ÇAĞDAŞ ARAP ŞİİRİNDE MİTOLOJİ TEMALARI

Yıl 2023, , 181 - 190, 03.07.2023

İbrahim Usta

https://doi.org/10.31455/asya.1280021

Öz

Bu çalışmanın ana hedefi “İnsanlar neden mitolojik figürlere ihtiyaç duyarlar?” ve “Mitolojik figürler kullandıklarında ‎değişen nedir?” sorularına cevap aramaktır. Zira bu gibi sorular atalarımızı daha iyi anlamamıza yol açarken, bizim ‎düşünce ufkumuzu da genişletecektir. Bir açıdan mitoloji; yazı, kâğıt ve kalemin keşfedilmediği, eğitim ve eğitim ‎kurumlarının henüz oluşmadığı arkaik dönemlerde yaşayan insanlar için bir tür okul görevi görmüştür. Ayrıca mitoloji; ‎insanların yaşadığı coğrafyaya ait önemli gördükleri kişileri, nesneleri ve mekânları kutsallaştırıp, sırrını çözemedikleri ‎olayları -metafizik âlem- gerek nesir ve gerekse şiirde çeşitli olağanüstü şekillerde yorumlamasına yardımcı olan bir ‎olgudur. Arap mitolojisine gelecek olursak; kökeni İslam öncesi dönemle başlamış olan Arap şiirinde mitolojik öğe ‎kullanımı, modern Arap edebiyatı olarak isimlendirilen evrede farklı ivmeler kazanmıştır. Arap dünyasının Batı ile olan ‎ilişkiler neticesinde 20. yy. ilk çeyreğinde Arap şiiri şekil ve konu açısından klâsik dönemden çok farklı sayılabilecek bir ‎çizgiye doğru yönelmiştir. Batı’da öğrenim görmüş, edebiyatlarını okumuş ve bunların etkisinde kalmış Arap ‎entelektüelleri ve edebiyatçıları Arapça konuşulan dünyanın pek çok yerinde sayıları her geçen gün artmış ve böylece ‎Arap modernleşme sürecine katkı sağlamışlardır. Aynı zamanda Arap edip ve aydınlar tarafından gerek yurt içinde ‎gerekse yurt dışında kurulan İhyâ, Dîvân, er-Râbitatu’l-Kalemiyye, el-῾Usbetu’l-Endelusiyye, Mecelletü’ş-Şi‘r, Temmuz ‎ve Apollo gibi edebi ekol veya okullar sayesinde, Arap toplumu Batı ile entegre olmada çok hızlı bir yol almıştır. Bu ‎aşamada şiirde çok önceden beri kullanılmakta olan mitolojik unsurlar modernleşme süreci sonrası sadece yerel mitolojik ‎ögeler olmaktan çıkmış, Batı, Mısır, Mezopotamya ve Uzak Doğu gibi bölgesel mitolojiler de kullanılmaya başlanmıştır. ‎Şiirlerinde çokça mitolojik öge kullananların başında Bedr Şâkir es-Seyyâb, Nâzik el-Melâike, Mahmud Dervîş, Halîl ‎Hâvî,Adonis, Abdulvehhâb el-Beyâtî, ve Emel Dunkul gibi şair ve entelektüeller gelmektedir. Bu şairler, şiirlerinde ‎bazen Doğu bazen de Batı mitolojilerini kullanarak; sosyo-politik konulara dikkat çekmek, eleştirilerine derin bir boyut ‎kazandırmak ve kitleleri harekete geçirmek gibi bir amaç edinmişlerdir. Bu çalışmada Arap şiirinde kullanılan mitolojiye ‎dair ana temalardan bahsedilecek, konuyla ilgili şiir örnekleri verilecektir‎.

