KARBONMONOKSİT ZEHİRLENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: özel sayı, 33 - 36, 15.06.2020

Çetin Kaymak

Öz

Karbon monoksit (CO), benzin, propan, gaz yağı, kömür gibi
karbon içeren materyallerin yanması sırasında ile üretilen
toksik bir gazdır. CO, renksiz, kokusuz, tatsız ve irritan
olmayan özellikleri nedeniyle “sessiz öldürücü” olarak da
tanımlanmıştır.
CO, hemoglobindeki Fe+2 atomuna, oksijene göre 200–250
kat daha fazla oranda bağlanarak kanın oksijen taşıma
kapasitesini azaltmaktadır. Bu nedenle CO toksisitesi, temel
olarak oksijen transportunun ve kullanımının bozulmasıyla
karakterize bir durumdur.
CO toksisitesinin bulgu ve semptomları non-spesifik ve
değişken olması nedeniyle yaklaşık % 30 zehirlenme
vakasının tanı almadığı rapor edilmiştir.
CO toksisitesinin kesin tanısı arter veya venöz kandaki COHb
konsantrasyonunun ölçümüyle konmaktadır.
COHb’nin eliminasyon yarı ömrü ile FiO2 tarafından
oluşturulan PaO2 arasında yakın bir ilişki gösterilmiştir.
Yüksek FiO2 düzeyleri, CO eliminasyonunu hızlandırmanın
yanı sıra oksijenizasyonu da düzeltmektedir. Hiperbarik
oksijen (HBO) tedavisi ilk kez 1890’larda tartışılmış ve ilk kez
1960’larda kullanılmıştır. İlk kullanımında CO’in
hemoglobinden ayrılmasını hızlandırmak amaçlansa da,
diğer etkileri zamanla anlaşılmıştır. HBO tedavisinin
mümkün olmadığı hastalara 6-12 saat süreyle yüze sıkı
oturan bir maske ile yüksek akımla % 100 oksijen uygulanır.
HBO tedavisinin, normobarik oksijen tedavisine üstünlüğü
bazı çalışmalarla desteklense de bu konuda daha çok
randomize klinik deneye ihtiyaç vardır.
Genel olarak, CO ile zehirlenme vakalarının çoğu nonfataldir.
CO toksisitesi gelişen hastalar orta dereceli
semptomlardan başka semptoma sahip değilse, nörolojik
bulgular normalse ve herhangi bir medikal tedaviye
gereksinim duyulmuyor ise 4–6 saat sonra taburcu
edilebilirler. Fakat tedaviye rağmen CO zehirlenmesinin uzun
dönem sonuçlarını ön görmek hala mümkün değildir.

Anahtar Kelimeler

KARBONMONOKSİT, ZEHİRLENME, HİPERBARİK OKSİJEN

Kaynakça

• Carbon Monoxide Poisoning Prevention Clinical Education, Centers ffor Disease Control and Prevention in Atlanta, Georgia. www2a.cdc.gov/phtn/webcast/COPoisonPrev.