KARAİ MEZHEBİNİN TEMELLERİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 18, 403 - 410, 31.12.2021

Çevirmen: Reshıde Gözdaş , Çevirmen: Emine Atmaca

Öz

Karaim kelimesi, Aramî-İbrani dilinde “okumak, çağırmak” anlamındaki kara- kelimesinden gelmektedir. Karaim, karai kelimesine -im çoğul eki getirilerek türetilmiştir. İbranicede ve Arapçada ortak kullanılan kelimelerden biridir. Karailik ya da genel adıyla bilinen Karaim Yahudiliği (~Toracılar, yani yalnızca Yazılı Yasanın (Tora) otoritesini tanıyanlar), İslamiyet’in doğuşundan sonra Irak topraklarında ortaya çıkmış, Tanah’ı dini hükümlerin yegâne kaynağı olarak kabul eden, MS X-XII. yüzyıllar arasında geleneksel Ortodoks Yahudiliğinin en güçlü muhalifi olmuş bir mezheptir. Ya da Karailik, insanların eseri olan Talmud’u yani sözlü geleneğin ürünlerini reddeden, sadece kutsal kitap olarak Tanah’ı (~Ahd-i Atik) kabul eden bir Yahudi mezhebidir. Bu mezhebin Yahudiliğin diğer mezhepleri olan Sadukîler ile Essenîler’in dünya görüşünün temel prensipleri ve dini dogmaları noktasında benzerlikleri ve ayrılıkları vardır. Mezhebin kurucusu Anan ben David, mezhebin temel ilke ve prensiplerini hapishanede tanıştığı Hanefi mezhebinin kurucusu Ebu Hanife’den (ra.) almıştır.

Bu makalede, Karaizmin doğuşu, kurucusu Anan ben David, Anan ben David’in halefleri, Karaizmin diğer Yahudi mezheplerinden Sadukîler ile Essenîler arasındaki benzerlik ve farklılık yönleri, Karai mezhebine mensup olanların temel etik kuralı olarak nitelendirilen 10 Emir ile Karaizmin ideolojik öncülleri olan İsevîler ile Yudganiler hakkında ayrıntılı bilgi verilmiştir. Ayrıca makalede, Hazar Devleti’nin bakiyeleri konumunda yer alan Kırım ve Litvanya-Trakai’de ikamet etmekte olan Karay Türklerinin mezhep temelli gelenek ve görenekleri de konu edilmiştir.    

Anahtar Kelimeler

Yahudi Mezhepleri, Karai Mezhebi, 10 Emir, Anan ben David, Litvanya, Kırım

THE BASES OF THE KARAI SECT

Öz

The word karaim comes from the Aramaic-Hebrew word kara- meaning "to read, to call". Karaim is derived from the word karai by adding the plural suffix -im. It is one of the common words in Hebrew and Arabic. Karaite or Karaim Judaism, commonly known as Karaite Judaism (~Torahists, that is, those who only recognize the authority of the Written Law (Torah), emerged in the lands of Iraq after the rise of Islam, AD X-XII. It is a sect that has been the strongest opponent of traditional Orthodox Judaism for centuries. Or Karaism is a Jewish sect that rejects the Talmud, that is, the products of verbal tradition, which is the work of humans, and accepts only the Tanakh (~Old Testament) as the holy book. This sect has similarities and differences in the basic principles and religious dogmas of the world view of the Sadducees and Essenes, which are other sects of Judaism. The founder of the sect, Anan ben David, took the basic rules and principles of the sect from Abu Hanifa (ra.), the founder of the Hanafi sect, whom he met in prison.

In this article, detailed information were given about the rise of Karaism, its founder Anan ben David, the successors of Anan ben David, the similarities and differences of Karaism between the Sadducees and Essenes from other Jewish sects, the 10 Commandments, which are considered as the basic ethical rule of those who belong to the Karaite religion, and the ideological predecessors of Karaism, the Isevis and Yudganis. In addition, the article deals with the religion-based traditions and customs of the Karaite Turks residing in the Crimea and Lithuania-Trakai, which are the remnants of the Caspian State.

Anahtar Kelimeler

Jewish Sects, Anan ben David, Lithuania, Crimea, Karai Sect

Kaynakça

• Baskakov, N. A. (1969). Karaimskiy yazık. Vvedeniye v Izuçeniye Türkskih Yazıkov. (Karay Türkçesi. Türk Lehçelerinin Öğrenimine Giriş). Moskva.
• Dubinski, A. (1982). Karaimische Klagelieder. Sludia turcologica Memoriae Alexii Bombaci Dicata. Napoli.
• Epistola de Karaitis Lithuaniae (1691). Monatliche Unterredungcrn Einieer Euten Frcunde. Julius.
• Firkoviç, Z. A. (1890). Sbornik Starinnİh Gramot i Uzakoneniy. (Eski Yarlık ve Yasaların Derlemesi). S.Peterburg.
• Firkowicz, S. (1935). Koilchatar. Krolkie Modlitwy Karaimskie. Wilno.
• Golden, P. (1980). Khazar Studies: A Historico-Philological Inquiry into the Origins of the Khazars. Budapest.
• Kowalski, T. (1930). Zu den Turkischen Monatsnamen. Archiv Orientalni, 0(II), 3-26.
• Levi, T. S. (1913). Oçerk Vozniknoveniya Karaimizma. (Karaizmin Ortaya Çıkış Makalesi). Sevastopol.
• Mieli. A. (1938). La science Arabe et Son Role Dans Revolution Scienliiique Mondiale. Leiden.
• Nemoy, L. (1939-1943). Kitab al-Anwar... by Al-Qirqisani. New York.
• Neubauer, A. (1866). Aus der Petersburger Bibliothek. Leipzig.
• Nowosielski, A. (1854). Slepy, Morze і Gory. Wilno.
• Poznariski, S. (1912). Karaisch-Tatarische Uterator. Keleli Szemle, 0(XIII), 37-47.
• Sinani, İ. O. (1889). Istoriya Vozniknoveniya i Razvitaya Karaimizma. (Karaizmin Ortaya Çıkması ve Gelişme Tarihi), (Cilt: II). S.-Peterburg.
• Szyszman, S. (1980). Le Karaisme. Ses Doctrines et son Histoire. Lausanne.
• Szyszman. S. (1966-1973: 531-551). La Famille des Massoretes Karaltes Ben Asher et le Codex Alepensis. Revue Biblique.
• Yelyaşeviç, B. S. ve Kazas, İ. İ. (1918). Biografiçeskiy Oçerk. (Biyografya Mmakalesi). Yevpatoriya.
• Wieder, N. (1962). Tie Judean Scrolls and Karaism. London.
• Zajaczkowski, A. (1929). Unikanie Wyrazen Anlropomorficznych w Prze-Ktadach Karaimskich. Mysl Kaiaimska, II(2), 9-24.
• Zajaczkowski, A. (1961a). Khazarian Culture and its Inheritors. Acta Orientalia Acaderaiae Scientiarum Hung, 0(HII), 1-3.
• Zajaczkowski, A. (1961b). Karaimsin Poland. Warszawa.