TÜRKİYE ÖĞRETMENLER SENDİKASI’NIN EĞİTİM İLE İLGİLİ FAALİYETLERİ

Yıl 2020, , 87 - 95, 31.12.2020

Fuat Uçar , Fırat Kaya

https://doi.org/10.31455/asya.813027

Öz

Türkiye’de sendikal hareketler dönemsel farklılıklar göstermiştir. Cumhuriyet öncesinden devralınan sendikal mirasın zayıf olmasının en önemli nedeni Osmanlı Devleti’nin Batı’da olduğu gibi Sanayi Devrimi’ne giden tarihsel ve sosyolojik bir süreci geçirmemiş olmasıdır. Cumhuriyet döneminde sendikal gelişmeler açısından olumlu ilerlemeler kaydedilirken bazı dönemlerde ise çeşitli olumsuzluklar görülmüştür. Türkiye’de 1961 Anayasası ile demokratik açıdan daha özgürlükçü bir dönemin ortaya çıkması sendikal hareketleri de olumlu bir yönde etkilemiştir. Türkiye Öğretmenler Sendikası da 1961 Anayasası’nın getirdiği bu özgürlük ortamında kurulmuş ve Türkiye’nin sendikal hareketler tarihinde önemli bir yere sahip olmuştur. Türkiye Öğretmenler Sendikası, sadece mesleki bir kuruluş olmamış aynı zamanda sosyal bir kuruluş olarak kendini tanımlamış ve toplumu yakından ilgilendiren konularda da faaliyetlerini yürütmüştür. Bu bağlamda Türkiye Öğretmenler Sendikası eğitim ve ekonomi alanlarındaki sorunların yanında toplumsal sorunlar ve dış etkiler üzerinde de çeşitli söylemler geliştirmiştir. Sendika, eğitim sorunu konusunda gerek söylem gerekse eylem yoluyla Türkiye’de eğitim alanında önemli etkiler yaratmıştır. Türkiye Öğretmenler Sendikası söylem ve eylemlerinde ideolojik tutumunu açıkça ortaya koymaktan çekinmemiştir. Mesleki bir kuruluş olarak amaçlarını gerçekleştirmek için iktidarlara yönelik siyasal ve toplumsal olarak demokratik baskı mekanizmasını da kullanmıştır.
Bu çalışmada Türk demokrasisi ve sendikal hareketleri açısından önemli bir yere sahip olan Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın hangi süreçlerden geçtiği ele alınmış; devamında Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın amaçları, kuruluşu, faaliyetleri ve görüşleri irdelenerek eğitim alanında nasıl bir etki yarattığı ve bu etkiyi hangi yollarla sağladığı değerlendirilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Devrimcilik, Eğitim, Öğretmenler Sendikası

TURKEY TEACHERS UNION’S ACTIVITIES RELATED WITH EDUCATION

Öz

Trade union movements in Turkey have shown periodic differences. The trade union legacy inherited before the Republic is very weak. The most important reason for this is that the process of the Industrial Revolution was not seen in the Ottoman Empire as quickly as in the West The most important reason for the weakness of the union legacy taken over before the Republic was that the Ottoman State did not go through a historical and sociological process leading to the Industrial Revolution as in the West During the Republican period, positive trade union progress was made in some periods, while in some periods there were negative ones. The Turkey Union of Teachers on the other hand, was founded in the environment of freedom brought about by the 1961 constitution and has an important place in the history of trade union movements in Turkey. The Turkey Union of Teachers defining itself as not only a professional organization, but also a social organization, carried out its activities on issues that are closely related to society. It not only addressed the problem of education in Turkey, but also created significant effects in the field of education in Turkey by carrying out both discourse and action.
In this study, it was first discussed what processes trade union movements go through in Turkey. After the establishment of The Turkey Union of Teachersthe activities, actions and opinions it put forward were examined and a connection was tried to be established between the trials of the work. 