Anahtar Kelimeler

Şiir, Edebiyat, Çağdaş Arap Şiiri, Mitoloji, Mitolojik Öğeler

Teşekkür

Katkılarınız için şimdiden teşekkürler

MYTHOLOGICAL THEMES IN MODERN ARAB POETRY

Öz

Kaynakça

• Aydoğdu, Y. (2017). Türk Edebiyatında Postmodern Anlatının Serüveni, Sonçağ Yayınları.
• Aytaç, G. (2013). Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi. Say Yayınları. Cebrâ, İ. C. (1981). el-Medâru’l-mu‘allak. Muessesetu’l-Arabiyye li’d-dirâsât.
• Ceylan, Z. (2019). Modern Arap Şiirinde Mito-Poetik İsyan. Çizgi Yayınları.
• Çetişli, İ. (2010). Batı Edebiyatında Edebi Akımlar. Akçağ Yayınları.
• Davûd, E. (1992). el-Ustûratu fi’ş-şi‘ri’l-‘Arabiyyi’l-hadîs. Dâru’l-Ma‘ârif.
• Ebû Diyye, E. (1971). Ve’n-fecera’l-burkân. Trablus.
• el-Atıyye, E. (1984). es-Seferu ile’l-kalb. Muessesetu’l-vataniyye li’l-kitâb.
• el-Baytâr, H. C. (2010). es-Sûratu’ş-şi῾riyye ῾inde Halîl Hâvî. Dâru’l-kutubi’l-vataniyye.
• el-Beyâtî, (1995). el-A‘mâlu’l-kâmile. el-Muessesetu’l-‘Arabiyye li’n-neşr.
• el-Cevâhirî, M. M. (2011). el-A‘mâlu’l-kâmile. Dâru’l-Hurriyye.
• el-Feyruzâbâdî, M. (2003). el-Kâmûsu’l-muhît. Müessetü’r-Risâle.
• el-Ğâmidî, S. (2003). el-İnhirâfu’l-῾ukadî fî edebi’l-hadâse ve fikrihâ. Dâru’l-Endelusi’l-Hadrâ.
• el-Hicâzî, A. (2014). el-A‘mâlu’l-kâmile. el-Hey’etu’l-âmme li’l-kutub.
• el-Mekâlih, A. (1986). Dîvân Abdulazîz el-Mukâlih. Dâru’l-‘Avde.
• el-Muvâkî, A. (2000). Akbiyetu’r-rûh, Cezayir.
• er-Ruhabî, S. (2000). Kavs kuzahi’s-sahrâ. Menşûrât Cemel.
• ez-Zu‛bî, A. (2000). et-Tenâssu nazariyyen ve tatbîkiyyen. Müessetü ‛Ammûn li’n-neşr.
• Hâvî, H. (2001). Dîvân. Dâru’l-‘Avde.
• İbn Manzûr, M. (1999). Lisânu’l-Arab. Dâr İhyâi’t-turâs.
• Kefeli, E. (2012). Batı Edebiyatında Akımlar. Dergah Yayınları.
• Neşâvî, N. (2007). Medhal ilâ dirâseti’l-medârisi’l-edebiyye fî şi῾ri’l-῾Arabiyyi’l-mu῾âsır.
• Sellâm, R. (1993). İşrâkât. el-Hey’etu’l-Mısrrıyetu’l-‘âmme li’k-kitâb.
• Tökel, D. A. (2000). Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar. Akçağ Yayınları.
• Tur, S. (2008). Çağdaş Arap Şiirinde Temmuz Şiir Hareketi. Ekev Akademi Dergisi, 12(36), 351-380.
• Usta, İ. (2019). İslam Öncesi Arap Mitolojisi. Ankara Okulu Yayınları.
• Usta, İ. (2021). Çağdaş Arap Şiirinde Mitolojik Unsurlar. Fenomen Yayınları.
• Veledu’t-Tayyib, M. (2010). Mi’zenetu’l-bûh. Mektebetu’l-Karneyn.
• Yûsuf, S. (1995). el-A‘mâlu’ş-şiriyye. Dâru’l-Medâ.