INVESTIGATION OF MUSTAFA ORAKCI’S “ÜNLÜLERLE BİR GÜN” SERIES IN TERMS OF READABILITY LEVEL

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 19, 33 - 42, 29.03.2022

Devrim Divrik , Dilek Ceran

https://doi.org/10.31455/asya.1018747

Öz

Reading habit is a skill acquired at an early age. In order to acquire this skill, the book the child reads should appeal to him and be appropriate for his age. One of the methods by which the eligibility of the book to the age level concerning content can be measured is to calculate the readability level. In this study, 10 stories in Mustafa Orakci's Ünlülerle Bir Gün series were analyzed with Atesman's readability formula. In the qualitative study conducted with the document analysis method based on the descriptive model, a field expert together with the researcher analyzed the stories in the Ünlülerle Bir Gün series written by Mustafa Orakci in order to collect the data. In this context, the researcher and field expert first determined the number of syllables, words and sentences in the stories. Content analysis method, one of the qualitative research data analysis methods, was used in the analysis of the obtained data. As a result of the analysis, Atesman readability formula was applied. According to the formula results, all 10 stories were found at an easy level in terms of average sentence length. Despite some long sentences, the reason why the stories in the Ünlülerle Bir Gün series are easy texts in general is because they contain too many single-word sentences. When the stories are examined concerning word length, all of the stories have come to the conclusion that they are completely compatible with the characteristic structure of Turkish language. As a result of the research, Mustafa Orakci's Ünlülerle Bir Gün series with an average of 5.62 words per sentence is found to be suitable for 2nd, 3rd and 4th grades.

Anahtar Kelimeler

Reading, Readability, Readability Level, Readability Formula

MUSTAFA ORAKÇI'NIN “ÜNLÜLERLE BİR GÜN” SERİSİNİN OKUNABİLİRLİK DÜZEYİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Öz

Okuma alışkanlığı küçük yaşlarda kazanılan bir beceridir. Bu becerinin kazanımı için çocuğun okuduğu kitap ona hitap etmeli ve yaş düzeyine uygun olmalıdır. Kitabın içerik açısından yaş düzeyine uygunluğunun ölçülebileceği yöntemlerden birisi okunabilirlik düzeyinin hesaplanmasıdır. Bu çalışmada Mustafa Orakçı’nın Ünlülerle Bir Gün serisinde yer alan 10 adet öykü Ateşman okunabilirlik formülü kullanılarak okunabilirlik düzeyi açısından analiz edilmiştir. Betimsel modele dayalı doküman incelemesi yöntemi ile yapılan bu nitel çalışmada, verileri toplamak amacıyla araştırmacıyla birlikte bir alan uzmanı, Mustafa Orakçı’nın yazdığı Ünlülerle Bir Gün serisinde yer alan öyküleri analiz etmiştir. Bu kapsamda araştırmacı ve alan uzmanı öncelikle öykülerde yer alan hece, sözcük ve cümle sayılarını tespit etmiştir. Elde edilen verilerin analizinde nitel araştırma veri analizi yöntemlerinden içerik analizi yöntemi kullanılmıştır. Analiz sonucunda Ateşman okunabilirlik formülü uygulanmıştır. Formül sonucuna göre ortalama cümle uzunluğu açısından 10 adet öykünün tamamı kolay düzeyde çıkmıştır. Ünlülerle Bir Gün serisinde yer alan öykülerdeki bazı uzun cümlelere rağmen tüm öykülerin kolay metin düzeyinde çıkmasının sebebi öykülerin çok fazla sayıda tek sözcükten oluşan cümle içermesidir. Öykülere sözcük uzunluğu açısından bakıldığında öykülerin tümünün Türkçenin karakteristik yapısına tamamen uygun olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma neticesinde, Mustafa Orakçı’nın Ünlülerle Bir Gün serisinin cümle başına 5,62 sözcük ortalamasıyla 2, 3 ve 4. sınıflar için uygun olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Okuma, Okunabilirlik, Okunabilirlik Düzeyi, Okunabilirlik Formülü

