EVALUATIONS OF BRITAIN'S POLICY TOWARDS THE KURDS IN THE LAST QUARTER OF THE 20TH CENTURY

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 18, 299 - 306, 31.12.2021

Çağdaş Yüksel

https://doi.org/10.31455/asya.777915

Öz

From the moment England began to rise as an imperialist power, it started to take care of the Kurds. As England gained power in the Middle East, interest in the Kurds increased. During the sharing of Ottoman lands after the First World War, England decided to take advantage of the Kurds. After the Armistice of Mudros, England took action to establish an Armenia in Eastern Anatolia. England planned to establish a Kurdistan in Southeastern Anatolia to be a buffer between Iraq and Armenia under its control. With the Treaty of Sevres, these proposals were imposed on the Ottoman administration. However, after the victory of the National Struggle led by Mustafa Kemal Pasha, the Treaty of Sevres became invalid, and the Kurdistan issue was shelved for a while. After the Mosul issue, the Kurds were no longer the center of attention for England for a long time.

After the Second World War, as England weakened considerably, her interest in the region decreased somewhat. Iran has become the most important ally of the Western states in the region. After the Iranian revolution, Western states started to get closer with Iraq against Iran. However, when Saddam Hussein's administration became a threat to the interests of Western states, the allies led by the United States and England intervened in Iraq by using the invasion of Kuwait as an excuse. After that, England tried to use the Kurds to put pressure on Iraq and ensure the security of the oil fields. The operations carried out by the Iraqi Army against the rebellious Kurds caused great controversy in British policy. In this study, how the conflict between the Iraqi administration and the Kurds reflected on British policy was examined through the British Parliament minutes.

Anahtar Kelimeler

England, the United States of America, Iraq, the Kurds, Saddam Hussein

20. YÜZYILIN SON ÇEYREĞİNDE İNGİLTERE'NİN KÜRTLERE YÖNELİK POLİTİKASI HAKKINDA DEĞERLENDİRMELER

Öz

İngiltere emperyalist bir güç olarak yükselmeye başladığı andan itibaren Kürtlerle ilgilenmeye başlamıştır. İngiltere Orta Doğu’da güç kazandıkça Kürtlere yönelik ilgi de gittikçe artmıştır. Birinci Dünya Savaşı sonrasında Osmanlı topraklarının paylaşılması sırasında İngiltere Kürtlerden faydalanmaya karar vermiştir. Mondros Mütarekesi sonrasında İngiltere Doğu Anadolu’da bir Ermenistan kurulması için harekete geçmiştir. İngiltere kendi kontrolündeki Irak ile Ermenistan arasında bir tampon olması için Güney Doğu Anadolu’da da bir Kürdistan kurmayı tasarlamıştır. Sevr Antlaşması ile bu tasarılar Osmanlı yönetimine kabul ettirilmiştir. Fakat Mustafa Kemal Paşa liderliğindeki Millî Mücadele’nin zaferi sonrasında Sevr Antlaşması geçersiz hale gelmiş ve Kürdistan meselesi bir süre için rafa kaldırılmıştır. Musul meselesi sonrasında İngiltere için uzun bir süre Kürtler ilgi odağı olmaktan çıkmışlardır.

İkinci Dünya Savaşı sonrasında İngiltere oldukça zayıfladığı için bölgeye olan ilgisi bir miktar azalmıştır. İran bölgede Batı devletlerinin en önemli müttefiki haline gelmiştir. İran devrimi sonrasında Batı devletleri İran’a karşı Irak ile yakınlaşmaya başlamışlardır. Ancak Saddam Hüseyin yönetiminin Batı devletlerinin çıkarlarını tehdit eder hale gelmesi üzerine Amerika ve İngiltere liderliğindeki müttefikler Kuveyt’in işgalini bahane ederek Irak’a müdahale etmişlerdir. Bundan sonra Irak üzerinde baskı kurmak ve petrol sahalarının güvenliğini sağlamak için İngiltere Kürtleri kullanmaya çalışmıştır. Irak Ordusu’nun isyan eden Kürtlere yönelik düzenlediği operasyonlar İngiliz politikasında büyük tartışmalara yol açmıştır. Bu çalışmada Irak yönetimi ile Kürtler arasında yaşanan ihtilafın İngiliz politikasına nasıl yansıdığı İngiltere Parlamento tutanakları üzerinden incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

