OSMANLILARDA MLİKNE SİSTEMİ ( 17. Yüzyılda Antep Örneği)

Yıl 2015, Cilt: 3 Sayı: 5, 0 - , 03.04.2015

Bedia Güvenç

Öz

Özet

Osmanlı Devleti kuruluşundan itibaren tımar sistemi ve iltizam usulü gibi çeşitli toprak sistemleri ve vergi çeşitlerini uygulamaya koyarak devletin gelir- gider akışını dengede tutmaya çalışmıştır. 17. Yüzyıla kadar uygulanan bu sistemler uzun süren savaşlar ve başarısızlıklarla birlikte malikane sistemine dönüşecektir. Temeli mukataa arazilerinin devlet tarafından yapılan müzayedede en fazla miktarı (muaccele) veren kişiye kayd-ı hayat şartıyla satılmasına dayanan bu sistem ilk zamanlar başarıyla uygulansa da bir süre sonra bu uygulama da yerini yeni bir sisteme bırakacaktır. Bu çalışmamızda 17. Yüzyılda Anteb'in 45 no'lu Kadı Sicili esas alınarak Antep örneğinde malikane uygulaması ele alınacaktır.

 

Anahtar Kelimeler

Malikane, Muaccele, Mukataa, Antep, Tımar, İltizam.

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Numaralı Gaziantep Şer'iyye Sicili'nin Son Yüz Sayfası Transkripsiyonu ve Değerlendirmesi (H. 1107-1108/M. 1696-1697).
• Kitap ve Makaleler
• Acun, Fatma, (2002). “Klasik Dönem Eyalet İdare Tarzı Olarak Tımar Sistemi ve Uygulaması”, Türkler Ansiklopedisi, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları, Cilt 9, ss. 899- 908.
• Akdağ, Mustafa, (1995). Türkiye'nin İktisadi ve İçtimai Tarihi 2 (1453-1559), İstanbul: Cem Yayınları, ss.231.
• Batmaz, Eftal, (1996). “İltizam Sisteminin XVIII. Yüzyıldaki Boyutları”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, Ankara: OTAM, Cilt 18, Sayı 29, ss. 39-50.
• Buluş, Abdulkadir,(2010). “Vergi Toplamanın Özerkleştirilmesinin Vergi Toplamanın Etkinliğine Katkısı: İltizam Sistemi İle Bir Mukayese”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü Dergisi, Kocaeli: sayı 19, ss.81- 120.
• Canbakal, Hülya, (2009). 17. Yüzyılda Ayntab Osmanlı Kentinde Toplum ve Siyaset, İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 245.
• Genç, Mehmet, (2003). “Malikane”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C. 27, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss.516-517.
• _____________, (2010). Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, İstanbul: Ötüken Yayınları, ss. 396.
• _____________, (2006). “Mukataa”, T.D.V. İslam Ansiklopedisi, C. 31, İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, ss.129-132.
• Karaman, Deniz, (2005). “Şer'iye Sicillerine Göre XVIII. Yüzyılda Damga Mukataası” , BİLİG, sayı 29, Ankara: ss.179-222.
• _____________, (2004). “XVIII.Yüzyılın İkinci Yarısında Ankara Sancağındaki Malikane-Mukataalara Dair Bazı Bilgiler”, BİLİG, Sayı 29, Ankara: ss.139-176.
• Pamuk, Şevket, (2005). Osmanlı-Türkiye İktisadi Tarihi (1500-1919), İstanbul: İletişim Yayınları, ss.242.
• Söylemez, Faruk, (2011). Osmanlı Devleti'nde Aşiret Yönetimi (Rişvan Aşireti Örneği), İstanbul: Kitapevi Yayınları, s. 323.
• Üçok, Coşkun, (1944). “Osmanlı Devleti Teşkilatında Tımarlar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ankara: ss.525-551.