Anahtar Kelimeler

Revolutionism, Education, Unionof Teachers

Kaynakça

• Ağralı, S. (1967). Günümüze Kadar Belgelerle Türk Sendikacılığı. İstanbul: Son Telgraf Matbaası.
• Akçam, D.; Apaydın T.; Aytan, A.; Bozkurt, A. ve Erdoğdu, V. (1971). Devrim İçin Eğitim. (Editörsüz Geçici Broşür Baskı). Türkiye Öğretmenler Sendikası 2. Devrimci Eğitim Şurası. (sayfa numarasız). Bildiri No:6. Ankara: TÖYKO Matbaası.
• Alaca, E. (2020). Orta Asya’dan Günümüze Türk Tarihi ve Kültürü M.Ö. 5000-M. S. 2020, (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Alaca, E. (2018). Cumhuriyet Döneminde Laik-Ulusçuluk Düşüncesinin Oluşumunda Şeyh Sait ve Menemen Ayaklanmaları. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1191-1211.
• Apaydın T.; Binyazar, A.; Cihangir, M.; Kanar, H. ve Kudret, C. (1971). Devrim İçin Edebiyat. (Editörsüz Geçici Broşür Baskı). Türkiye Öğretmenler Sendikası 2. Devrimci Eğitim Şurası. (sayfa numarasız). Bildiri No: 9. Ankara: Şark Matbaası.
• Arlı, G. (2011). Düzenlenebilir Yapılardan Düzenlenemez Formlara Sendikal Hareketin Gelişimi TÖS-EĞİTİM-SEN, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Sezai Temelli), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Baykurt, F. (1969). Sendika ve Grev. Ankara: TÖYKO Matbaası.
• Baykurt, F. (2000). Bir TÖS Vardı. İstanbul: Papirüs Yayınları.
• Erdayı, A. U. (2009). Türk Mevzuatının Sendika Özgürlüğüne İlişkin 87 Sayılı Uluslararası Çalışma Örgütü Sözleşmesi’ne Uyum Sorunu. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(3), 201-226.
• Erder, N. (1968). Eğitim Devriminde Planlama Yöntemi. (Editörsüz Geçici Broşür Baskı). Türkiye Öğretmenler Sendikası Devrimci Eğitim Şurası. (sayfa numarasız). Doküman No: 9. Ankara: Yenigün Matbaası.
• Erdoğan, D.; Özek, Ç.; Özgüden, D. ve Pekin, F. (1971). Dünya’da Eğitim Akımları. (Editörsüz Geçici Broşür Baskı). Türkiye Öğretmenler Sendikası 2. Devrimci Eğitim Şurası. (sayfa numarasız). Bildiri No: 5. Ankara: Şark Matbaası.
• Ginesar, Ö. ve Güven, C. (2018). Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin 8. Sınıf T.C. İnkılâp Tarihi ve Atatürkçülük Ders Kitabıyla İlgili Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(16), 1017-1041.
• Güler, T. (2014). 12 Eylül 2010 Tarihli Anayasa Değişikliğinin Kamu Görevlileri Sendikacılığına Etkileri. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41, 213-220.
• Güner, İ.S. (1971). VIII. Milli Eğitim Şurası. (Editörsüz Geçici Broşür Baskı). Milli Eğitimde Tutarsız Bir Şura Aldatıcı Bir Reform. (sayfa numarasız). Ankara: İş Matbaacılık ve Ticaret.
• Karabağ, G. (2016). TÖB-DER ve Sol Siyaset, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. İsmet Akça), İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kaya, F. (2019). Türkiye’de Sendikal Hareketlere Bir Örnek: Türkiye Öğretmenler Sendikası (TÖS), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Doç. Dr. Fuat Uçar), Giresun: Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koç, Y. (2015). TÖS Tarihi-I (1965-1971). Bursa: Kuzgun Kitap.
• Lefranc, G. ve Sülker, K. (1966). Dünyada ve Bizde Sendikacılık. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Mahiroğulları, A. (2003). Türkiye’de Sendika-Siyasi Parti İlişkileri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 46, 1-27.
• Mahiroğulları, A. (2012). Sendika-Siyaset İlişkisinin Teorik Çerçevesi ve Günümüzdeki Düzeyi. Hak-İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 1(2), 8-23.
• Mahiroğulları, A. (2017). Osmanlı’dan Günümüze Türk Sendikacılık Tarihi (İşçi-İşveren-Memur Sendikacılığı). Sivas: Özlem Kitabevi.
• Mert, Ö. (2013). Türkiye’de Öğretmenlerin Örgütlenme Faaliyetleri ve Fikir Eylemleri (1960-1980), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), (Prof. Dr. Süleyman Seydi), Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Özek, Ç. (1968). Kapitalist Düzende Eğitim Kurumları ve İşleyiş Biçimleri. (Editörsüz Geçici Broşür Baskı). Türkiye Öğretmenler Sendikası Devrimci Eğitim Şurası. (sayfa numarasız). Doküman No:4. Ankara: İş Matbaacılık ve Ticaret.
• Ural, S. ve Ercilsin Y. (2018). 1980-1983 Yılları Arasında Türkiye’de Basın ve Sanat Hayatı. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 62, 571-596.
• TÖS Dosyası-II. (1973). Ankara: Töre-Devlet Yayınları.
• TÖS Samsun Şubesi Haber Bülteni. (1968). Samsun: Şensoy Basımevi.
• Türkiye Öğretmenler Sendikası Tüzüğü (1965). Ankara: Şark Matbaası.
• Yavuz, F. (1968). Din Eğitimi. (Editörsüz Geçici Broşür Baskı). Türkiye Öğretmenler Sendikası Devrimci Eğitim Şurası. (sayfa numarasız). Doküman No: 7/h. Ankara: Yenigün Matbaası.
• Yıldırım, H. (2013). Türkiye’de Öğretmen Örgütlenmeleri (1960-1980), (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Yrd. Doç. Dr. Oktay Gökdemir), İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, N. ve Akandere, O. (2017). Köy Enstitülerinin İdeolojik Yapısı. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları, XVII(35), 275-316.
• Yılmaz, E. (2010). Türkiye’de İşçi Sendikalarının Siyasal ve Sosyolojik Özellikleri Üzerinden Tarihsel Süreç İçinde Değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 14(1), 195-207.