Öz
Halk
hikâyeleri, Türk halk edebiyatının önemli türlerinden biridir. Halk hikâyesi
metinleri incelendiğinde nesne dünyası açısından oldukça zengin oldukları
görülmektedir. Kültürel değişim ve gelişim sürecinde bu nesnelerin bir kısmı
günlük yaşantımızdan çıkmıştır. Bu nedenle halk hikâyeleri, anlamı ve işlevi
bilinmeyen yüzlerce nesne içermektedir. Maddi ve manevi kültür unsuru olarak
halk hikâyelerinin nesne dünyasının tespit edilmesi ve somut olmayan kültürel
miras çerçevesinde müzelenmesi ile ilgili çalışmalar yapılması gerekmektedir. Halk
hikâyelerinin nesne dünyasının daha iyi anlaşılabilmesi için, bu çalışmada seçilen
halk hikâyesi metinlerinin nesne dünyası tespit edilmeye çalışılmıştır. 12 halk
hikâyesi kitabı içindeki 23 ayrı başlıkta yer alan hikâyeler bu çalışmaya konu
olmuştur. Çalışma kapsamında 48 hikâye
metni somut olan nesneler açısından taranmıştır. Tespit edilen yaklaşık 400
nesne konularına göre tasnif edilmiştir. Çalışmanın giriş bölümünde kültürel
değişim ve gelişim bağlamında destandan halk hikâyelerine geçiş süreci
değerlendirilmiştir. Giriş bölümünün diğer başlığı olan “Kültürel Değişim ve
Gelişimin Halk Hikâyeleri Üzerindeki Etkisi ve Halk Hikâyelerinin Nesne
Dünyası” başlığı altında günümüzdeki hızlı kültürel ve sosyal değişimin halk
hikâyelerinin nesne dünyası üzerindeki etkileri ele alınmıştır. “Halk
Hikâyelerinin Nesne Dünyasının Tasnifi ve Nesnelerin Dökümü” başlıklı bölümde
giyim-kuşam (örtünme) ve süslenme, mutfak kültürü, barınma, günlük hayatta
kullanılan çeşitli alet ve eşya, ulaşım, madenler ve değerli taşlar, hekimlik,
meslekler, çeşitli birimler, hayvanlar, bitkiler, oyunlar ve yazılı belgelerle
ilgili unsurlar halk hikâyelerinden tespit edilmiş ve bu başlıklar altında
nesnelerin dökümüne yer verilmiştir. “Halk Hikâyelerinin Nesne Dünyasından
Örnekler” başlıklı bölümde, önceki bölümde halk hikâyelerinin incelenmesiyle
tespit edilen nesnelere ilişkin metinlerden örnekler verilmiş ve söz konusu
nesnelerin anlamlarına yer verilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ASLAN, E. (1990). Yaralı Mahmut Hikâyesi. Diyarbakır: Dicle Üni. Eğitim Fak. Yayınları.BORATAV, P. N. (1983). “Türk Destânları Tetkikinin Bugünkü Vaziyeti ve Vardığı Neticeler”. Folklor ve Edebiyat 2(1982). İstanbul: Adam Yayınları.BORATAV, P. N. (1983). “Destân, Roman ve Cemiyet”. Folklor ve Edebiyat 2 (1982). İstanbul: Adam Yayınları.BORATAV, Pertev N. (1984). Köroğlu Destânı. İstanbul: Adam Yayıncılık.BORATAV, Pertev N. (1988). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Adam Yayıncılık.DUYMAZ, A. (1996). Nevruz Bey Hikâyesi. Aydın: Milli Folklor Yayınları.DUYMAZ, A. (2001). Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma. Ankara: KB Yayınları.EBERHARD, W. (2002). Güneydoğu Anadolu’dan Âşık Hikâyeleri. Ankara: TDK Yayınları.GÖRKEM, İ. (2000). Halk Hikâyeleri Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.GÜNAY, U. (1998). Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili. Milli Folklor. C.5, Y.10, S.37, Ankara.KAYA, D. (1993). Mahmut ile Nigâr Hikâyesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Ankara: KB HAGEM Yayınları.KAYA, D. – KOZ, S. (2000), Halk Hikâyeleri I. İstanbul: Kitabevi Yayınları.KÖKSAL, H. (1984). Battalnâmelerde Tip ve Motif Yapısı. Ankara.OĞUZ, M. Ö. (2000). Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları. Ankara: Akçağ Yayınları.OĞUZ, M. Ö. (2002). Küreselleşme ve Uygulamalı Halk Bilimi. Ankara: Akçağ YayınlarıÖZÖN, M. N. (1985). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.SAKAOĞLU, S. – DUYMAZ, A. (1996). Hurşit ile Mahmihri Hikâyesi. Ankara: KB Yayınları.SAKAOĞLU, S. – ALPTEKİN, A. B. – SAKAOĞLU, Y. – ŞİMŞEK, E. (1997). Meddah Behçet Mahir’in Bütün Hikâyeleri. Ankara: AKMB Yayınları.TÜRKMEN, F. (1995), Âşık Garip Hikâyesi. Ankara: Akçağ Yayınları.TÜRKMEN, F. (1998), Tahir ile Zühre. Ankara: AKMB Yayınları.TÜRKMEN, F. (1998). “Hikâye”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C.17, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayını.
