KİMYA SEKTÖRÜNDE HAZOP VE ETA RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNTEMLERİ İLE ÇALIŞANLARIN SAĞLIK RİSKİNİN KONTROLÜ

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 3, 245 - 267, 31.10.2024

Habibe Er , Gülizar Hoşten

Öz

Endüstriyel yangın ve patlamaların artmasıyla birlikte, üretim süreçlerindeki risklerin yönetimi, iş güvenliği ve çalışan sağlığı açısından daha da kritik hale gelmiştir. TMMOB Kimya Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi’nin raporuna göre, 2022 yılında ise son 5 yılın tespit edilen en yüksek sayısına ulaşmış olup 587 endüstriyel yangın ve patlama gerçekleşmiştir. 139 yaralı ile 22 sigortalı iş gören yaşamını yitirmiştir. Kimya sektöründe, işletme ve çevreye zarar verebilecek risklerin domino etkisi dikkate alınarak özel risk değerlendirme yöntemleri geliştirilmiştir. İstanbul'da elektrometal kaplama işleri yapılan bir otomotiv yedek parça üreticisi için Tehlike ve İşletim Analizi (HAZOP) ve Olay Ağacı Analizi (ETA) analizleriyle potansiyel riskler ve kritik olaylar belirlenmiş, çalışanlar için olası sağlık riskleri ve önlemler kurum yetkilisine sunulmuştur. Ancak, bu risklerin ne sıklıkta ve şiddette olabileceği raporda belirlenememiştir.

Anahtar Kelimeler

Endüstriyel Yangın ve Patlamalar, Kimya Sektörü Risk Yönetiminde Çalışan Sağlığı ve Güvenliği, HAZOP (Tehlike ve İşletim Analizi), ETA (Olay Ağacı Analizi)

CONTROL OF HEALTH RISK OF EMPLOYEES IN THE CHEMICAL INDUSTRY WITH HAZOP AND ETA RISK ASSESSMENT METHODS

Öz

With the increase in industrial fires and explosions, the management of risks in production processes has become even more critical in terms of occupational safety and employee health. According to the report of TMMOB Chamber of Chemical Engineers Istanbul Branch, 587 industrial fires and explosions took place in 2022, reaching the highest number of the last 5 years. 139 injured and 22 insured workers lost their lives. In the chemical industry, special risk assessment methods have been developed, taking into account the domino effect of risks that may harm the business and the environment. For an automotive spare parts manufacturer in Istanbul, where electrometal coating works are carried out, potential risks and critical events were identified by Hazard and Operational Analysis (HAZOP) and Event Tree Analysis (ETA) analyses, and possible health risks and precautions for employees were presented to the corporate authority. However, the frequency and severity of these risks could not be determined in the report.

Anahtar Kelimeler

Industrial Fires and Explosions, Employee Health and Safety in Chemical Industry Risk Management, HAZOP (Hazard and Operational Analysis), ETA (Event Tree Analysis)

