MUSTAFA ORAKÇI’NIN “ÜNLÜLERLE BİR GÜN” KİTAP DİZİSİNİN SÖZ VARLIĞI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 23, 15 - 26, 30.03.2023

Mehmet Metin , Dilek Ceran

https://doi.org/10.31455/asya.1251335

Öz

Bu çalışmanın amacı, Mustafa Orakçı’nın “Ünlülerle Bir Gün” isimli kitap dizisinde yer alan ilk 10 kitabın söz varlığı unsurlarını tespit etmektir. Araştırma nitel bir çalışmadır ve çalışmada doküman incelemesi tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma materyallerini, Mustafa Orakçı tarafından yazılan, Barbaros’la Bir Gün, Evliya Çelebi’yle Bir Gün, Fatih’le Bir Gün, Hezarfen’le Bir Gün, İbni Sina’yla Bir Gün, Mehmet Akif’le Bir Gün, Mevlana’yla Bir Gün, Mimar Sinan’la Bir Gün, Piri Reis’le Bir Gün, Yunus Emre’yle Bir Gün isimli eserler oluşturmaktadır. Araştırmada incelemeye alınan söz varlığı unsurları; atasözleri, deyimler, ikilemeler, terimler, kalıp sözler, yansıma sözcükler, yabancı sözcükler, argo sözler, kalıplaşmış sözcükler ve doldurma sözler olarak belirlenmiştir. Eserlerde incelenen bu söz varlığına ait unsurların oluşturduğu veriler doküman incelemesi tekniği ile bulunmuştur. Doküman incelemesi sonucunda, veriler betimsel analize tabi tutulmuştur. Her kitap önce ayrı ayrı incelenmiş ve eserlerde kullanılan söz varlığına ait ögeler kendi içinde kategorilendirilmiştir. Çalışma sonucunda Mustafa Orakçı’nın eserlerinde çeşitli söz varlığı unsurlarına yer verdiği tespit edilmiştir. Bu söz varlığı unsurları arasında deyimlerin geniş yer tuttuğu saptanmıştır. Deyimlerin ardından terimlerin, kalıp (ilişki) sözlerin, yabancı sözcüklerin, ikilemelerin ve yansıma sözcüklerin geldiği görülmüştür. Yazarın, incelenen eserlerinde argo söyleyişlere ve kalıplaşmış sözlere hiç yer vermediği tespit edilmiştir. İncelenen eserlerin toplamında, sadece bir atasözü ve bir doldurma sözcük kullanıldığı da görülmüştür. Ayrıca Mustafa Orakçı’nın eserlerinin, içerdiği çeşitli söz varlığı unsurları ile çocuğun kelime hazinesinin gelişmesine, duygu ve düşünce dünyasının zenginleşmesine katkıda bulunduğu sonucuna da varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Orakçı, Çocuk Edebiyatı, Söz Varlığı

A REVIEW OF “ÜNLÜLERLE BİR GÜN” BOOK SERIES OF MUSTAFA ORAKÇI IN TERMS OF VOCABULARY

Öz

The purpose of this study is to determine the elements of vocabulary involved in the first 10 books of the book series named “Ünlülerle Bir Gün” written by Mustafa Orakçı. The research is a qualitative study and document analysis technique was used in the study. The study materials of the research consisted of storybooks written by Mustafa Orakçı named Barbaros’la Bir Gün, Evliya Çelebi’yle Bir Gün, Fatih’le Bir Gün, Hezarfen’le Bir Gün, İbni Sina’yla Bir Gün, Mehmet Akif’le Bir Gün, Mevlana’yla Bir Gün, Mimar Sinan’la Bir Gün, Piri Reis’le Bir Gün, Yunus Emre’yle Bir Gün. The elements of vocabulary examined in the research were determined as proverbs, idioms, reduplications, terms, formulaic expressions, echo words, foreign words, slang expressions, stereotyped words and filler expressions. The data related to the elements belonging to the vocabulary examined in the storybooks were obtained using the document review method. As a result of the document review, the data were subjected to descriptive analysis. For the analysis of the data obtained in consequence of the document review, “categorized content analysis method” was employed. First, each book was reviewed separately, and the elements belonging to the vocabulary used in the stories were categorized within themselves. As a result of the study, it was determined that Mustafa Orakçı included various elements of vocabulary in his stories. It was detected that idioms were mostly used among the elements of vocabulary. It was observed that terms, formulaic expressions, foreign words, reduplications and echo words followed idioms. It was determined that the author did not include slang expressions and stereotyped words in his works which were reviewed. It was observed that only one proverb and a filler word were used in the whole of the stories. In addition, it was concluded that the works of Mustafa Orakçı contribute to children’s vocabulary development, enrichment of their world of emotions and thoughts.