Kaynakça

• Akkurt, E. (2011). İlköğretim Okullarında Görev Yapan Türkçe Öğretmenlerinin 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Bilgilendirici ve Tahkiyeli Metinlerin Anlaşılabilirlikleri ile İlgili Görüşleri ve Metinlerin Metin Okunabilirliği Açısından İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Hıfzı Toz), Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ateşman, E. (1997). Türkçede Okunabilirliğin Ölçülmesi. A.Ü. TÖMER Dil Dergisi, 0(58), 171-174.
• Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. Sınıf Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1(3), 12-28.
• Baki, Y. (2018). Türkçe Dersi 8. Sınıf Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliği. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 30-46.
• Baş, B. ve İnan Yıldız, F. (2015). 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 52-61.
• Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin Okunabilirliğin Ölçülmesi Üzerine Bir Yazılım Kütüphanesi ve Türkçe İçin Yeni Bir Okunabilirlik Ölçütü. DEÜ Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 49-62.
• Bolat, K. K. (2016). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik ve Anlaşılabilirliği, (Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Halit Karatay), Bolu: Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Bora, A. (2019). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Yönünden İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Mahmut Abdullah Arslan), Erzincan: Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Bozlak, Ü. G. (2018). 2016-2017 ve 2017-2018 Eğitim ve Öğretim Yıllarında 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikâye Edici Metinlerin Uzun-Çetinkaya Formülü ile Okunabilirlik Düzeyleri. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(14), 209-234.
• Budak, Y. (2005). Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Saptanmasına Yönelik Eleştirel Bir Bakış. Eğitim Araştırmaları, 0(21), 76–87.
• Büyüköztürk, Ş.; Kılıç Çakmak, E.; Akgün, Ö.E.; Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, (21. Baskı). Ankara: Pegem Yayınları.
• Ceran, D. (2015). Yüz Temel Eser Listesi Türk Edebiyatı Kategorisinde Yer Alan Kitapların Okunabilirlik Düzeyleri ile Yedinci Sınıf Öğrencilerinin Kitaplar Hakkındaki Görüşlerinin Değerlendirilmesi. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, 0(14), 23-51.
• Çeçen, M., A. ve Aydemir, F. (2011). Okul Öncesi Hikâye Kitaplarının Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(16), 185-194.
• Çeli̇k, T, Çeti̇nkaya, G, Aydoğan Yenmez, A. (2020). Teachers’ and Students’ Views on the Readability and Comprehensibility of Texts in Secondary School Mathematics Textbooks. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 53(1), 1-28.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Tanımlanması ve Sınıflandırılması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Leylâ Uzun), Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çiftçi, Ö.; Çeçen, M. A. ve Melanlıoğlu, D. (2007). Altıncı Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6(22), 206-219.
• Çinpolat, E. (2019). Miyase Sertbarut'un Kitaplarının Okunabilirlik Düzeyleri, (Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Keziban Tekşan), Ordu: Ordu Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
• Çoban, A. (2014). Okunabilirlik Kavramına Yönelik Bir Derleme Çalışması. Dil ve Edebiyat Dergisi, 0(9), 96-111.
• Demir, T. (2008). İlköğretim Yedinci Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin Tespit Edilmesine Yönelik Bir Değerlendirme, 17. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi’nde Sunulmuş Sözlü Bildiri, 1-3 Eylül 2008, Sakarya: Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi.
• Dorothy, L. ve Chamberlain-Solecki, J. (1998). A Newberry Medal – Winning Cımbination: High Student Interest Plus Appropriate Readability Levels. Reading Teacher, 51(8), 712-715.
• Durukan, E. (2014). Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri ile Öğrencilerin Okuma Becerileri Arsındaki İlişki. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 2(3), 68-76.
• Eraslan, F. (2008). Eğitsel İçerikli Web Sitelerinin Okunabilirlik Açısından İncelenmesi, (Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Serçin Karataş), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erdem, C. (2011). Dil ve Anlatım Ders Kitaplarındaki Metinlerin Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme, (Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Cemal Kurnaz), Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Erol, H. F. (2014). Yabancı Dil Olarak Türkçe Ders Kitaplarında Okunabilirlik. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 0(50), 29-38.