İngiltere, Amerika Birleşik Devletleri, Irak, Kürtler, Saddam Hüseyin

Kaynakça

• Arıdemir, Hakan. (2018). Türkiye’nin Orta Doğu Politikasına Yönelik Sürekliliğin I. Körfez Savaşı Bağlamında Değerlendirilmesi. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 0(65), 82-93.
• Baysal, K. (1975). İkinci Dünya Savaşı Sonrasında Petrol Analizi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 35(1-4), 217-224.
• Belen, F. (2014). Türk Kurtuluş Savaşı. İstanbul: Yeditepe Yayınları.
• Borsa, M. (2016). İki Dünya Savaşı Arası Dönemde İngiliz Dış Politikasının Analizi. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 0(54), 81-102.
• Bratberg, O. (2005). Grand Nations Grand Ideas? Guiding Principles in the Foreign Policy of Britain and France, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Norveç: Oslo University.
• Davies, N. (2017). At last it Happened: Bevan the Russian Revolution and Soviet Union. Cardiff University. https://blogs.cardiff.ac.uk/thinking-wales/2017/10/31/at-last-it-has-happened-bevan-the-russian-revolution-and-the-soviet-union/ adresinden 13.11.2021 tarihinde erişildi.
• Ergin, F. (1991). Musul Sorunu ve Körfez Petrolleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 7(20), 165-173.
• Farmer, A. (2006). British Foreign Affairs 1919-1939. London: Hodder Murray.
• Irkıçatal, E. (2012). İkinci Dünya Savaşı Sonrası İngiltere’nin Ortadoğu Politikaları İçin Kıbrıs’ın Stratejik Önemi ve Kıbrıs Meselesinin Ortaya Çıkışı. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 31-59.
• İngiltere Parlamento Tutanakları (6 Haziran 1991). https://api.parliament.uk/historic-hansard/commons/1991/jun/06/kurdish-people adresinden 04.05.2020 tarihinde erişildi.
• Kantarcı, Ş. (2012). Soğuk Savaş Sonrası Uluslararası Sitem: Yeni Sürecin Adı Koalisyonlar Dönemi mi?. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 0(16), 47-84.
• Karaca, E. (2020). Londra Basın Ataşeliği Raporları Işığında İkinci Dünya Savaşı Sonrası İngiliz Siyasetinde Bir Gündem Olarak SSCB. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(24), 139-166.
• Kissenger, H. (2018). Diplomasi, (Çeviren: İ. Kurt). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Küçük, C. (2005). Millî Mücadele. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 30) İçinde (s. 76-83). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Küçük, C. (2009). Sevr Antlaşması. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C.37) İçinde (s. 1-5). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kürkçüoğlu, Ö. (1978). Türk İngiliz İlişkileri (1919-1926). Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları.
• Mayhew, C. (1950). British Foreign Policy Since 1945. International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944-), 26(4), 477-486.
• Molla, A. (2009). Soğuk Savaş Sonrası Körfez Krizleri ve Türkiye-ABD-NATO İlişkileri. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(11), 29-45.
• Okur, M. (2008). Körfez Savaşı ve Irak’ın İşgali Arasındaki Dönemde Irak’ta Faaliyet Gösteren BM Misyonları. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 4(7), 163-174.
• Ovendale, R. (1994). British Defence Policy Since 1945. Manchester and New York: Manchester University Press.
• Özdil, Y. (2013). Arabistanlı Lawrence. Hürriyet. https://www.hurriyet.com.tr/arabistanli-lawrence-25376685 adresinden 10.11.2021 tarihinde erişildi.
• Perkins, A. (2016). Labour Needs to Rethink Harold Wilson’s Legacy. It Still Matters. The Guardian. https://www.theguardian.com/commentisfree/2016/mar/10/labour-harold-wilson-legacy-100-years adresinden 11.11.2021 tarihinde erişildi.
• Rohde, H. (1932). Asya İçin Mücadele-Şark Meselesi. İstanbul: Simurg Yayınları.
• Silleli, T. (2005). Büyük Oyunda Türkiye-Irak İlişkileri. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Sipahioğlu, U. (2006). Musul. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C.31) İçinde (s. 366-367). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Şimşir, B. (2004). Türk-Irak İlişkilerinde Türkmenler. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Tharoor, S. (2017). The Partition: The British Game of “divide and rule. Al Jazeera, https://www.aljazeera.com/opinions/2017/8/10/the-partition-the-british-game-of-divide-and-rule/ adresinden 15.11.2021 trihinde erişildi.
• Turan, Ş. (2003). Lozan Antlaşması. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (C. 27) İçinde (s. 214-217). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Türkmen, Z. (2003). Musul Meselesi Askeri Yönden Çözüm Arayışları (1922-1925). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları.
• Uçarol, R. (2013). Siyasi Tarih (1789-2021). İstanbul: Der Yayınları.
• Uslu, N. (1999). Körfez Savaşı ve Amerika’nın Politikaları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 54(3), 165-199.
• Wallace, W. (1992). British Foreign Policy after the Cold War. International Affairs (Royal Institute of International Affairs 1944-), 68(3), 423-442.
• Woodward, L. (1968). British Foreign Policy in Retrospect. International Journal, 23(4), 507-519.
• Wright, M. (1945). British Foreign Policy in Europe. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 0(240), 73-78.
• Yaycı, C. (2019). Irak’ta Yaşanan Savaşlar ve Türkiye’ye Etkileri. Güvenlik Stratejileri Dergisi, 15(30), 310-352.
• Yenal, S. (2020). Savaş Kavramının Dönüşümü: 1. ve 2. Körfez Savaşı Örneğinde Hibrit Savaşların İncelenmesi. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 30(1), 85-110.
• Yılmaz, S. (2011). Irak Dosyası. İstanbul: Kum Saati Yayınları.