Kaynakça

• Akman, A. (2015). Kimya sektöründe tehlike ve işletilebilirlik (Hazop) analizi. Çalışma Dünyası Dergisi, 3(2), 59-74.
• Aksay, K., Orhan, F., & Kurutkan, M. N. (2012). Sağlık hizmetlerinde bir risk yönetimi tekniği olarak FMEA: Laboratuvar sürecine yönelik bir uygulama. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 4(2), 121- 142.
• Babaarslan, N. (2013). Petrol rafinerisinde atmosferik damıtma kolonunda kaza riski değerlendirmesi. Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara,
• Baker, E. L. (1994). A review of recent research on health effects of human occupational exposure to organic solvents: a critical review. Journal of Occupational Medicine, 1079-1092.
• Bright, P., Burge, P. S., O'Hickey, S. P., Gannon, P., Robertson, A. S., & Boran, A. (1997). Occupational asthma due to chrome and nickel electroplating. Thorax, 52(1), 28-32. Campus, M. Journal of Science.
• Crawley, F., & Tyler, B. (2015). HAZOP: Guide to best practice: Elsevier.
• Çiçek, Ö., & Öçal, M. (2016). Dünyada ve Türkiye’de iş sağliği ve iş güvenliğinin tarihsel gelişimi. Hak iş uluslararası emek ve toplum dergisi, 5(11), 106-129.
• Davidson, C. J., Hannigan, J. H., & Bowen, S. E. (2021). Effects of inhaled combined Benzene, Toluene, Ethylbenzene, and Xylenes (BTEX): Toward an environmental exposure model. Environmental toxicology and pharmacology, 81, 103518.
• Demir, S. (2010). Tehlikeli kimyasal maddelerin iş sağlığı ve güvenliği yönetimi.
• Demirdelen, M. (2016). UÇAK ÜRETİM YAN SANAYİ KURULUŞ- LARINDA KİMYASAL MARUZİYETLERİN VE RİSKLERİN BELİRLENMESİ. Retrieved from https://www.csgb.gov.tr/media/ 1467/mertdemirdelen.pdf
• Dunjó, J., Fthenakis, V., Vílchez, J. A., & Arnaldos, J. (2010). Hazard and operability (HAZOP) analysis. A literature review. Journal of hazardous materials, 173(1-3), 19-32.
• Eggers, S., & Le Blanc, K. (2021). Survey of cyber risk analysis techniques for use in the nuclear industry. Progress in Nuclear Energy, 140, 103908.
• Resmi Gazete, (2012a). İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ RİSK DEĞERLENDİRMESİ YÖNETMELİ. 28512. Retrieved from https:// www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=16925&Mevzuat- Tur=7&MevzuatTertip=5
• Resmi Gazete, (2012b). 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası Resmi gazete tarihi, 28339, 26. Retrieved from https://www.mevzuat.gov. tr/mevzuat?MevzuatNo=6331&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5
• Resmi Gazete, (2019). Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı, Büyük Endüstriyel Kazaların Önlenmesi ve Etkilerinin Azaltılması Hakkında Yönetmelik. Resmî gazete tarihi: 02.03.2019 Resmî gazete sayısı: 30702
• Resmi Gazete, (2020). Büyük Endüstriyel Kazalarla İlgili Hazırlanacak Büyük Kaza Senaryo Dokümanı Tebliği 31171. Retrieved from https:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/06/20200630-10.htm
• Resmi Gazete, (1984). ELEKTRİK İÇ TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ, Resmî Gazete Tarihi: 04.11.1984 Resmî Gazete Sayısı: 18565, https:// www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=10391&Mevzuat- Tur=7&MevzuatTertip=5
• Resmi Gazete, (2013). KANSEROJEN VEYA MUTAJEN MADDELERLE ÇALIŞMALARDA SAĞLIK VE GÜVENLİK ÖNLEMLERİ HAKKINDA YÖNETMELİK, Resmî Gazete Tarihi: 06.08.2013 Resmî Gazete Sayısı: 28730, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat? MevzuatNo=18695&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Hong, E.-S., Lee, I.-M., Shin, H.-S., Nam, S.-W., & Kong, J.-S. (2009). Quantitative risk evaluation based on event tree analysis technique: Application to the design of shield TBM. Tunnelling and Underground Space Technology, 24(3), 269-277.
• Kılkış, İ. (2022). İş Sağlığı ve Güvenliği
• Kletz, T. A. (2018). Hazop & Hazan: identifying and assessing process industry hazards: CRC Press.
• Kokangül, A., Polat, U., & Dağsuyu, C. (2017). A new approximation for risk assessment using the AHP and Fine Kinney methodologies. Safety science, 91, 24-32.
• Lim, C., & Oh, H. (2023). Organic solvent exposure for the chronic kidney disease: updated systematic review with meta-analysis. Annals of Occupational and Environmental Medicine, 35.
• Mhamdi, A., Ben Amor, A., Amri, A., Youssef, I., Ladhari, N., & Gharbi, R. (2012). Ergonomic evaluation of a situation of coexposure to solvents and noise in a printing of flexible packaging. Work, 41(Supplement 1), 496-502.
• MSDS. (2010). Çinko Fosfat Malzeme Güvenlik Bilgi Formu. Retrieved from.http://www.atakimya.com.tr/upload/product_files/62-MTU2ZGVkM2VmMjIyNjA. pdf
• Nativio, A., Kapelan, Z., & van der Hoek, J. (2022). Risk assessment methods for water resource recovery for the production of bio-composite materials: Literature review and future research directions. Environmental Challenges, 9, 100645.
• Nemery, B. (2022). Metals and the respiratory tract. In Handbook on the Toxicology of Metals (pp. 421-443): Elsevier.
• Özkılıç, Ö. (2005). İş sağliği ve güvenliği, yönetim sistemleri ve risk değerlendirme metodolojileri. TİSK Yayınları, Ankara, 336.
• Ramadan, M. A., & Saif Eldin, A. S. (2022). Effect of occupational cadmium exposure on the thyroid gland and associated inflammatory markers among workers of the electroplating industry. Toxicology and Industrial Health, 38(4), 210-220.
• Ross, J. A., Shipp, E. M., Trueblood, A. B., & Bhattacharya, A. (2016). Ergonomics and beyond: understanding how chemical and heat exposures and physical exertions at work affect functional ability, injury, and long-term health. Human factors, 58(5), 777-795.
• Rossing, N. L., Lind, M., Jensen, N., & Jørgensen, S. B. (2010). A functional HAZOP methodology. Computers & chemical engineering, 34(2), 244-253.
• Şeker, S. (2023). Yüzey (Fosfat ve ÇİNko) Kaplama Tesi̇sleri̇nde Isg Açisindan Anali̇ti̇k Değerlendi̇rmeler. Bursa Uludag University (Turkey),
• Şentürk, İ. (2019). Otomotiv Sanayi ve Çevre. Paper presented at the VIII. Umteb International Congress on Vocational & Technical Sciences.
• Todd, L., Puangthongthub, S. T., Mottus, K., Mihlan, G., & Wing, S. (2008). Health survey of workers exposed to mixed solvent and ergonomic hazards in footwear and equipment factory workers in Thailand. Annals of occupational hygiene, 52(3), 195-205.
• Uzun, R. Ç., & Utlu, Z. (2015). Elektrometal kaplama işlemlerinde hazop risk değerlendirmesi: örnek uygulama. Celal Bayar University Journal of Science, 11(2), 279-286.
• Venkatasubramanian, V., Zhao, J., & Viswanathan, S. (2000). Intelligent systems for HAZOP analysis of complex process plants. Computers & chemical engineering, 24(9-10), 2291-2302.
• Xu, P., Lai, S., Wu, L., Chen, W., Chen, Y., Xu, D., . . . Wang, X. (2023). Insights into the health status of the general population living near an electroplating industry zone: metal elevations and renal impairment. Environmental Science and Pollution Research, 30(11), 31905-31915.