• François, T. (2015). When Readability Meets Computational Linguistics: A New Paradigm in Readability. Revue Française de Linguistique Appliquée, 2(XX), 79-97.
• Geçit, Y. (2010). İlköğretim 5. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabının Okunabilirlik Derecesinin Türkçeye Uyarlanmış Flesh Formülüne Göre Değerlendirilmesi. E-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 903- 910.
• Goldbort, R. (2001). Readable Writing By Scientists and Researchers. Journal of Environmental Healty, 0(63), 40-42.
• Gül, Ş.; Özay Köse, E. ve Di̇ken, E. (2020). The Examination of the Readability Levels of Texts in 9th Grade Biology Textbook. Cukurova University Faculty of Education Journal, 49(1), 1-27.
• Gül, Ş. (2019). Ortaöğretim 10. Sınıf Biyoloji Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliğinin İncelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 7(2), 22-37.
• Güneş, F. (2000). Çocuk Kitaplarında Okunabilirlik İlkeleri. Yaşadıkça Eğitim, 0(67), 35-40.
• Hargis, G.; Carey, M.; Hernandez, A. K.; Hughes, P.; Longo, D.; Rouiller, S. ve Wilde, E. (2004). Developing Quality Technical Information: A Handbook For Writers and Editors, (Second Edition). Boston, MA: Pearson Education.
• Hızarcı, S. H. (2009). İlköğretim 6. Sınıf Yeni Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Okunabilirlik Düzeylerinin İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Yılmaz Kızıltan), Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• İskender, E. (2013). Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Kelime ve Cümle Yapılarıyla Okunabilirlik Düzeyleri Arasındaki İlişki, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Bilal Kırımlı), Trabzon: Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karaca, I. (2018). Ortaokul 7. Sınıf Öğrenci Kompozisyonlarının Okunabilirlik Düzeylerinin Geliştirilmesinde Özü Bulma Becerisinin Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Prof. Dr. Mustafa Volkan Coşkun), Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Karatay, H.; Bolat, K. K. ve Güngör, H. (2013). Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirlik ve Anlaşılabilirliği. The Journal of Academic Social Science Studies, 6(6), 603-623.
• Kaya, Z. (1998). İş Eğitimi Kitaplarının Okunaklılığı. Eğitim ve Bilim, 0(108), 30–35.
• Kayabaşı, B.; Yılmaz M. ve Doyumğaç İ. (2016). Mustafa Ruhi Şirin Hikâyelerinin Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(2), 323-343.
• Klare, G. (1963). The Measurement of Readability. Lowa State University Press.
• Köse, E. A. (2009). Biyoloji 9 Ders Kitabında Hücre ile İlgili Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri. Journal of Arts and Sciences, 0(12), 141-150.
• Kurnaz, C. ve Erdem, C. (2012). Dil ve Anlatım Ders Kitaplarındaki Metinlerin Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri. Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, 2(4), 807-813.
• Lively, B. ve Pressey, S. (1923). A Method For Measuring the ‘Vocabulary Burden’ of Textbooks. Educational Administration and Supervision, 0(9), 389–398.
• Mutlu, H. (2020). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanılan Ders Kitaplarında (İstanbul Yabancılar İçin Türkçe Öğretim Seti, Yedi İklim Öğretim Seti) Yer Alan Metinlerin Okunabilirlik Düzeylerinin İncelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 8(22), 371-386.
• Okur, A. ve Arı, G. (2013). 6, 7, 8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirliği. İlköğretim Online, 12(1), 202-226.
• Orakçı, M. (2020). Ünlülerle Bir Gün-1. İstanbul: Timaş Çocuk.
• Özbek, A, Ergül, C. (2018). İlkokul 4. Sınıf Ders Kitaplarının Okunabilirliklerinin Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(2), 653-668.
• Özcan, K. (2020). TÜBİTAK'ın Yayımladığı Sorun Odaklı Çocuk Kitaplarının Biçim-İçerik ve Okunabilirlik Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Beytullah Karagöz), Tokat: Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özçeti̇n, K. ve Karakuş, N. (2020). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Yönünden İncelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 5(1), 175-190.
• Polat, H. (2018). 5. Sınıf Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliliği. Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (1), 11-22.
