GÖSTERGEBİLİMSEL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ İLE SOSYAL AĞ KONULU AFİŞLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 18, 179 - 188, 31.12.2021

Ahu Simla Değerli

https://doi.org/10.31455/asya.933833

Cited By: 1

Öz

Var oluşundan günümüze sürekli kavrama, yorumlama ve anlamlandırma çabası içinde olan insanoğlunun ilk öğrendiği olgulardan biri iletişim olmuştur. Göstergebilim kavramı ise yazılı ve işaretlerle iletişim şeklini inceleyen bilim dalı olarak bilinmektedir. Yani, görünen görüntünün ötesinde saklanan anlamların keşfedilmesinde yol gösterici bir pusuladır. Göstergebilim tasarımı, anlama ve kavrama şekliyle ilgilenmektedir. Başka bir deyişle amacı tasarımın anlamlandırılma noktasında doğrudan ya da dolaylı olarak sunulan mesajların kodlarını bulup ortaya koymaktır. Göstergebilim, dilsel ya da görsel öğe fark etmeksizin işleyişini sürdürür. Bu işleyişte kullandığı nesneleri ve olguları farklı açılardan değerlendirir. Göstergebilime dayalı analiz yapılırken yazılı ve görsel öğeler, kültür, sosyal durum, dil, din ve coğrafya gibi birçok değişkenle birlikte değerlendirilir.

Bu araştırmanın yöntemi teori ve uygulama olmak üzere iki boyuttan oluşmuştur. Çalışma kapsamının ilk ayağında teorik bir dayanak noktası oluşturması bakımından sosyal bilim çalışmalarından biri olan literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Seçilen afişlerin analizinde ise nitel araştırma yöntemlerinden göstergebilimsel analiz yöntemi uygulanmıştır. Bu çalışma uygulanırken Saussure ile başlayıp Barthes ile şekillenen “gösterge”, “gösteren” ve “gösterilenlerden” oluşan üç temel öğe kullanılmıştır. Amaç seçilen afiş tasarımlarında bulunan göstergelerin bilgisini seyirciye aktarmak; gösterge sisteminin arka planındaki gizli kalan göstergeleri açıklamaktır. Bu bağlamda “Poster For Tomorrow” Uluslararası afiş yarışmasının “Fake News” konusunda dereceye girmiş üç adet afiş analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Göstergebilim, Afiş, Sosyal Ağ, Sosyal Medya

EXAMINATION OF POSTERS WITH SOCIAL NETWORK THEME VIA THE SEMIOTICS ANALYSIS METHOD

Öz

Communication has been one of the first phenomena learned by human beings, who have been in a constant effort to grasp, interpret, and make sense of things since their existence. The concept of semiotics is known as the branch of science that studies the way of communication through writing and signs. It is a compass for exploring the meanings hidden beyond the visible images. Semiology design is concerned with comprehension and grasping. In other words, its purpose is to find and reveal the codes of the messages presented directly or indirectly at the interpretation point of the design. Semiotics continues to its' function, regardless of language or visual element. In this process, it evaluates the objects and phenomena it uses from different point of views. While analyzing based on semeiology, written and visual elements are evaluated together with many variables such as culture, social situation, language, religion and geography.

The method of this research consisted of two dimensions: theory and practice. In the first step of the study, the literature review method, which is one of the social science research methods, was used in terms of making up a theoretical basis. In the analysis of the selected posters, the semiotic analysis method, one of the qualitative research methods, was employed. During the implementation of this study, three basic elements, starting with Saussure and shaped by Barthes, namely, "sign", "object" and "interpretant" were utilized. We aimed to convey the meanings of the signs in the selected poster designs to the audience and to explain the hidden references behind the reference system. In this context, three posters that were ranked in the "Fake News" category of the international poster competition, “Poster for Tomorrow”, were analyzed.