Öz
Folk tales comprise one of the
important genres of Turkish folk literature. When the texts of folk tales are
examined, it is observed that they are very rich in terms of objective meaning
(the world of objects). In the process of cultural change and development, some
of these objects have come out of our daily lives. For this reason, folk
stories contain hundreds of objects whose meaning and function are unknown. As
a material and nonmaterial element of culture, it is necessary to carry out
researches in order to determine the world of objects in folk tales and to
document them in the context of intangible cultural heritage. In order to
create a better understanding of the world of objects in folk tales, it has
been tried in this work to determine the world of objects in selected folk tale
texts. The stories in 23
different titles in 12 story books were the subject of this study. Within the scope of the study, 48 stories were
scanned in terms of material objects. Approximately 400 objects identified are
classified according to their subjects. In the introduction part of the work,
the process of transition from epos to folk tales was evaluated in the context
of cultural change and development. The other title in the introduction part
entitled "The Impact of Cultural Change and Development on Folk Tales and
the World of Objects in Folk Tales", addresses the effects of today's
rapid cultural and social changes on the world of objects in folk tales. In the
section entitled "The Classification of the World of Objects in Folk Tales
and Listing of Those Objects", the elements associated with clothing,
dressing (covering) and decoration, culinary culture, accommodation, various
tools and articles used in daily life, transportation, mines and gems,
medicine, occupations, various units, animals, plants, games and written
documents were identified in folk tales, and the objects were listed under
these headings. In the section entitled "Examples of the World of Objects
in Folk Tales", the examples of texts were provided in relation to the
objects identified by examining the folk tales in the previous section, and the
meanings of those objects were mentioned.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- ASLAN, E. (1990). Yaralı Mahmut Hikâyesi. Diyarbakır: Dicle Üni. Eğitim Fak. Yayınları.BORATAV, P. N. (1983). “Türk Destânları Tetkikinin Bugünkü Vaziyeti ve Vardığı Neticeler”. Folklor ve Edebiyat 2(1982). İstanbul: Adam Yayınları.BORATAV, P. N. (1983). “Destân, Roman ve Cemiyet”. Folklor ve Edebiyat 2 (1982). İstanbul: Adam Yayınları.BORATAV, Pertev N. (1984). Köroğlu Destânı. İstanbul: Adam Yayıncılık.BORATAV, Pertev N. (1988). Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği. İstanbul: Adam Yayıncılık.DUYMAZ, A. (1996). Nevruz Bey Hikâyesi. Aydın: Milli Folklor Yayınları.DUYMAZ, A. (2001). Kerem ile Aslı Hikâyesi Üzerine Mukayeseli Bir Araştırma. Ankara: KB Yayınları.EBERHARD, W. (2002). Güneydoğu Anadolu’dan Âşık Hikâyeleri. Ankara: TDK Yayınları.GÖRKEM, İ. (2000). Halk Hikâyeleri Araştırmaları. Ankara: Akçağ Yayınları.GÜNAY, U. (1998). Dede Korkut Hikâyelerindeki Karakterlerin Tahlili. Milli Folklor. C.5, Y.10, S.37, Ankara.KAYA, D. (1993). Mahmut ile Nigâr Hikâyesi Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme. Ankara: KB HAGEM Yayınları.KAYA, D. – KOZ, S. (2000), Halk Hikâyeleri I. İstanbul: Kitabevi Yayınları.KÖKSAL, H. (1984). Battalnâmelerde Tip ve Motif Yapısı. Ankara.OĞUZ, M. Ö. (2000). Türk Dünyası Halk Biliminde Yöntem Sorunları. Ankara: Akçağ Yayınları.OĞUZ, M. Ö. (2002). Küreselleşme ve Uygulamalı Halk Bilimi. Ankara: Akçağ YayınlarıÖZÖN, M. N. (1985). Türkçede Roman. İstanbul: İletişim Yayınları.SAKAOĞLU, S. – DUYMAZ, A. (1996). Hurşit ile Mahmihri Hikâyesi. Ankara: KB Yayınları.SAKAOĞLU, S. – ALPTEKİN, A. B. – SAKAOĞLU, Y. – ŞİMŞEK, E. (1997). Meddah Behçet Mahir’in Bütün Hikâyeleri. Ankara: AKMB Yayınları.TÜRKMEN, F. (1995), Âşık Garip Hikâyesi. Ankara: Akçağ Yayınları.TÜRKMEN, F. (1998), Tahir ile Zühre. Ankara: AKMB Yayınları.TÜRKMEN, F. (1998). “Hikâye”. TDV İslâm Ansiklopedisi, C.17, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayını.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Edebiyat |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Temmuz 2018 |
| Gönderilme Tarihi | 30 Haziran 2018 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2018 |