Öz
The texts of the
historical periods of the languages are very important for the sound, shape,
syntax and especially the diachronic and synchronic work. In these kinds of
studies, besides the changes of sound and shape, meaning changes, word loss
etc. and the reasons for their occurrence. For this reason, dictionary works
are the most important supporters of grammatical studies. Dictionaries are very
important in terms of expressing the existence of a language in a certain
period. In this context, the works belonging to the first periods of the Oguz
Turkic which is an important branch of the Turkic are among the primary and
important resources in terms of the emergence of this branch and the treasury.
One of these sources is Yusuf and Zelîhâ mesnevis, which belong to Şeyyad
Hamza. The story of this work contains many words and phrases that are used in
the simple, plain and most modern Turkish of Old Anatolian Turkic. This study
tried to reach some evaluations about the vocabulary of Old Anatolian Turkish
by moving from the index part of the work done by İbrahim TAŞ regarding the
mentioned work and moving from the rich word existence of Yûsuf and Zelîhâ.
Anahtar Kelimeler
Old Anatolian Turkish Şeyyad Hamza Yûsuf and Zelîhâ Dictionary Science
Kaynakça
- AKAR, A. (2005). Türk Dili Tarihi, İstanbul: Ötüken Yay.
- AKÇATAŞ, A.(2009). Karahanlıca İlk Kuran Tercümesi Sözlüğünün Söz Denizinde Bir Gezi, Turkish Studies, C. 4/4 Yaz 2009, s.12-29.
- BURAN, A., ALKAYA, E., YALÇIN K. S. (2014). Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 Güneybatı /Oğuz Grubu, Ankara: Akçağ Yay.
- Derleme Sözlüğü (1963, 1982). C. I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII. Ankara: TDK Yay.
- KANAR, M. (2011). Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Say Yay.
- KORKMAZ, Z. (2005). Eski Anadolu Türkçesinin Türk Dili Tarihindeki Yeri, Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı, İzmir, s.471-474.
- EMİNOĞLU, E. (2008). Destân-ı Yûsuf, İstanbul: IQ Yay.
- DİLÇİN, D. (1946). Yusuf ve Zeliha, İstanbul: TDK Yay.
- YILDIZ, O. (2008). Yusuf u Züleyha [Destân-ı Yûsuf] Giriş-İnceleme-Metin-Dizinler, Ankara: Akçağ Yay.
- ŞAHİN, H. (2009). Eski Anadolu Türkçesi, Ankara: Akçağ Yay.
- TAŞ, İ. (2008). Yusuf ve Zeliha. (Yayınlayan: Mehmet ÖLMEZ). İstanbul.
- TEKİN, T. (1951). Şeyyad Hamza’nın Destân-ı Yusuf Mesnevisi Üzerinde Dil Tetkikleri, (Basılmamış Mezuniyet tezi),Türkiyat Araştırma Merkezi, T. nr. 367.
- TÜRK, V., vd. (2011), Eski Anadolu Türkçesi Dersleri, İstanbul: Kesit Yay.
Öz
Dillerin tarihi dönemlerine ait metinlerin ses,
şekil, söz dizimi ve özellikle söz hazinesi art ve eş zamanlı çalışmalar için
oldukça önemlidir. Bu tür çalışmalarda ses ve şekil değişikliklerinin yanı sıra
anlam değişmeleri, sözcük yitimi vs. gibi durumların ortaya çıkışı ile bunların
nedenleri ortaya konabilir. Bu nedenle gramer çalışmalarının en önemli
destekçisi sözlük çalışmalarıdır. Bir dilin belirli bir dönemdeki söz varlığını
ifade etmesi açısından sözlükler oldukça önemlidir. Bu bağlamda Türkçenin
önemli bir kolu olan Oğuz Türkçesinin ilk devrelerine ait olan eserler bu kolun
ortaya çıkışı ve söz hazinesi açısından birincil ve önemli kaynaklar
arasındadır. Bu kaynaklardan biri de Şeyyâd Hamza’ya ait olan Yûsuf ve Zelîhâ
mesnevisidir. Bu eserin söz hazinesi Eski Anadolu Türkçesinin yalın, anlaşılır,
sade ve çoğu günümüz Türkiye Türkçesinde de kullanılmakta olan pekçok sözcük ve
deyimi içermektedir. Bu çalışma, adı geçen eser ile ilgili olarak İbrahim TAŞ
tarafından yapılan çalışmanın dizin kısmından yola çıkarak Yûsuf ile Zelîhâ
mesnevisinin zengin söz varlığından hareketle Eski Anadolu Türkçesi’nin söz
varlığı hakkında bazı değerlendirmelere ulaşılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AKAR, A. (2005). Türk Dili Tarihi, İstanbul: Ötüken Yay.
- AKÇATAŞ, A.(2009). Karahanlıca İlk Kuran Tercümesi Sözlüğünün Söz Denizinde Bir Gezi, Turkish Studies, C. 4/4 Yaz 2009, s.12-29.
- BURAN, A., ALKAYA, E., YALÇIN K. S. (2014). Çağdaş Türk Yazı Dilleri 1 Güneybatı /Oğuz Grubu, Ankara: Akçağ Yay.
- Derleme Sözlüğü (1963, 1982). C. I, II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI, XII. Ankara: TDK Yay.
- KANAR, M. (2011). Eski Anadolu Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Say Yay.
- KORKMAZ, Z. (2005). Eski Anadolu Türkçesinin Türk Dili Tarihindeki Yeri, Prof. Dr. Fikret Türkmen Armağanı, İzmir, s.471-474.
- EMİNOĞLU, E. (2008). Destân-ı Yûsuf, İstanbul: IQ Yay.
- DİLÇİN, D. (1946). Yusuf ve Zeliha, İstanbul: TDK Yay.
- YILDIZ, O. (2008). Yusuf u Züleyha [Destân-ı Yûsuf] Giriş-İnceleme-Metin-Dizinler, Ankara: Akçağ Yay.
- ŞAHİN, H. (2009). Eski Anadolu Türkçesi, Ankara: Akçağ Yay.
- TAŞ, İ. (2008). Yusuf ve Zeliha. (Yayınlayan: Mehmet ÖLMEZ). İstanbul.
- TEKİN, T. (1951). Şeyyad Hamza’nın Destân-ı Yusuf Mesnevisi Üzerinde Dil Tetkikleri, (Basılmamış Mezuniyet tezi),Türkiyat Araştırma Merkezi, T. nr. 367.
- TÜRK, V., vd. (2011), Eski Anadolu Türkçesi Dersleri, İstanbul: Kesit Yay.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Edebiyat |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 29 Mart 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 |