Analysis and Criticism Articles for Besim Atalay's "History and Geography of Maraş"

Yıl 2020, , 444 - 457, 27.07.2020

Erhan Alpaslan , Mesude Emiroğlu

https://doi.org/10.17067/asm.755504

Öz

Besim Atalay, who grew up in the last period of the Ottoman Empire, is one of the important intellectuals of the Republican era, which is known for his studies in language, history and theology. Besides his intellectual identity, he is an important educator and statesman. He worked as a teacher and manager in different parts of Anatolia as an educator, and served as the Director of Education in Maraş, Niğde and İçel (Silifke). Atalay, one of the most important supporters of the National Struggle, led the establishment of the Defense Societies by organizing the people in Silifke and Sivas. This article focuses on Atalay's life, struggles, civil services, studies and works. The Maras History and Geography book, which is the first work of Atalay, has a special place in terms of our cultural history compared to other works. In addition to being the first work of Atalay, this work examined the city of Maraş as multi-disciplinary. It is important to be one of the first works that illuminate the history of Maras and Anatolia by giving information about the history, geography, and socio-cultural characteristics of the region. The book attracted great attention immediately after its publication, and different editions were made on different dates. Although Besim Atalay was highly appreciated with this work, at the same time, some criticisms were written on both the author and the work. Mehmed Halid Bayri and Huseyin Namik Orkun were the leading intellectuals who wrote these writings. Our article includes criticisms made by them and evaluations are made for these criticisms.

Anahtar Kelimeler

Besim Atalay, Marash, History, Geography

Besim Atalay’ın “Maraş Tarihi ve Coğrafyası” Eserine Yönelik Tahlil ve Tenkit Yazıları

Öz

Besim Atalay, Osmanlı’nın son döneminde yetişen ve dil, tarih, ilahiyat alanında yaptığı çalışmalarla tanınan Cumhuriyet döneminin önemli aydınlarından birisidir. Aydın kimliğinin yanında önemli bir eğitimci ve devlet adamıdır. Eğitimci kimliği ile Anadolu’nun farklı yerlerinde öğretmen ve idareci olarak görev yapmış, Maraş, Niğde ve İçel (Silifke)’de Maarif Müdürlüğü görevlerinde bulunmuştur. Millî Mücadele’nin en önemli destekçilerinden birisi olan Atalay görev yaptığı Silifke ve Sivas’ta halkı örgütlemiş ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyetlerinin kurulmasına öncülük etmiştir. Bu makalede Atalay’ın hayatı, mücadelesi, memuriyeti, çalışmaları ve eserleri üzerinde durulmuştur. Atalay’ın ilk eseri olma özelliğini taşıyan Maraş Tarihi ve Coğrafyası’nın kültür tarihimiz açısından diğer eserlerine göre ayrı bir yeri vardır. Çünkü bu eser Atalay’ın ilk eseri olmasının yanında Maraş’ı multi-disipliner bir anlayışla ele alan ve bölgenin tarihi, coğrafyası, sosyo-kültürel özellikleri hakkında bilgi veren aynı zamanda Maraş ve Anadolu tarihini aydınlatan ilk eserlerden birisi olması açısından ayrı bir öneme sahiptir. Eser yayınlandıktan hemen sonra büyük ilgi görmüş ve farklı tarihlerde farklı baskıları yapılmıştır. Besim Atalay bu eseriyle büyük takdir toplasa da gerek yazara gerekse esere yönelik bazı eleştiriler yapılmış, eleştiri yazıları kaleme alınmıştır. Bu yazıları kaleme alan aydınların başında Mehmed Halid Bayrı ve Hüseyin Namık Orkun gelmektedir. Makalemizde her iki isim tarafından yapılan eleştirilere yer verilmekte ve bu eleştirilere yönelik değerlendirmeler yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Besim Atalay, Maraş,, Tarih, Coğrafya

Kaynakça

• Atalay, B. (1339). Maraş Tarihi ve Coğrafyası. İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Atalay, B. (1973). Maraş Tarihi ve Coğrafyası. İstanbul: Dizerkonca Matbaası.
• Atalay, B. (2008). Maraş Tarihi ve Coğrafyası. Kahramanmaraş: Fa Ajans.
• Bayrı, M. H. (1340). Tahlil ve nkit, Anadolu Mecmuası. Teşrin-i Evvel, 250-253.
• Celepoğlu, A. (2002). Besim Atalay. Türk Dünyası Edebiyatçıları Ansiklopedisi. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 1, 2002, 528.
• Çimen, S.G. (2016). Hüseyin Namık Orkun, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ek-2, 380-381.
• Gümrükçüoğlu, S. O. (2005) Hukuk Tarihi Açısından Hüseyin Namık Orkun ve Fasikülleri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 3, 5, 805-822.
• Orkun, H. N. (1340). Maraş Tarihi-Osmanlı Türk Tarihine Dair Eser Hakkında. Milli Mecmua, 1, 13, 171.
• Öz. A. (2013). Besim Atalay (1882-1965)’ın Tanrı Kitabı Adlı Meali. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6, 27, 428-441.
• San, N. (1960). Türk Folklorunun Büyük Uzmanı Mehmet Halit Bayrı Kitapları, Makaleleri, Şiirleri ve Hakkında Yazılanlar. Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 9, 3-4, 127-147.
• Uçman, A. (1992). Mehmed Halid Bayrı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 5, 274-275.
• Ülkütaşır, Ş. (1965). Besim Atalay. Türk Kültürü Dergisi, XXXVIII, 38, 195.
• Yavuzarslan, P. (2010), Besim Atalay. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, 700, 375-382.
• Yüce, N. (1991). Besim Atalay. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 4, 43-44.