KUTSALLIK BAĞLAMINDA TÜRK İSLAM ÜLKÜSÜ VE DİNÎ EKLEKTİK SLOGANLAR

Yıl 2022, , 167 - 178, 31.12.2022

Osman Özkul , Eda Balcı

https://doi.org/10.31455/asya.1068468

Öz

Türk İslam Ülküsü temel kodlarını Türk kültürü ve tarihinden almakla birlikte modern bir ideoloji olan milliyetçilikten de beslenerek gelişmiştir. Bu makalenin konusu Türk İslam Ülküsünü ve bu kapsamda değerlendirilen dinî eklektik slogan örneklerini kutsallık bağlamında incelemektir. Bu amaçla öncelikle Türk İslam Ülküsünün ve dinî eklektik sloganların oluşturduğu ideolojik terkiplerin seküler kutsallığı ve dinî boyutun İslamî dayanakları irdelenmiştir. Bu analizler yapılırken dinî ve ideolojik zemin yöntem olarak din sosyolojisi alanında katkı vereceği düşünülen bütüncül anlamacı yaklaşım kullanılarak incelenmiştir. Bu şekilde dinî içerikli ideolojik terkip alanında işleyen kutsallığın anlaşılırlığına katkı sağlamak amaçlanmıştır. Çünkü ideolojik kavramlar seküler-içkin kutsallığı taşırken dinî kavramlar ilahî-aşkın kutsallığı taşımaktadır. Tarihsel olarak laik devletin oluşumu ile Türk laik devlet karakteri belirirken Türkçülüğün öncü düşünürlerinden Yusuf Akçura’nın ve Ziya Gökalp’ın devlet kurgusunun laikliği ön plana çıkardığı ve Gökalp’ın teoride İslamlaşma açılımının, izdüşümsel olarak ülkücü dinî içerikli ideolojik terkiplerde tezahür ettiği ortaya koyulmuştur. Türk İslam Ülküsüne ve dinî eklektik slogan örneklerinden birkaçına bakıldığında bu olgular görülebilmektedir. Seküler-içkin ve ilahî-aşkın kutsallık bağlamında incelenen Türk İslam Ülküsü ve bu kapsamda değerlendirilen “kanımız aksa da zafer İslam’ın”, “Türk İslam Medeniyetini yeniden kuracağız”, “ilay-ı kelimetullah ile bütün sahte mabutları yıkacağız” sloganları, tarihsel süreç birikimi olan alperen kavramı, nizam-ı âlem ülküsü ve devlet-i ebed müddet anlayışı ile ve ayrıca Anthony Smith’in ele aldığı “etnik seçilmişlik miti”, “şanlı ölüm” ve “altın çağ” kavramları ile açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk İslam Ülküsü, Milliyetçilik, Slogan, İdeoloji, Kutsal, Seküler

THE TURKISH ISLAMIC IDEAL AND RELIGIOUS ECLECTIC SLOGANS IN THE CONTEXT OF HOLINESS

Öz

The Turkish Islamic Ideal took its basic codes from Turkish culture and history, and developed by feeding on nationalism, which is a modern ideology. The subject of this article is to examine the Turkish Islamic Ideal and the examples of religious eclectic slogans evaluated within the scope of this in the context of holiness. For this purpose, first of all, the secular sanctity of the ideological compositions formed by the Turkish Islamic Ideal and religious eclectic slogans, and the Islamic bases of the religious dimension were examined. While making these analyzes the religious and ideological ground were examined using a holistic understanding approach, which is thought to contribute to the field of sociology of religion as a method. In this way, it is aimed to contribute to the understanding of holiness operating in the field of ideological composition with religious content. Because while ideological concepts carry secular-immanent sanctity, religious concepts carry divine-transcendent sanctity. It has been revealed that, while the Turkish secular state character emerged with the formation of the secular state historically, the state construct of Yusuf Akçura and Ziya Gökalp, two of the leading thinkers of Turkism, brought secularism to the fore and Gökalp's expansion of Islamization in theory was manifested itself in idealistic ideological compositions with religious content, as a projection. These phenomena can be seen when looking at the Turkish Islamic Ideal and a few examples of religious eclectic slogans. The Turkish Islamic Ideal which is examined in the context of secular-immanent and divine-transcendent sanctity, and being evaluated within this context, the slogans of "victory belongs to Islam even if our blood flows", "we will re-establish the Turkish-Islamic Civilization", "we will destroy all false gods with Allah" has been explained by the concept of Alperen, being an accumulation of historical process, the ideal of ensuring the world (fair) order and the understanding of the state that lives until forever, and the meantime with the concept of the “myth of ethnic elitism”, the “glorious death” and the “golden age”, defined by Anthony Smith.

