlık sistemlerinin temelini teşkil etmektedir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de birinci basamak sağlık hizmetleri ile ilgili yapılmış lisansüstü tezleri inceleyerek alanyazına katkı sağlamak ve bu konuda çalışmak isteyen araştırmacılara yol göstermektir. Bunun yanı sıra temel konu alanlarında egemen olan temalar ve yetersiz sayıda çalışmanın bulunduğu araştırmaya açık çalışma alanlarının saptanması hedeflenmektedir. Yöntem: Çalışmada nitel araştırma tasarımı kullanılmış, birinci basamak sağlık hizmetleri konusunda yapılmış ulusal tezlerin incelenmesinde “içerik değerlendirmesi” yöntemine başvurulmuştur. Veriler “doküman incelemesi” yoluyla toplanmıştır. Bulgular: Toplamda 51 adet tez; “yılı, türü, dili, yapıldığı şehir, üniversite, enstitü, anabilim dalı, danışmanın unvanı, kullanılan yöntem ve veri toplama tekniği ile temel çalışma konusu kriterleri” bakımından incelenmiştir. Sonuç: Tezlerin tamamının yüksek lisans tezi olduğu, çoğunun “sağlık yönetimi” ve “işletme” ana bilim dallarında ve İstanbul, Ankara gibi büyük şehirlerdeki üniversitelerde hazırlandığı görülmüştür. Tezlerde genel olarak nicel araştırma yönteminin, veri toplama tekniği olarak anketlerin tercih edildiği, tezlerin büyük çoğunluğunun hasta-çalışan memnuniyeti konularını ele aldığı ve çalışmaların birinci basamak sağlık çalışanları ile hastalar üzerinde yoğunlaştığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile Hekimliği, Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri, Sağlık Yönetimi

Kaynakça

• 1. Akman, M. (2014). Türkiye’de birinci basamağın gücü. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18, 70-78.
• 2. Aktaş, P. (2019) Birinci Basamak Sağlık Hizmeti Sunucularının Kapıtutuculuk İşlevi ve Bu işlevin Sağlık Sistemi Üzerindeki Etkileri, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 2019; 22(4): 879-892.
• 3. Bayın G. (2015) Türkiye’de Sağlık Turizmi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İçerik Değerlendirmesi. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 17 (28): 49-55.
• 4. Başer DA, Kahveci R, Koç M, Kasım İ, Şencan İ,Özkara A. (2015) Etkin Sağlık Sistemleri için Güçlü Birinci Basamak Ankara Med J, 15(1):26-31.
• 5. Beasley JB, Starfield B, van Weel C et al. Global Health and Primary Care Research. J Am Board Fam Med 2007; 20(6):518-26.
• 6. Bircan, H. (2011). Veri Zarflama Analizi İle Sivas İli Merkez Sağlık Ocaklarının Etkinliğinin Ölçülmesi, Çukurova İktisadi İdari Bilimler Dergisi 12(1): 331-347.
• 7. Doğan Eren, A. ve Karakaya A.(2020). Türkiye’de Ağzı ve Diş Sağlığı Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi, SSS Journal 73: 4834-4841.
• 8. Kavuncubaşı Ş ve Yıldırım S. 2018 Hastane ve Sağlık Kurumları Yönetimi 5. Baskı Siyasal Kitabevi Ankara.
• 9. Keskin, H.İ. (2018). Türkiye’de Aile Sağlığı Merkezlerinin Teknik Etkinliğinin Araştırılması: Veri Zarflama ve Süper Etkinlik Yaklaşımı. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Derg. 13(5):173-185.
• 10. Kozak, N. (2001). Türkiye'de turizm pazarlaması literatürünün gelişim süreci: 1972-1998 yılları arasında hazırlanmış lisansüstü tez çalışmaları üzerine biyo-bibliyografik bir inceleme, Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 12, 26-33.
• 11. Kıral, B. (2020).Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi, Siirt Üniv. Sosyal Bilimler Enstitüsü Derg. 15:170-189.
• 12. Kringos, D.S., Boerma, W.G., Hutchinson, A. et al. The breadth of primary care: a systematic literature review of its core dimensions. BMC Health Serv Res 10, 65 (2010). https://doi.org/10.1186/1472-6963-10-65.
• 13. Macinko J, Starfield B, Shi L. The Contribution of Primary Care Systems to Health Outcomes within Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) Countries, Health Services Research 2003; 38(3):831-865.
• 14. Mengüllüoğlu N.Ö. ve Ünlüoğlu İ (2017) 2005-2015 Yılları Arasındaki Aile Hekimliği Uzmanlık Tezlerinin Değerlendirilmesi. Ankara Medical Journal 17(4):192-203.
• 15. Özenç, M. & Özenç, E. G. (2013). Türkiye’de üstün yetenekli öğrencilerle ilgili yapılan lisansüstü eğitim tezlerinin çok boyutlu olarak incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 17(1), 13-28.
• 16. Öztek Z. (2006) Sağlıkta Dönüşüm ve Aile Hekimliği. Toplum Hekimliği Bülteni. 25(2):1-6.
• 17. Parchman M, Culler S. Primary Care Physicians and Avoidable Hospitalization. J Fam Practice, 1994; 39(2):123-8.
• 18. Starfield B. The Effectiveness of Primary Health Care. Chapter 1. In: Lakhani M, Southgate L, eds. A Celebration of General Practice. Oxon, UK: Radcliffe; 2003: 19-36.
• 19. Tarım M ve Akman 2020 Türkiye ve İngiltere Sağlık Sistemleri: Birinci Basamak Sağlık Hizmetleri Karşılaştırması. Usaysad Derg, 6(2):303-316.
• 20. Tunç, B. (2015). Birinci basamak sağlık hizmetlerinde kurum düzeyinde kişiye yönelik hizmet kapsayıcılığını değerlendirme ölçeği. (Tıpta Uzmanlık Tezi). Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi.
• 21. Tüfekçi N (2018) Birinci Basamak Sağlık Kurumlarında Örgütsel Bağlılık: Demografik Özellikler Açısından İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma, Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi 10(19): 460-473.
• 22. Uygun, S. (2012). Eğitim tarihi alanında yapılmış lisansüstü tezlerin analizi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(2), 263-282.
• 23. Ünlüoğlu İ. Aile hekimliğinin tarihçesi ve gelişimi. Ünlüoğlu İ, Yıldırım Kaptanoğlu A, Özer C (editörler). Aile Sağlığı Merkezi Yönetimi. İstanbul: Akademi Yayıncılık; 2012:1‐9.
• 24. Yaman H, Kara İH, Baltacı D, Altuğ M, Akdeniz M, Kavukçu E. Türkiye'de aile hekimliği alanında yapılan tezlerin kalitatif değerlendirilmesi. Konuralp Tıp Dergisi 2011;3(3):1-6.