Amerika'dan Japonya'ya Modern Dünyada Yaşlı Olmak: “Harry and Tonto” ve “Tokyo Story” Filmlerinin Psikoloji Bağlamında İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 20 Sayı: 1, 9 - 19, 05.08.2022

Gülbahar Baştuğ , Ömer Faruk Albayrak , Aynur Gojasoy , Zehra İftirak , Lamia Müftüoğlu , Gizem Saray

Öz

Bireyci ve toplulukçu kültür ayrımı, toplulukları ayrıştırma noktasında sosyal bilimlerde en fazla kullanılan kavramların başında gelmektedir. Bireyci topluluklar bireysel hayatın ön plana çıktığı kültürel inşayı ifade ederken, toplulukçu kültürlerde aktif sosyal normlar dikkat çeker. Toplumları anlamak için bireyci-toplulukçu kültür ayrımı alan yazında desteklenmesine karşılık, araştırmacılar tarafından bu ayrıştırmanın toplumsal dinamikleri anlama açısından yetersiz olduğu belirtilmiştir. Bu bağlamda da modernleşme kavramının bireycilik ve toplulukçuluk ayrımını anlamada önemli olduğu öne sürülmüştür. Bugün, hızla değişen ve gelişen dünyamızda modernleşmenin etkileriyle her alanda karşılaşmak mümkündür. Modernleşme kuramının öne sürdüğü sosyoekonomik gelişmelerle birlikte normatif toplulukçuluğun yerini istisnasız bir biçimde normatif bireyciliğe bırakacağı kabulüne karşın, Kağıtçıbaşı’nın önerdiği modelin bu kabule bir itiraz niteliğinde olduğu söylenebilir. Bu noktada Kağıtçıbaşı’nın ortaya koyduğu normatif ve ilişkisel bireycilik-toplulukçuluk ayrıştırması, kültürel farklılıkları ve benzerlikleri anlamak açısından çok daha etkili bir ayrım olmuştur. Bu ayrımla birlikte kültürel ayrıştırmalar hem bireyci hem de toplumsal olmak üzere iki farklı düzeyde anlaşılmıştır. Bireyin benlik oluşumu ve gelişimi de böylelikle çok daha anlaşılır kılınmıştır. Bu makale kapsamında ise Amerikan kültürünü yansıtan “Harry and Tonto” ve Japon kültürünü yansıtan “Tokyo Story” filmleri, alanyazındaki bireycilik-toplulukçuluk ayrıştırmasından faydalanılarak yorumlanmıştır. Ele alınan filmler, bireyci-toplulukçu kültür ayrımından ziyade özerk-ilişkisel benlik modelini destekler niteliktedir. Bu bağlamda bu iki filmi kültürel benzerlikler ve farklılıklar bağlamında, Kağıtçıbaşı’nın normatif ve ilişkisel bireycilik-toplulukçuluk sınıflandırması ile Özerk-İlişkisel Benlik Modeli üzerinden ve bazı geriatrik psikoloji kuramları çerçevesinde incelemek amaçlanmıştır. Filmlerdeki karakterlerin psikolojik analizleri hem benlikleri hem de içinde bulundukları zamansal ve mekânsal bağlamları ile anlaşılmaya çalışılmıştır. Her iki filmin de başrolünde yaşlı karakterlerin yer alması dolayısıyla, filmlerin karşılaştırması yapılırken geriatrik psikoloji kuramlarına da yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Özerk-İlişkisel Benlik, Bireycilik, Toplulukçuluk, Psikoloji, Filmler, Yaşlanma

Getting Older in the Modern World from America to Japan: Analysis of “Harry and Tonto” and “Tokyo Story” Films in the Context of Psychology