Anahtar Kelimeler

Semiotics, Poster, Social Network, Social Media

Kaynakça

• Akerson, F. E. (2005). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Multilingual.
• Akerson, F. E. (2016). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Bilgi Kültür Sanat.
• Altınbüken, B. (2014). Göstergebilim Yöntemiyle Görsel Sözce Çözümlemesi. (Ed. A. Güneş). İletişim Araştırmalarında Göstergebilim İçinde (s. 239-258). Konya: Liteartürk Academia.
• Ambrose, G. ve Harris, P. (2014). Görsel Grafik Tasarım Sözlüğü. İstanbul: Literatür Yayınları.
• Barthes, R. (1996). S/Z, (Çeviren: S. Öztürk Kasar). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2005). Göstergebilimsel Serüven. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2015). Bir Deneme Bir Ders: Eiffel Kulesi ve Açılış Dersi, (Çeviren: M. Rifat ve S. Rifat), (2. Baskı). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Barthes, R. (2016). Göstergebilimsel Serüven. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Başoğlu, N. (2019). Reklam Afişlerinde Peirce’ün Görüntüsel Gösterge, Belirti ve Simge Kavramlarının Kullanılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, 12(63), 434-440.
• Berger, A. (2000). Media and Communication Research Methods. California: Sage Publications.
• Bertrand, D. (2000). Précis de Sémiotique Littéraire. Paris: Nathan.
• Boztaş, E. (2017). Organ Bağışı Temalı Sosyal Afiş Tasarımlarının Göstergebilim Yöntemi ile Analizi. İdil, 6(37), 2521-2542.
• Cereci, S. (2019). Sosyal Medya Çağlar, Ağlar, Bağlar, (1. Baskı). İstanbul: Onto Yayınevi.
• Culler J. (2008), Barthes, (Çeviren: H. Gür). Ankara: Dost Yayınevi.
• Çağlar, B. (2012). Bir İletişim Biçimi Olarak Göstergebilim. EUL Journal of Social Sciences (III: II) LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 22-34.
• Çeken, B. ve Aypek Arslan, A. (2016). İmgelerin Göstergebilimsel Çözümlenmesi “Film Afişi Örneği”. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 507-517.
• Çiçek, M. (2014). Dilbilimsel İlkeler Görsel Göstergelere Uygulanabilir Mi? Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32), 38-51.
• Çulha, O. (2011). Göstergebilim Tekniği Kullanılarak Kanada Fotoğraflarının İncelenmesi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 7(13), 409–424.
• Derrida, J. (1994). Göstergebilim ve Gramatoloji, (Çeviren: T. Akşin). İstanbul: Afa Yayıncılık.
• Elden, M.; Ulukök, Ö. ve Yeygel, S. (2005). Şimdi Reklamlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Erkman, F. (1987). Göstergebilime Giriş. İstanbul: Alan Yayıncılık.
• Guiraud, P. (1994). Göstergebilim, (Çeviren: M. Yalçın). Ankara: İmge Kitabevi.
• Guiraud, P. (2016). Göstergebilim, (Çeviren: M. Yalçın). Ankara: İmge Kitabevi.
• Günay, V. D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual Yayınevi.
• Güneş, A. (2013). Göstergebilim Tarihi. NWSA-Humanities, 4C0172, 8(4), 332-348.
• Gürsözlü, S. (2006). Reklam Sektöründe İllüstrasyon ve Fotoğraf Kullanımının Tasarım Çözümlemelerinde Gerekliliği, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Sema Ilgaz Temel), İstanbul: Marmara Üniversitesi, Grafik Sanatlar Enstitüsü.
• Güven, A. (2014). Gezi’nin Dili: Göstergebilimsel Bir İnceleme. İnsan ve İnsan, 0(1), 19–29.
• Kalaman, S. ve Bat, M. (2014). Toplumsal Cinsiyet Açısından Axe Basın İlanlarının Göstergebilimsel Analizi. KMÜ Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si, 16(Özel Sayı I), 128-136.
