MANZÛME-İ FERÂ'İZ” ADLI ESERDE GEÇEN AKRABALIK ADLARI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 18, 125 - 130, 31.12.2021

Osman Türk , Fatma Koç

https://doi.org/10.31455/asya.972848

Cited By: 1

Öz

Tarihi Doğu Türkçesi ile Tarihi Batı Türkçesi özelliklerine karışık olarak yer veren bu tür eserler, Türkoloji dilinde genellikle karışık dilli olarak yerini almıştır. Oğuzcanın gelişim seyrine bakıldığında Doğu Türkçesi özelliklerine sahip olan karışık dilli eserlerin bazı önemli ses ve şekil bilgisi özellikleri bakımından benzer özellikler barındırmadıkları görülür. Karahanlı Türkçesi ve Doğu Türkçesi arasında belirgin bir bağ bulunmaktadır fakat Karahanlı Türkçesi ile Batı Türkçesi arasında bu bağ görülmez. Oğuzcanın gelişiminde karışık dilli eserlerin önemli bir yeri vardır. Türk dilinde önemli bir yere sahip olan Manzûme-i Ferâǿiz karışık dilli eserlerden biridir. Miras konusunu içeren bu eserde, Arapça ve Farsça sözcükler oldukça fazladır. Eser 15. yüzyılın başlarında Muhammed bin Abbas tarafından telif edilmiştir. Manzum şekilde yazılan eserde mirasın nasıl dağıtılacağı, kimlere nasıl paylaştırılacağı detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Miras konusunun İslam hukuku ile ilişkili olması ve ahiret hayatını doğrudan ilgilendirmesi bu eseri cazip kılmıştır. Dil özellikleri bakımından Arapça ve Farsça ağırlıklı kelimelerin kullanıldığı bir eserdir. Miras konusu akrabalık terimleriyle de oldukça alâkalıdır. Çalışmada “Manzûme-i Ferâǿiz” adlı eserde geçen akrabalık adları tarama yöntemiyle tespit edilmiştir. Söz konusu akrabalık adları eserin sözlük bölümündeki anlamlarıyla birlikte açıklanmıştır. Ayrıca sözcükler etimolojik açıdan da değerlendirilmiştir. Daha sonra tespit edilen akrabalık adlarının sayısal verileri sonuç bölümünde ifade edilmiş ve elde edilen bulgulara dayanılarak belirli çıkarımlara ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Karışık Dilli Eserler, Muhammed bin Abbas, Manzûme-i Ferâǿiz, Söz Varlığı, Akrabalık Adları

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi

AN EVALUATION ON THE NAMES OF KINSHIP IN THE WORK MANZÛME-I FERÂ'IZ

Öz

This type of works, which include the features of Historical Eastern Turkish and Historical Western Turkish, it has generally taken its place in the language of Turcology as a mixed language. When we look at the developmental course of Oghuz language, it is seen that mixed language works with Eastern Turkish features do not have similar features in terms of some important phonetic and morphological features. There is a clear link between Karakhanid Turkish and Eastern Turkish, but this link is not seen between Karakhanid Turkish and Western Turkish. Mixed language works have an important place in the development of Oghuz language. Manzûme-i Ferâǿiz, which has an important place in the Turkish language, is one of the works in mixed languages. Manzûme-i Ferâǿiz is one of the works with mixed languages. In this work which includes the subject on inheritance Arabic and Persian words are quite abundant. The work was copyrighted by Mohammed bin Abbas in the early 15th century. In the word written in verse it is explained in detail how the inheritance will be distributed and how it will be distributed to whom. The fact that the subject of inheritance is related to Islamic law and is directly related to the here after has made this work attractive. It is a work in which Arabic and Persian words are used in terms of language features. The subject of inheritance is also very related to the terms of kinship. In the study kinship names in the work named “Manzûme-i Ferâǿiz” were determined by scanning method. The aforementioned kinship names are explained together with their meanings in the dictionary section of the work. In addition the words were evaluated in terms of etymology. Then the numerical data of the determined kinship names were expressed in the conclusion section and certain inferences were reached based on the findings.

Anahtar Kelimeler

Mixed Language Works, Muhammed bin Abbas, Manzûme-i Ferâǿiz, Vocabulary, Kinship Names

Kaynakça

• Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksan, D. (1978). Anlambilimi ve Türk Anlambilimi. Ankara: Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları.
• Ayaz, E. S. (2016). Manzûme-i Ferâ‘iz. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Bulut, S. (2018). Gümüşhane İli ve Yöresi Ağızlarında Akrabalıklarla İlgili Adlandırmalar. (Ed. Nadir İlhan). 4. Uluslararası Filoloji Sempozyumu Tam Metin Kitabı İçinde (s. 452-464). Elâzığ: Asos Yayınevi.
• Ersoy Yazıcı, H. (2011). Başkurt Türkçesinde Aile ve Akrabalık İsimlerinde Kullanılan –y Biçimbirimi. Türkbilig, 0(21), 87-112.
• Gömeç, S. (2002). Dîvânü Lügâti’t- Türk’te Akrabalık Bildiren Terimler. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Gül, B. (2016). İbni Mühenna Lügati’ndeki Moğolca Akrabalık Adları. Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 0(224), 209-217.
• Karahan, L. (2009). Türkçede Dinî Anlamlı Bazı Kişi Adlarını Ekle Değiştirme Geleneği. Dil Araştırmaları Dergisi, 4(4), 17-24.
• Köknel, Ö. (1981). Cumhuriyet Gençliği ve Sorunları. İstanbul: Cem Yayınevi.
• Koç, F. (2020). Hacı Bektâş-ı Velî’nin Eserlerinde Geçen Akrabalık Adları. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 4(2), 266-280.
• Koç, F. (2020). Karışık Dilli Eserlerin Fonetik Özellikleri Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Kültür Araştırmaları Dergisi, 4(1), 55-68.
• Türk, O. (2021). Hamzaname’nin 72. Cildinde Yer Alan Arkaik Kelimeler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi - Journal of Academic Language and Literature (Hikmet),7(15), 135-148.
• Telli, B. (2020). Tarama Sözlüğü’ndeki Akrabalık Adları Üzerine Bir İnceleme. Kesit Akademi Dergisi, 6(22), 139-156.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Yavuz, S. (2013). Türkiye Türkçesi Ağızlarında Akrabalık Adları. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 71-91.