EKREM HENİYYE’NİN “KUŞATMADAN SONRA GÜN DOĞMADAN AZ ÖNCE” ADLI ÖYKÜSÜNDE FANTASTİKTEN GERÇEĞE

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 19, 155 - 164, 29.03.2022

Fatıma Betül Üyümez

https://doi.org/10.31455/asya.1014630

Öz

1967 yılında Altı Gün Savaşı’nın ardından Kudüs’ün tamamen İsrail işgali altına girmesi Filistinlilerde büyük bir üzüntü oluşturmuştur. Nitekim tüm semavi dinlerde kutsal olan Kudüs, Müslümanlar için Hz. Peygamberin Miraca çıktığı mekân olan Mescid-i Aksâ’ya ev sahipliği yapması bakımından kutsal ve önemlidir. Kutsal şehrin işgali üzerine Filistinlilerin yaşadıkları keder, derin hayal kırıklığı, korku ve öte yandan geleceğe dair ümitleri 1970’lerden itibaren birçok edebî esere konu olmuştur.
Filistinli gazeteci ve öykü yazarı Ekrem Heniyye işgal altında yaşanan hayatın gerçeklerini öykülerinde şiirsel ve sembolik bir dil ile metinlerarasılığa ve doğaüstü kurgulara başvurarak aksettirir. 1979 yılında yayımlanan ilk öykü kitabı es-Sefînetu’l-Ahîra … el-Mînâu’l-Ahîr’de (Son Gemi … Son Liman) yer alan “Ba’de’l-Hısâr Kable’ş-Şems Bikalîl” (Kuşatmadan Sonra Gün Doğmadan Az Önce) adlı öyküsünde Filistinlilerin Kudüs ve dolayısıyla vatanları ile ilgili duygu ve düşüncelerini sıra dışı bir kurgu ile yansıtır. Heniyye bu öyküde Kudüs’teki Mescid-i Aksa’da bulunan Kubbetu’s-Sahra’nın birdenbire ortadan kaybolması üzerine kentte yaşananları dört karaktere odaklanarak anlatırken Filistinlilerin vatanlarına ve geleceklerine dair yaşadıkları duyguları da ortaya koyar.
Bu çalışmada Filistin öyküsünün dikkat çeken yazarlarından biri olan Ekrem Heniyye tanıtılmış ve onun “Kuşatmadan Sonra Gün Doğmadan Az Önce” başlıklı öyküsü incelenmiştir. Öyküde anlatılan doğaüstü olayın ne amaçla kullanıldığı, öykünün fantastik olup olmadığı, olayların gerçeği ne ölçüde yansıttığı sorgulanırken yazarın bu sıra dışı kurgu ile ortaya koymak istediği mesaj çözümlenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kudüs, Filistin, Kubbetu’s-Sahra, Fantastik, Ekrem Heniyye

FROM FANTASTIC TO REALITY IN AKRAM HANIYYAH’S STORY “AFTER THE SIEGE A WHILE BEFORE THE SUN”

Öz

After the Six-Day War in 1967, Israeli occupation of Jerusalem has caused a great sadness among the Palestinians. As a matter of fact, Jerusalem, which is holy in Christianity and Judaism is sacred and important in Islam and for Muslims in that it hosts the Masjid al-Aqsa, the place where the Prophet ascended to the heavens. The grief, deep disappointment and fear experienced by the Palestinians over the occupation of the holy city, as well as their hopes for the future, have been the subject of many literary works since the 1970s.
Palestinian journalist and short story writer Akram Haniyya reflects the realities of life under occupation in his stories by using a poetic and symbolic language, by appealing to intertextuality and supernatural fictions. He reflects the feelings and thoughts of the Palestinians about Jerusalem and their homeland with an extraordinary fiction in his story titled “After the Siege a While Before the Sun” which was published in his first storybook The Last Ship… The Last Port in 1979. In this story, Haniyya reveals the feelings of the Palestinians about their homeland and their future, while focusing on four characters about what happened in the city after the sudden disappearance of the Dome of the Rock in the Masjid al-Aqsa in Jerusalem.
In this study, Akram Haniyya, one of the remarkable writers of the Palestinian story, was introduced and his story titled “After the Siege a While Before the Sun” was examined. While questioning for what purpose the supernatural event was used in the story, whether the story was fantastic or not, and to what extent the events reflected the truth, what was the message that the author wanted to reveal was tried to be analyzed.

