CONTRIBUTION TO SANLIURFA DIALECT: PROVERBS AND IDIOMS

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 17, 143 - 152, 29.09.2021

Büşranur Aslan

https://doi.org/10.31455/asya.957772

Cited By: 1

Öz

Mold words are expressions that are expressed in specific situations and reflect the culture, lifestyle, traditions and customs of the society. In order to learn the structure and language characteristics of the society we are in, we look at the way of mold words. Mold words, which have an important place in vocabulary, offer unique examples in the dialects. The vocabulary of Anatolian dialects has a much wider vocabulary than the common language. The different uses of the words used in the common language in the dialects expand the vocabulary of the dialects. When the vocabulary of dialects is examined, proverbs, idioms and curses form a large part of the pattern words, and they draw attention with their different pronunciation features in the dialects over time.

According to Leyla Karahan’s Classification of AnatolianDialects, Şanlıurfa province, which is in the Eastern groups, has hosted civilization throughout history. The province of Şanlıurfa, where the drawing of the first civilization is located, contains the examples of living creatures that occur in the geography in their original examples. The different pronunciation of stereotypes specific to the region distinguishes Şanlıurfa from other regions. The studies carried out for the province of Şanlıurfa today show that the region has rich examples in terms of language.

In this study, proverbs word were obtained from the local people by way of compilation. Proverbs, idioms and curses were used as mold words from the Şanlıurfa region, based on the importance of mold words in Turkish vocabulary and their place in language studies, and they were classified into various subgroups. The classified stereotypes were also exa.

Anahtar Kelimeler

Şanlıurfa Dialect, Mold Words in The Dialect of Şanlıurfa, Proverbs, Idioms, Curses

ŞANLIURFA AĞZINA KATKILAR: ATASÖZLERİ VE DEYİMLER

Öz

Kalıp sözler belirli durumlarda ifade edilen, toplumun kültürünü, yaşayış tarzını, gelenek ve göreneklerini yansıtan sözlerdir. İçinde bulunulan toplumun yapısını, dil özelliklerini öğrenmek için kalıp sözlerin söyleyiş şekillerine bakmaktayız. Söz varlığı içerisinde önemli bir yer tutan kalıp sözler ağızlarda kendine özgü örnekler sunmaktadır. Türkiye Türkçesi ağızlarının söz varlığı ise ortak dile oranla çok daha geniş bir söz varlığına sahiptir. Ortak dilde kullanılan sözcüklerin ağızlardaki farklı kullanımları ağızların söz varlığını genişletmektedir. Ağızların söz varlığı incelendiğinde kalıp sözlerin büyük bir bölümünü atasözleri, deyimler, dualar ve beddualar oluşturmakta olup zaman içerisinde ağızlarda farklı söyleniş özellikleri ile dikkat çekmektedir.
Leyla Karahan’ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması eserine göre Doğu grubu ağızlarında yer alan Şanlıurfa ili, tarih boyunca birçok medeniyeti bünyesinde barındırmıştır. Şanlıurfa ili, ilk uygarlıklara ait kalıntıların bulunduğu gerek coğrafi konumu gerekse kültürel etkileşimi itibarıyla kalıp sözler bakımından orijinal örnekler barındırmaktadır. Kalıp sözlerin yöreye özgü farklı söyleniş şekli Şanlıurfa’yı diğer yörelerden ayırmaktadır. Bugün Şanlıurfa ili için yapılan çalışmalar bölgenin dil bakımından zengin örnekler barındırdığını göstermektedir.
Bu çalışmada, kalıp sözler yöre halkından kelime derleme yoluyla elde edilmiştir. Kalıp sözlerin Türkçenin söz varlığı içerisindeki önemi ve dil çalışmalarındaki yerinden hareketle Şanlıurfa yöresinden kalıp sözler olarak atasözleri ve deyimlere yer verilmiş olup çeşitli alt gruplara ayrılarak tasnif edilmiştir. Tasnif edilen kalıp sözler aynı zamanda anlam bakımından da incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şanlıurfa Ağzı, Kalıp Sözler, Şanlıurfa Ağzında Kalıp Sözler, Atasözleri, Deyimler

Kaynakça

• Akar, A. (2006). Ağız Araştırmalarında Yöntem Sorunları. Turkish Studies, 1(2), 37-53.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin Söz Varlığı. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (1988). Türk Dili Araştırmaları Yıllığı Belleten-1962. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 217.
• Bulut, S. (2012). Anadolu Ağızlarında Kullanılan Kalıp Sözler ve Bu Kalıp Sözlerin Kullanım Özellikleri. Turkish Studies, 7(4), 1117-1155.
• Karahan, L. (2017). Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1976). Anadolu Ağızları Üzerindeki Araştırmaların Bugünkü Durumu ve Karşılaştığı Sorunlar. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 22(1975-1976), 143-172.
• Tekin, T. (2018). Orhon Yazıtları. Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
• Kaynak Kişiler Aysel Aslan Yaş:53 Meslek: Ev Hanımı (K1) Fehime Demir Yaş:67 Meslek: Ev Hanımı (K2) Gülsüm Aslan Yaş:33 Meslek: Özel Sektör (K3) Sedat Denek Yaş:45 Meslek: Özel Sektör (K4) Sibel Can Aslan Yaş:24 Meslek: Yüksek Lisans Öğrencisi (K5)