Öz

The distinction between individualistic and collectivist cultures is one of the most used concepts in social sciences at the point of separating communities. While individualistic communities express the cultural construction in which individual life comes to the fore, active social norms draw attention in collectivist cultures. Although the individualist-collectivist culture distinction is supported in the literature in order to understand societies, it has been stated by the researchers that this distinction is insufficient in terms of understanding social dynamics. In this context, it has been argued that the concept of modernization is important in understanding the distinction between individualism and collectivism. At this point, the distinction between normative and relational individualism and collectivism put forward by Kağıtçıbaşı has been a much more effective distinction in terms of finding cultural differences and similarities. With this distinction, cultural distinctions have been understood at two different levels, both individualistic and social. The self-formation and development of the individual is thus made much more understandable. Within the scope of this article, “Harry and Tonto” reflecting American culture and “Tokyo Story” reflecting Japanese culture, It has been interpreted by making use of the individualism-collectivism distinction in the literature. The films discussed support the autonomous-relational self-model. In this context, it is aimed to examine these two films in the context of cultural similarities and differences, through Kağıtçıbaşı's normative and relational individualism-collectivism classification, Autonomous-Relational Self-Model and some geriatric psychology theories. The psychological analyses of the characters in the films have been tried to be understood both in terms of their selves and their temporal and spatial contexts. Due to the fact that elderly characters take the lead in both films, geriatric psychology theories are also included while comparing the films.

Anahtar Kelimeler

Autonomous-related Self, Individualism, Collectivism, Psychology, Films, Aging

Kaynakça

• [1]. K. Cherry. “Individualistic Cultures and Behavior” VERYWELLMIND.com. https://www.verywellmind.com/what-are-individualistic-cultures-2795273#citation-1 (accessed Aralık 11, 2020).
• [2]. G. Hofstede, Culture’s Consequences: Comparing Values, Behaviors, İnstitutions, And Organizations Across Nations. Beverly Hills, CA, USA: SAGE Publications, 2003.
• [3]. H. C. Triandis, C. McCusker, and C. H. Hui, "Multımethod Probes Of Indıvıdualısm And Collectıvısm," Journal of Personality and Social Psychology, vol. 59, no. 5, pp. 1006-1020, Kasım 1990.
• [4]. Ç. Kağıtçıbaşı, “Özerk-İlişkisel Benlik: Yeni Bir Sentez”, Türk Psikoloji Dergisi, vol. 11, no. 37, pp. 36-43, 1996.
• [5]. M. Göregenli, “Kültürümüz Açısından Bireycilik-Toplulukçuluk Eğilimleri: Bir Başlangıç Çalışması”, Türk Psikoloji Dergisi, vol. 10, no. 35, pp. 1-14, 1995.
• [6]. Ç. Kağıtçıbaşı, Benlik, Aile ve İnsan Gelişimi: Kültürel Psikoloji. İstanbul, TR: Koç University Press, 2010.
• [7]. R. C. Atchley, "A Continuity Theory Of Normal Aging," Gerontologist, vol. 29, no. 2, pp. 183-190, Nisan 1989.
• [8]. R. C. Atchley, “Continuing Care Retirement Community” in The encyclopedia of aging: a comprehensive resource in gerontology and geriatrics, G. L. Maddox, Ed., New York, NY, USA: Springer, 2001, pp. 274-284.
• [9]. G. Baştuğ, B. R. Çelik, F. B. Yılmaz, S. Bacaksız, E. Eyrikaya, S. Şahin and P. Karaca, “On Sekizlik Bir Delikanlı ve Seksenlik Bir Kadın: ‘Harold And Maude’ Filminin Klinik ve Geriatrik Psikoloji Perspektifinden Analizi”, Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi, vol. 19, no. 1, pp. 18-26, Aralık 2020.
• [10]. B. Carducci, “Expressions of the Self in Individualistic vs. Collective Cultures: A Cross-Cultural-Perspective Teaching Module”, Psychology Learning ve Teaching, vol. 11, no. 3, pp. 413-417, 2012.
• [11]. R. Ebert. “Great Movies: Tokyo Story” ROGEREBERT.com. https://www.rogerebert.com/reviews/great-movie-tokyo-story-1953 (accessed Kasım 9, 2003).
• [12]. J. J. F. Schroots, “Theories of Aging: Psychology” in Encyclopedia of gerontology: Age, aging, and the aged, J. E. Birren, Ed., San Diego, UK: Academic Press, 2007, pp. 611-620.
• [13]. E. Cumming and W. E. Henry, Growing Old, The Process Of Disengagement. New York:, NY, USA: Basic Books, 1961.
• [14]. H. Bacanlı and Ş. Işık, Eds. Yetişkinlik ve Yaşlılık: Gelişimi ve Psikolojisi. Ankara, TR: Pegem Akademi Publishing, 2019.