WESTERN-ORIGIN WORDS IN THE TEXTBOOK “CUMHURIYET ÇOCUKLARINA SEVIMLI KIRAAT”

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 16, 117 - 129, 30.06.2021

Salim Küçük

https://doi.org/10.31455/asya.922923

Öz

It is known that after the proclamation of the Republic in 1923, as it was before the Republic, western-origin words were used consciously or unconsciously by the writers in the textbooks. Due to the conditions of that period, in addition to Arabic and Persian words, western-origin words were also included in recitation books and reading texts, which were important means of vocabulary in native language teaching. This study aims to examine the frequencies, forms, and ratios of western-origin words in the textbook, which was published and taught in 1927 with the title Cumhuriyet Çocuklarına Sevimli Kıraat and was accepted as a recitation book in the first grade of primary school for five years between 1927 and 1932 by educator, author, and academician Sadrettin Celâl.
In this study, in which the word-focused analysis method was applied, 23 reading texts containing western-origin words were included in the evaluation. Accordingly, the total vocabulary in 23 texts in the textbook was 3,790 – including repeated words, and the ratio of 49 western-origin words (109, including repeated words) without a Turkish equivalent in the book was 2,87%. The textbook, which comprises 80 pages and 43 reading texts, contains words from 7 different languages involving French, Greek, Italian, Spanish, Latin, Hungarian, and Russian within 23 texts. French comes first with 37%, followed by Greek words with 33% and Italian words with 18%.

Anahtar Kelimeler

Sadrettin Celâl, Cumhuriyet Çocuklarına Sevimli Kıraat, Western-Origin Words, Recitation Book

“CUMHURİYET ÇOCUKLARINA SEVİMLİ KIRAAT” ADLI DERS KİTABINDA YER ALAN BATI KÖKENLİ KELİMELER

Öz

Cumhuriyet öncesinde olduğu gibi 1923 yılında Cumhuriyet’in ilan edilmesinden sonra da ders kitaplarında, kitap yazarları tarafından bilinçli veya bilinçsiz Batı kökenli kelimelere yer verildiği bilinmektedir. Ana dili öğretiminde söz varlığının önemli bir aracı durumundaki kıraat kitapları ile okuma parçalarında o dönemin koşullarına göre ister istemez Arapça ve Farsça kelimelerin yanı sıra Batı kökenli kelimelere de yer verilmiştir. Bu çalışma eğitimci, yazar ve akademisyen Sadrettin Celâl tarafından 1927-1932 yılları arasında 5 yıl süre ile ilkokul birinci sınıfta kıraat kitabı olarak kabul edilen ve 1927 yılında Cumhuriyet Çocuklarına Sevimli Kıraat adıyla basılan ve okutulan ders kitabında Batı kökenli kelimelerin kullanım sıklıklarını, türlerini ve oranlarını incelemeyi amaçlamaktadır.
Kelime odaklı çözümleme yönteminin uygulandığı bu çalışmada, içerisinde Batı kökenli kelime bulunduran 23 okuma parçası değerlendirme kapsamına alınmıştır. Buna göre incelemeye konu ders kitabında 23 metindeki toplam söz varlığı tekrar edilenlerle birlikte 3.790 olup kitaptaki 49 Batı kökenli kelimenin tekrar edilen (109) kelimelerle birlikte değerlendirme kapsamındaki söz varlığı içerisindeki oranı % 2,87’dir. Toplam 80 sayfadan oluşan ve 43 okuma metnine yer verilen ders kitabında 23 metinde Fransızca, Rumca, İtalyanca, İspanyolca, Latince, Macarca ve Rusça olmak üzere toplam 7 farklı dilden kelimeye yer verilmiştir. Birinci sırada % 37 ile Fransızca gelmekte, onu % 33 ile Rumca ve % 18 ile İtalyanca kelimeler izlemektedir.   

Anahtar Kelimeler

Sadrettin Celâl, Cumhuriyet Çocuklarına Sevimli Kıraat, Batı Kökenli Kelime, Kıraat Kitabı

Kaynakça

• Antel, S. C. (1929). Pedagoji: Muallim Mekteplerinin Son Sınıfları İçin. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• Aslan, C. (2006). Türkçe Ders Kitaplarında ‘Türkçe Olmayan Sözcükler’in Kullanımı Üzerine Bir İnceleme. Ankara Üniversitesi Tömer Dil Dergisi, 0(133), 7-19.
• Ata, B. (2014). Marksist Siyaset ile Durkheimci Pedagoji Arasında Bir Türk Aydını: Sadrettin Celâl Antel ve Tarih Öğretimi. Eğitim ve Bilim, 39(175), 27-40.
• Aytaş, G. ve Yalçın, A. (2005). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Bayraktar, N. (2006). Dil Bilimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Berkol, B. (2000). 44’üncü İlkokul, M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 0(12), 53-58.
• Fortna, B. C. (2013). Genç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemlerinde Okumayı Öğrenmek, (Çeviren Mehmet Beşikçi). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Güneş, F. (1997). Okuma Yazma Öğretimi ve Beyin Teknolojisi. Ankara: Ocak Yayıncılık.
• Karababa, Z. C. ve Yıldız, K. (2018). 5 ve 6. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Yabancı Kökenli Sözcüklerin İncelenmesi. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 4(3), 160-174.
• Levend, A. S. (2010). Türk Dilinde Gelişme ve Sadeleşme Evreleri. Ankara: Dil Derneği.
• Lüle Mert, E. (2013). Türkçe Ders ve Çalışma Kitaplarının Sözcüksel Görünümlerine İlişkin Örnek Bir Uygulama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 0(17), 152-168.
• Sadrettin Celâl (1927). Cumhuriyet Çocuklarına Sevimli Kıraat. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• Sezgin, F. (2004). Türkçede Batı Kaynaklı Kelimelerin Yoğunluğu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Sınar, A. (1997). Cumhuriyet’in İlk On Yılında Okutulan Türkçe Ders Kitapları. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 0(9), 343-352.
• Tanrıkulu, M. (2015). Ahmet Cevat Emre’nin Türkçe Kıraat Kitabının Değerler Eğitim Açısından İncelenmesi, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Zeki Gürel), Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimler Enstitüsü.
• Tiregöl, J. S. (1998). The Role of Primary Education in Nation-State-Building: The Case of the Early Turkish Republic, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), ABD: Princeton University.
• Tuğluoğlu, F. ve Tunç, T. (2010). 1926 İlkmektep Müfredatı ve Cumhuriyet Dönemi Eğitiminin Ekonomik Hedefleri. Atatürk Araştırmaları Dergisi, 26(76), 55-98.
• TDK (1995). Yabancı Kelimelere Karşılıklar. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TDK (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• TDK (2015). Türkçede Batı Kökenli Kelimeler Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.