ÖĞRETMENLERİN ÇOCUĞA YÖNELİK CİNSEL İSTİSMAR ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 8, 20 - 44, 30.08.2020

Semra Kiye , Prof. Dr. Metin Pişkin

Öz

Çocuğa yönelik cinsel istismar, çocuktan yaşça büyük veya olgun bir veya birden çok kişinin, güç veya otorite kullanarak, çocuğu zorlayarak ve şiddet uygulayarak cinsel faaliyetlere dâhil etmesidir. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre 2017 yılında Türkiye’ de toplam 18601 çocuk cinsel istismara uğramıştır. Çocukların, ailelerinden sonra en uzun süre geçirdikleri kurumun okul olduğu dikkate alındığında, öğretmenlerin konumunun son derece önemli olduğu görülür. Bu araştırmanın amacı, ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin çocuğa yönelik cinsel istismar olgusuna ilişkin algılarını belirlemektir. Araştırma verileri Ankara ili Keçiören ilçesinde iki ayrı ortaokulda görev yapan ve kıdemi 5-15 yıl arasında değişen 20 öğretmenle yüz yüze yapılan bireysel görüşmelerle toplanmıştır. Bu araştırma, nitel araştırma desenleri arasında yer alan durum çalışması deseninde yürütülmüş, verilerin analizinde nitel araştırma analiz tekniklerinden içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Bulgulara göre öğretmenler cinsel istismarı, çocuğun bedenine, saçına-başına dokunmak, cinsel içerikli konuşmak, cinsel olarak kötü niyetli tutum sergilemek ve çocuğa cinsel içerikli video izletmek olarak tanımlamışlardır. Cinsel istismar konusunda risk faktörlerinin neler olduğu sorulduğunda, öğretmenler sevgi ve ilgi göstermeyen ailede büyümeyi, aile içi iletişimsizliğin olmasını, boşanmış bir ailenin çocuğu olmayı, ergenlik veya ergenlik öncesi dönemde olmayı ve alt sosyo ekonomik düzey ailede büyümeyi risk faktörleri olarak gördüklerini belirtmişlerdir. Bulgular ayrıca, öğretmenlerin çok büyük bir bölümünün çocuğa yönelik cinsel istismar konusunda her hangi bir eğitim almadıklarını, ancak cinsel istismarı birçok yönüyle tanımlayabildiklerini ortaya koymuştur. Son olarak, yasal bildirim yükümlülüğünü bilen öğretmenlerin sayısının araştırmaya katılan öğretmenlerin yarısından az olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cinsel istismar,, çocukluk,, öğretmen görüşleri,