Anahtar Kelimeler

Al-Quds, Palestine, The Dome of the Rock, Fantastic, Akram Haniyya

Kaynakça

• Armaoğlu, F. (1986). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1980. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Armaoğlu, F. (2017). Filistin Meselesi ve Arap İsrail Savaşları (1948-1988). İstanbul: Kronik Kitap.
• Aslan Ayar, P. (2015). Türkçe Edebiyatta Varla Yok Arası Bir Tür Fantastik Roman (1876-1960). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Avcı, Y. ve Yazıcı Özdemir, Ö. (2019). Kudüs Kamame Kilisesi: Hıristiyanlığın Merkezinde Osmanlı Mirası ve Statüko Meselesi. Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi, 0(29), 35-58.
• Aytaç, G. (2003). Genel Edebiyat Bilimi. İstanbul: Say Yayınları.
• Bayraktar, B. (2020). İşgal Sonrası Kudüs (1948’den Günümüze). (Ed. M. Akgün). Tarih ile Mit Arasında Kudüs İçinde (s. 57-89). Ankara: Kopernik Kitap.
• Boynukara, H. (1997). Modern Eleştiri Terimleri. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Bozkurt, N. (2002). Kubbetü’s-Sahre. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi İçinde (Cilt 26, s. 304-308). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Bozkurt, N. (2004). Mescid-i Aksâ. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt :29) İçinde (s. 268-271). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Çift, P. ve Harman, Ö. F. (2020). Kudüs’ün Gizemli Tarihi. İstanbul: Destek Yayınları.
• Çiftçi, M. E. (2020). Hadislerle Kudüs ve Mescid-i Aksa. Journal of Islamic Jerusalem, 20(3), 319-336.
• Demirkent, I. (2002). Kudüs. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt: 26) İçinde (s. 329-332). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Ebu Şemmale, Ş. E. (2020). Beytü’l-Makdis: İlk Çağlardan Modern Zamanlara Kısa Bir Tarih. (Editörler: A. el-Awaisi A. ve M. Ataman). Kudüs-Tarih, Din, Siyaset İçinde (s. 41-64). İstanbul: Seta Yayınları.
• el-Awad, A. (2003). Ekrem Heniyye: Dirâse fî Kısasihi’l-Kasîra, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Âdil Musrafa el-Usta), Nablus: Câmiatu’n-Necâhi’l-Vataniyye.
• el-Esed, N. (2009). Halîl Beydes Râidu’l-Kıssati’l-Arabiyyeti’l-Hadîse fî Filistîn. Amman: Dâru’l-Feth.
• el-Usta, A. (2008). https://www.diwanalarab.com adresinden 09.08.2021 tarihinde erişildi.
• es-Sevâfîrî, K. (1979). el-Edebu’l-Arabiyyi’l-Muâsır fî Filistîn 1860-1960. Kahire: Dârul-Meârif.
• Görgün, H. (1995). Enver Sedat. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt: 11) İçinde (s. 265-267). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Gürkan, S. L. (2020). Yahudiliğin Kudüs’e Bakışı: Tarih ile Mit Arasında Kudüs. (Ed. M. Akgün). Tarih ile Mit Arasında Kudüs İçinde (s. 121-151). Ankara: Kopernik Kitap.
• Hâfız, S. (2003). Modern Arap Kısa Öyküsü I. (Çev. A. Yüksel). Nüsha Şarkiyyat Araştırmaları Dergisi, 3(9), 77-96.
• Harman, Ö. F. (2002). Kudüs. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi İçinde (Cilt 26, s. 323-327). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Heniyye, E. (2003). el-Amâlu’l- Kısasiyye. Amman: el-Muessesetu’l-Arabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr.
• Jayyusi, S. (2005). Modern Arabic Fiction: an Anthology. New York: Columbia University Press.
• Kafka, F. (2021). Dönüşüm, (Çev. G. Sert). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karaman, M. L. (1991). Uluslararası İlişkiler Çıkmazında Filistin Sorunu. İstanbul: İz Yayınları.
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• PASSIA. (2021). http://www.passia.org/personalities/363 adresinden 20.10.2021 tarihinde erişildi.
• Tanyu, H. (1988). Ağlama Duvarı. Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt: 1) İçinde (s. 474-475). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• TDK. (2021). https://sozluk.gov.tr/ adresinden 20.10.2021 tarihinde erişildi.
• Todorov, T. (2017). Fantastik- Edebi Türe Yapısal Bir Yaklaşım, (Çev. N. Öztokat). İstanbul: Metis Yayınları.
• TRT Haber. (2018). https://www.trthaber.com/haber/dunya/israil-mescid-i-aksanin-altinda-ne-ariyor-353033.html adresinden 24.09.2020 tarihinde erişildi.
• TRT Haber. (2021). https://www.trthaber.com/haber/dunya/israil-yeniden-mescid-i-aksada-cemaate-saldirdi-579856.html adresinden 24.09.2021 tarihinde erişildi.
• Ubeydullah, M. (2009). Me‘âlimu’l-Kıssati’l-Kasîra fi Filistîn ve’l-Urdun fi’l-Karni’l-‘Işrîn. (Ed. S. Cerrâr). Me‘âlimu’l-Hayâti’l-Edebiyye fi Filistîn ve’l-Urdun (1950-2000) İçinde (s. 273-442). Amman: Muesseset Abdulhamîd Şomân-el-Muessesetu’l-‘Arabiyye li’d-Dirâsât ve’n-Neşr.
• Yagî, A. (1981). Hayâtu’l-Edebi’l-Filistîniyyi’l-Hadîs-Min Evveli’n-Nehda Hatta’n-Nekbe. Beyrut: Dâru’l-Âfâkı’l-Cedîd.
• Yagî, H. (1981). el-Kıssatu’l-Kasîra fî Filistîn ve’l-Urdun. Beyrut: el-Muessesetu’l-Arabiyyeli’d-Dirâsât ve’n-Neşr.
• Yavuz, S. S. (2005). Mi’rac, Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, (Cilt: 30) İçinde (s. 132-135). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.