• Rada, M. (2016). Kaan Murat Yanık'ın Uçurtma Mevsimi Kitabındaki Öykülerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi, (Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Gedizli), Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sağlam, D.; İnce, M. ve Eker, C. (2018). Ortaokul 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Okunabilirlik Seviyesi ve Yaş Düzeyine Uygunluk Açılarından Değerlendirilmesi. Turkish Studies, 13(11), 1139-1151.
• Solmaz, E. (2009). İlköğretim 4. ve 5. Sınıf Düzeylerindeki Türkçe Metinlerde Cümle Uzunluğu, Kelime Uzunluğu ve Kelime Hazinesinin Okunabilirlik Üzerine Etkisi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Tolga Güyer), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Sönmez, V. (2003). Metinlerin Eğitselliğini Saptamada Matematiksel Bir Yaklaşım (Sönmez Modeli). Eğitim Araştırmaları, 0(10), 24–39.
• Sönmez, V. ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Şaki̇roğlu, Y. (2020). Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Öykülerin Kelime–Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir İnceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1827-1834.
• Şimşek, E. (2019). Yabancılara Türkçe Öğretiminde Kullanılan Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri Açısından İncelenmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Sevil Hasırcı) Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tekbıyık, A. (2006). Lise Fizik I Ders Kitabının Okunabilirliği ve Hedef Yaş Düzeyine Uygunluğu. Kastamonu Eğitim Dergisi, 0(14), 441-446.
• Teke, S. (2016). Çocuk Edebiyatı Yazarı Hasan Kallimci’nin Öykülerinin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Mehmet Gedizli), Sakarya: Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Tekşan, K. ve Çi̇npolat, E. (2020). Miyase Sertbarut’un Kitaplarının Okunabilirlik Düzeyleri. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 829-842.
• Temizkan, M. (2003). İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Yazılı Anlatımlarının Dil Gelişimi Bakımından İncelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 0(13), 219–232.
• Temizyürek, F. (2010). Türkiye’de Okuma Seferberliği Çerçevesinde Seçilen Kitapların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Türklük Bilimi Araştırmaları, 0(27), 645-654.
• Temur, T. (2002). İlköğretim 5. sınıf Türkçe Ders Kitaplarında Bulunan Metinler ile Öğrenci Kompozisyonlarının Okunabilirlik Düzeyleri Açısından Karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Doç. Dr. Hayati Akyol), Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Temur, T. (2003). Okunabilirlik (Readability) Kavramı. Türklük Bilimi Araştırmaları Türkçenin Öğretimi Özel Sayısı, 0(13), 169-180.
• Thorndike, E. (1921). Word Knowledge in the Elementary School. The Teachers College Record, 22(4), 334-370.
• Tosunoğlu, M. ve Özlük, Y. Ö. (2011). Okunabilirlik ve İlköğretim 1. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Düz Yazı Metinlerinin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Millî Eğitim, 0(189), 219-229.
• Ulu-Kalın, Ö. (2017). Analysis of 7th Grade Social Studies Course Book According to Different Readability Formulas. International Online Journal of Educational Sciences, 9(4), 976-987.
• Ulusoy, M. (2009). Boşluk Tamamlama Testinin Okuma Düzeyini ve Okunabilirliği Ölçmede Kullanılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(1), 105-126.
• Vogel, M. ve Washburne, C. (1928). An Objective Method of Determining Grade Placement of Children’s Reading Material. The Elementary School Journal, 28(5), 373-381.
• Yazıcı, K. ve Temur, T. (2007). Okunabilirlik Formüllerinin Kullanımına İlişkin Yapılan Bazı Eleştiriler. EKEV Akademi Dergisi, 11(31), 317-324.
• Yılar, M. (2020). 9. Sınıf Coğrafya Ders Kitabında Yer Alan Metinlerin Okunabilirlik Düzeyinin İncelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 18(2), 622-642.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Zakaluk, B.L. ave Samuels, S. J. (1996). Issues Related to Text Comprehensibility: The Future of Readability. Revue Québécoise de Linguistique, 25(1), 41-59.
• Ziya, S. (2019). Behiç Ak'ın Çocuk Romanlarının Söz Varlığı ve Okunabilirlik Yönünden Değerlendirilmesi, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Erol Aksoy), Kayseri: Erciyes Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Zorbaz, K. Z. (2007). Türkçe Ders Kitaplarındaki Masalların Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri Üzerine Bir Değerlendirme. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 3(1), 87-101.
• Zorbaz, K. Z. ve Köroğlu, M. (2016). Gazi Tömer Yabancılar İçin Türkçe Öğretimi Sitesindeki Metinlerin Kelime-Cümle Uzunlukları ve Okunabilirlik Düzeyleri. Turkish Studies, 11(3), 2509-2524.