Kaynakça

• AKSEL, Ş., Yılmaz Irmak, T. (2015). Çocuk cinsel istismarı konusunda öğretmenlerin bilgi ve deneyimleri. Ege Eğitim Dergisi, 2.(16), 373-391.
• BİLGİNER, Ç, Hesapçıoğlu, S.T., Kandil, S. (2013). Sexual abuse in childhood: a multi-dimentional look from the view point of victims and perpetrators. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 26.55-64.
• BALCI, A. (2009). Sosyal bilimlerde araştırma: yöntem teknik ve ilkeler. Ankara: Pegem Yayınları.
• BÜYÜKÖZTÜRK, Ş., Kılıç- Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş.,Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• CAN YAŞAR, M., Şenol, F.B., Akyol, T. (2015). Öğretmen adaylarının çocuğa yönelik cinsel istismar tutumlarının incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 1.(2). 228-241.
• ÇÖPÜR, M., Üneri, Ö. Ş., Aydın, E., Bahalı, M. K., Tanıdır, C., Güneş, H., Erdoğan, A. (2012). İstanbul ili örnekleminde çocuk ve ergen cinsel istismarlarının karakteristik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13.46-50
• DEREOBALI, N., Çırak Karadağ, S. ve Sönmez, S. (2013). Okulöncesi eğitim öğretmenlerinin çocuk istismarı, ihmali, şiddet ve eğitimcilerin rolü konusundaki görüşleri. Ege Eğitim Dergisi, 1. 50–66.
• DOĞAN, T., Bayar, Ö. (2018). Çocuk cinsel istismarı: geleceğin öğretmenleri ve okul psikolojik danışmanları ne kadar biliyor? Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11. (55). 571-581.
• EASTON, S. D., Kong, J. (2017). Mental health indicators fifty years later: a population based study of men with histories of child sexual abuse. Chils Abuse and Neglect, 63. 273-283.
• ERDOĞAN, A. T., Tufan, E. T., Karaman, M. T., Atabek, M. T., Koparan, C. T., Özdemir, E. T., Ankaralı, H. T. (2011). Türkiye’nin dört farklı bölgesinde çocuk ve ergenlere cinsel tacizde bulunan kişilerin karakteristik özellikleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi. 1.(12), 55-61.
• EROL, D. (2007). Okulöncesi eğitim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çocuklardaki fiziksel istismar belirtilerine ilişkin farkındalıkları (Eskişehir il örneği). (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• FALLER, K. C. (1987). Woman who sexually abuse children. Violence and Victims, 2. (4), 263-276.
• FİNKELHOR, D. (1984). Child sexual abuse: new theory and research. New York: Free Press.
• FİNKELHOR, D. (1993). Epidemiological factors in the clinical identification of child sexual abuse. Child Abuse and Neglect, 17. (1), 67–70.
• GANNON, T. A., Rose, M. R. (2008). Female child sexual offenders: towards integrating theory and practice. Aggression and Violent Behavior, 13. (6), 442-461.
• GOODYEAR-BROWN, P. (Ed.). (2012) .Handbook of child sexual abuse. New Jersey: John Wiley & Sons, Inc.
• GÖLGE, B. Z., Yavuz, M. F., Yüksel, Ş. (2006). Cinsel saldırgan profili. Adli Tıp Dergisi. 20. 1-17.
• HEDİN L.W. (2000). Physical and sexual abuse against women and children. Current Opinion in Obstetrics and Gynecology. 12. (5), 349-355.
• İBİLOĞLU, A. O., Atlı, A., Oto, R., Özkan, M. (2018). Çocukluk Çağı Cinsel İstismar ve Ensest Olgularına Çok Yönlü Bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10. (1), 84-98.
• İŞÇİBAŞI, Y. (2005). İletişim teknolojisinin uluslararası sorunu: internette çocukların cinsel istismarı. Kurgu Dergisi, 21.143-167.
• KARAKAYA I, Coşkun A, Ağaoğlu B, Şişmanlar ŞG, Yıldız Ö, Memik ÇN, vd. (2006). Cinsel istismara maruz kaldığı bildirilen olguların ruhsal değerlendirme sonuçları. Adli Tıp Bülteni, 11: 53-59.
• KOCA, M. (2012). Çocuk istismarında ihbar yükümlülüğü. İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 3. (1), 113-128.
• KOÇTÜRK, N., Bilge, F. (2017). The irrational beliefs and the psychological symptoms of the sexual abuse victims. Dusunen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30.113-123.
• MACMILLAN, H. L., Fleming, J.E., Trocme, N., Boyle, M.H., Wong, M., Racine, Y. A., Beardslee, W. R., Offord, D. R. (1997). Pevelance of child physical and sexual abuse in the community. Jama, 278. 131-135.
• PASLI, F. (2017). Cinsel istismara uğrayan çocukların ekolojik sistem yaklaşımı açısından incelenmesi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 4. (2), 39-53.
• PUTNAM, F. W. (2003). Ten-Year research update review: child sexual abuse. Jam Acad Child Adolesc Psychiatry, 42. 269-78.
• ROWAN, E. L. (2006).Understanding child sexual abuse. United States of America: University Press of Mississippi.
• SARIBAŞ, K.A. (2013). Okul öncesi öğretmenlerinin çocuk istismarına yönelik farkındalıklarının belirlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Üniversitesi, Çanakkale.
• SİGURDARDOTTİR S., Halldorsdottir S. (2013). Repressed and silent suffering: consequences of childhood sexual abuse for women’s health and well-being. Scandinavian of Caring Science, 27. 422–432
• SOYLU, N., Şentürk, Pilan, B., Ayaz, M., Sönmez, S. (2012). Cinsel istismar mağduru çocuk ve ergenlerde ruh sağlığını etkileyen etkenlerin araştırılması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 13. 292-298.
• TUGAY, D. (2008). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• TÜİK (2019). Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/UstMenu.do?metod=temelist. (21.05.2019 tarihinde ulaşılmıştır).
• WHO (2018). World Health Organization. http://www.who.int/violence_injury_prevention/violence/child/en/ (28.07.2018 tarihinde ulaşılmıştır).
• WİLLİAMS, L. M. (1994). Recall of childhood trauma: a prospective study of women's memories of child sexual abuse. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 62. (6), 1167-1176.
• YILDIRIM, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.
• ZEREN, C., Yengil, E., Çelikel, A., Arık, A., Arslan, M. (2012). Üniversite öğrencilerinde çocukluk çağı istismarı sıklığı. Dicle Tıp Dergisi, 39. (4), 536-541.
• ZOROĞLU, S. S., Tüzün, Ü., Şar, V., Öztürk, M., Eröcal Kora, M., Alyanak, B. (2001). Çocukluk Dönemi İstismar Ve İhmalinin Olası Sonuçları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 2.(2), 69-78.