Anahtar Kelimeler

The Turkish Islamic Ideal, Nationalism, Slogan, Ideology, Holy, Secular

Kaynakça

• Akçura, Y. (2018). Üç Tarz-ı Siyaset, (Hazırlayan: A. Tekin). Üç Tarz-ı Siyaset ve Tartışmalar Yusuf Akçura ve Ali Kemal-Ahmed Ferid-Hüseyinzâde Ali-Vámbéry ve İsimsizler, (2. Baskı) İçinde (s.113-144). İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Akpınar, H. (2016). Kurtların Kardeşliği CKMP’den MHP’ye Ülkücü Hareketin Kısa Tarihi. İstanbul: Kamer Yayınları.
• Alperen, S. (1999). Türk Milliyetçiliği Hareketinde Gençlik (Mücadelede Teori ve Pratik), (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 252-256). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Arvasî, S. A. (1999a). Türk Milliyetçiliği ve İslamiyet, (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 369-371). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Arvasî, S. A. (1999b). Ülkücü Hareketin Politikası. (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 180-181). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Arvasî, S. A. (1999c). Ülkücü’nün Çilesi, (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 182-183). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Arvasî, S. A. (2013). Türk-İslâm Ülküsü I-II-III. (Ed.: M. E. Kafkaslıoğlu). İstanbul: Bilgeoğuz Yayınları.
• Aydın, M. (2006). Siyasetin Sosyolojisi, (2. Basım). İstanbul: Açılımkitap, Pınar Yayınları.
• Büyük Türkiye’ye Hasret (1999a). Türklük Bedenimiz İslamiyet Ruhumuzdur, (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Başyazılar Hergün Yazıları Ülkücü Gençlik Liderleriyle Yapılan Röportajlar Ülkücü Hareket ve Cezaevleri, (5. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 159-161). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Büyük Türkiye’ye Hasret (1999b). Önce İman ve Ahlâk, (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Başyazılar Hergün Yazıları Ülkücü Gençlik Liderleriyle Yapılan Röportajlar Ülkücü Hareket ve Cezaevleri, (5. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 190-193). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Çaha, Ö. (2013). Siyasi Düşüncelere Giriş, (3. Baskı). (Ed.: N. Subaşı, Y. Aktay ve B. Tatar). İstanbul: Değerler Eğitimi Merkezi Yayınları, Ensar Neşriyat.
• Çelik, C. (2010). Gökalp Düşüncesinde Din ve Bir İdeal Tip Olarak Türk Müslümanlığı. (Ed. H. Develi). (Yayıma Hazırlayanlar: Ü. Günay ve C. Çelik). Türk Kimliğinin Yeniden İnşası Bağlamında Ziya Gökalp (1. Baskı) İçinde (s. 171-192). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Çelik, S. (1999). Nizâm-ı Ȃlem Ülküsü, (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 259-261). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Dilthey, W. (2017). Hermeneutik ve Tin Bilimleri, (3. Baskı), (Çeviren: D. Özlem). (Ed. K. Özkan). İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Durakoğlu, M. (1999). Türklük ve İslamiyet. (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Baskı) İçinde (s. 359-360). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Ergin, M. (2016). Orhun Abideleri, (50. Basım). İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Georgeon, F. (2020). Yusuf Akçura. (Çeviren: A. Er). (Ed. T. Bora ve M. Gültekingil). (Cilt Ed. T. Bora). Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Milliyetçilik, (4. Cilt), (6. Baskı) İçinde (s. 505-514). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Günay, Ü. (2010). Gökalp, Millî Kimlik ve Din. (Ed. H. Develi). (Yayıma Hazırlayanlar: Ü. Günay ve C. Çelik). Türk Kimliğinin Yeniden İnşası Bağlamında Ziya Gökalp, (1. Baskı) İçinde (s. 9-58). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Heyd, U. (1979). Türk Ulusçuluğunun Temelleri, (Çeviren: K. Günay). Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kafesoğlu, İ. (1970). Türk Milliyetçiliğinin Meseleleri. İstanbul: Devlet Kitapları, Millî Eğitim Basımevi.