• Karaman, E. (2017). Roland Barthes ve Charles Sanders Peirce’in Göstergebilimsel Yaklaşımlarının Karşılaştırılması. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 0(34), (25-36).
• Kecheng, L. (2000). Semiotics in Information Systems Engineering. New York: Cambridge University Press.
• Kılıç-Gündüz, Y. (2020). Göstergebilimsel Çözümleme Yöntemiyle Bedri Rahmi Eyüboğlu Eser Örneği: “Kırmızı Kahve”. Journal of International Social Research, 13(74), 249-257.
• Kwag, H.; Lee, C.; Park, H. ve Moon, S. (2010). What is Twitter, a Social Network or a News Media? Raleigh, 26(30), 591-600.
• Mutlu, E. (2003). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Oruç, M. C. ve Türkay, O. (2018). Türkiye Tanıtım Afişlerinin Göstergebilimsel Bir Analizi: Home of Turkey Afişleri Örneği. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication-TOJDAC, 8(2), 312-328.
• Özata-Dirlikyapan, J. (2005). Metafor ve Metonimi: Ahmet Muhip Dıranas Şiirinde Katılaşmış Kavramlar, Silinmiş Kişiler. Pasaj, 0(1, Mayıs –Ağustos), 171-180.
• Özdemir, F. (2007). Göstergebilimsel Çözümleme: Grafik Tasarım Bize Neyi, Nasıl Anlatır? Grafik Tasarım Dergisi, 0(6), 38-40.
• Özer, Z. ve İmançer, D. (1999). Göstergebilimsel Çözümleme. Sinemasal Dergisi, 0(Bahar),7-20.
• Özmutlu, A. (2009). Grafik Tasarım Atölye Derslerinde Afiş Konusunun Uygulama ve Çözümleme Süreçlerinde Göstergebilimsel Çözümleme Yönteminin Kullanımı, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Doç. Dr. Ata Yakup Kaptan), Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitiüsü.
• Öztokat N. (1999). Görsel Nesnelerin Çözümlenmesinde Göstergebilimsel Yöntem. Dilbilim Araştırmaları, 10(9), 135-141.
• Parsa, S. ve Parsa A. F. (2002). Göstergebilim Çözümlemeleri. İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Polat, B. ve Kavuran, T. (2018). Emrah Yücel Sinema Film Afişlerinden New York’ta Beş Minare ve Kill Bill Film Afişlerinin Göstergebilimsel Açıdan İncelenmesi. The Journal of Academic Social Science Studies, 69(2), 65-73.
• Rıfat, M. (1996). Göstergebilimcinin Kitabı. İstanbul: Düzlem Yayınları.
• Seel, N. M. (1999). Educational Semiotics: School Learning Reconsidered. Journal of Structural Learning and Intelligent Systems, 14(1), 11-28.
• Sığırcı İ. (2017). Göstergebilim Uygulamaları, Metinleri, Görselleri, Sanat Yapıtlarını ve Olayları Okuma. Ankara: Seçkin Akademik ve Mesleki Yapımlar.
• Vardar, B. (1988). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: ABC Yayınları.
• Yazıcı, S. (2007). Göstergebilim ve Bir Uygulama: Kulenin Anahtarı (The Key of the Tower), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mukadder Erkan), Erzurum: Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yıldız, P. (2007). Görsel Göstergebilimsel Eleştiri Kuramları Bağlamında Film Sahnelerine Yaklaşım ve Ülkemizden Seçilen İki Örnek ile Analiz Çalışması, VIII. Uluslararası Görsel Göstergebilim Kongresi, Cilt 1.
• Yılmaz, A. (2020). İnsan Ticaretinin Kamu Spotu Reklamlarında Sunumu: Roland Barthes’ın Mit Olgusu Üzerinden Göstergebilimsel Analiz. Göç Araştırmaları Dergisi, 6(1), 8-34.
• https://evrimagaci.org/twitter-kusu-ve-ifade-ozgurlugu-mavi-dag-kusu-ve-turkiye-2064 adresinden 15.04.2021 tarihinde erişildi.
• http://www.posterfortomorrow.org/en/gallery/view/52890 adresinden 09.04.2021 tarihinde erişildi.
• http://www.posterfortomorrow.org/en/gallery/view/54806 adresinden 09.04.2021 tarihinde erişildi.
• http://www.posterfortomorrow.org/en/gallery/view/53945 adresinden 09.04.2021 tarihinde erişildi.
• www.tdk.gov.tr adresinden 09.04.2021 tarihinde erişildi.