• Karabulut, G. (2017). Ülkücü Türk Milliyetçiliği Temel Kavramlar, (1. Basım). Ankara: Kripto Kitaplar.
• Karakuş, G. (2018). Cumhuriyet’in Politik-Teolojisi Türkiye’de Kurucu İdeolojinin Sivil Din İhdası, (1. Basım). Ankara: Cedit Neşriyat.
• Köktürk, M. (2014). Kültür ve Sembol Bir Cassirer İncelemesi, (1. Baskı), (Ed.: F. Bayraktar). Ankara: Aktif Düşünce Yayıncılık.
• Özdoğan, G. G. (2015). “Turan”dan “Bozkurt”a Tek Parti Döneminde Türkçülük (1931-1946), (4. Baskı), (Çeviren: İ. Kaplan). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Özlem, D. (2012). Metinlerle Hermeneutik Dersleri I, (1. Basım). (Ed. K. Özkan). İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Özlem, D. (2019). Kültür Bilimleri ve Kültür Felsefesi, (3. Baskı). (Ed. K. Özkan). İstanbul: Notos Kitap Yayınevi.
• Smith, A. (2018). Seçilmiş Halklar Ulusal Kimliğin Kutsal Kaynakları, (1. Baskı), (Çeviren: A. Küçük). (Ed. H. Aksakal). İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım San. ve Tic. Ltd. Şti.
• Şehsuvaroğlu, L. (1999). Sloganlar. (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Basım) İçinde (s. 217-219). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Tannenbaum, D. G. (2019). Siyasȋ Düşünce Tarihi Filozoflar ve Fikirleri (12. Baskı), (Çeviren: Ö. Orhan), (Çeviri Ed. A. K. Çifçi ve S. Durgut). Ankara: Serbest Kitaplar /BB101 Yayınları: 16.
• Tuğrul, S. (2014). Canım Sana Feda Yeni Zamanların Kutsallık Biçimleri, (1.Basım), (Yayına Hazırlayan: A. Bora). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Yazıcıoğlu, M. (1999a). Gücümüzü İslam’dan Alıyoruz. (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Başyazılar Hergün Yazıları Ülkücü Gençlik Liderleriyle Yapılan Röportajlar Ülkücü Hareket ve Cezaevleri, (5. Cilt), (1. Basım) İçinde (s. 187-190). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Yazıcıoğlu, M. (1999b). İslam’ın Bayrağı Kanlarımızla Yükseliyor!.(Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Başyazılar Hergün Yazıları Ülkücü Gençlik Liderleriyle Yapılan Röportajlar Ülkücü Hareket ve Cezaevleri, (5. Cilt), (1.Basım) İçinde (s. 182-185). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Yazıcıoğlu, M. (1999c). Ülkücü Gençlik Ölecek, İslam Güneşi Sönmeyecek. (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Başyazılar Hergün Yazıları Ülkücü Gençlik Liderleriyle Yapılan Röportajlar Ülkücü Hareket ve Cezaevleri, (5. Cilt), (1. Basım) İçinde (s. 186-187). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Yazıcıoğlu, M. (1999d). Zafer İslâm Bayraktarları’nın. (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Başyazılar Hergün Yazıları Ülkücü Gençlik Liderleriyle Yapılan Röportajlar Ülkücü Hareket ve Cezaevleri, (5. Cilt), (1. Basım) İçinde (s. 195-198). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Zeybek, N. K. (1999). Alperenler Derviş Gaziler. (Y. Hazırlayan: H. Öznur). Ülkücü Hareket Yayın Organları Makaleler Temel Kavramlara Ülkücü Bakış Tebliğler Ülkücü Hareket’te Eğitim ve Teşkilat, (4. Cilt), (1. Basım) İçinde (s. 225-228). Ankara: Alternatif Yayınları.
• Zürcher, E. J. (2001). Kemalist Düşüncenin Osmanlı Kaynakları, (Çeviren: Ö. Gökmen). (Ed. T. Bora ve M. Gültekingil). (Cilt Ed.: A. İnsel). Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce Kemalizm, (2. Cilt) İçinde (s. 44-55). İstanbul: İletişim Yayınları.