Anahtar Kelimeler

Mustafa Orakçı, Children’s Literature, Vocabulary

Kaynakça

• Akkuş, M. (2019). Seza Kutlar Aksoy'un Öykülerinde Söz Varlığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Erol Aksoy). Kayseri: Erciyes Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aksan, D. (2018). Türkçenin Sözvarlığı. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aksan, D. (2014). Anadilimizin Söz Denizinde. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü-1.İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Aktaş, E. (2016). Okuma Eğitimi Açısından Sevim Ak’ın Çocuk Öykülerinde Söz Varlığı. Milli Eğitim Dergisi, 45(210), 539-562.
• Aytan, T. (2016). Türk Çocuk Edebiyatı Üzerine Bir Söz Varlığı Çalışması: Atasözleri. Milli Eğitim Dergisi, 0(210), 425-445.
• Baş, B. (2006). 1985-2005 Yılları Arasında Çocuk Edebiyatı Sahasında Yazılmış Tahkiyeli Metinlerin Söz Varlığı Üzerine Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). (Danışman: Prof. Dr. Metin Ergun). Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Baş, B. (2010). Söz Varlığının Oluşumu ve Gelişiminde Çocuk Edebiyatının Rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, 0(27), 137-159.
• Ceran, D., Dağ, A., Yıldız, D., Özgül, E. & Altun, K. (2020). 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabının Söz Varlığı Bakımından İncelenmesi. International Journal of Language Academy, 8(1), 118–130.
• Çetinkaya, S. (2020). Ayla Çınaroğlu'nun Masal ve Hikâyelerinin Türkçe Öğretimi Bağlamında Söz Varlığı Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Prof. Dr. Şener Demirer). Elâzığ: Fırat Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Demir, C. (2016). Türkçe Eğitim-Öğretim Programları ve Kişisel Söz Varlığı. Milli Eğitim Dergisi, 0(210), 141-161.
• Demircan, Ö. (1996). Türkçede Yansımaların Özüne Doğru. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 0(7), 175-191.
• Devellioğlu, F. (1980). Türk Argosu. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde Kalıp Sözler Üzerine Bir İnceleme. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Prof. Dr. Mustafa Özkan). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Esen, Ş. (2016). Memduh Şevket Esendal’ın Hikâyelerinin Söz Varlığı ve Değerler Eğitimi Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Ramazan Çiftlikçi). Malatya: İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Fidan, Z. (2019). Cahit Uçuk’un “Türk İkizleri” ve “Gümüş Kanat” Çocuk Romanlarının Söz Varlığı Açısından Değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Hikmet Yılmaz). Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gündoğdu, E. (2022). Yusuf Atılgan’ın Eserlerinde Söz Varlığı Unsurları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Dr. Öğr. Üyesi Nilüfer Yıldırım). Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Hatiboğlu, V. (1981). Türk Dilinde İkileme. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Z. (1992). Gramer Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Mert, E. L. (2009). Türkçenin Söz Varlığı Açısından Eflatun Cem Güney’in Derleyip Yazdığı Masallar. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). (Danışman: Prof. Dr. Cahit Kavcar). Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Millî Eğitim Bakanlığı. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1,2,3,4,5,6,7,8. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• Orakçı, M. (2020). Barbaros’la Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Evliya Çelebi’yle Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Fatih’le Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Hezarfen’le Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). İbni Sina’yla Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Mehmet Akif’le Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Mevlana’yla Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Mimar Sinan’la Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Piri Reis’le Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Orakçı, M. (2020). Yunus Emre’yle Bir Gün. İstanbul: Timaş Çocuk Yayınları.
• Oruç, B. (2019). Kemalettin Tuğcu’nun Hikâyelerinde Söz Varlığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Prof. Dr. Nihat Karaer). Burdur: Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özbaşı, S. (2016). Zeynep Cemali’nin Çocuk Edebiyatı Yapıtlarının Söz Varlığı Ögeleri Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Prof. Dr. Sedat Sever). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özdemir Mete, Ö. (2016). Sevim Ak’ın Çocuk Romanlarının Sözvarlığı Açısından Çözümlenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Doç. Dr. Canan Aslan). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Özen, Ş. (2022). Gülten Dayıoğlu Eserlerinde Kalıp Söz Varlığı (Yurdumu Özledim ve Tuna’dan Uçan Kuş Örneği). Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (AUJEF), 6(1), 1-16.
• Sekman, A. (2020) Orhan Veli Kanık'ın Öykülerinin Söz Varlığı Açısından İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Doç. Dr. Ahmet Naim Çiçekler). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Sever, S. & Karagül, S. (2014). Oğuz Tansel’in Derleyip Yazdığı Masal Kitaplarında Yer Alan Sözvarlığı Öğelerinin İncelenmesi. Folklor/Edebiyat, 20(77), 173-188.
• Sever. S. (2008). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem Yayınları.
• Türk Dil Kurumu. (2022). Güncel Türkçe Sözlük. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 25.06.2021 tarihinde erişildi.
• Türkben, T. (2012). Ömer Seyfettin Hikâyelerinde Söz Varlığı. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). (Danışman: Yrd. Doç. Dr. Seyfullah Türkmen). Yozgat: Bozok Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Vardar, B. (2007). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Yıldırım Bilgen, D. (2017). Çocuk Edebiyatı Alanındaki Eserlerin Söz Varlığı Ögelerine İlişkin Karşılaştırmalı Bir İnceleme. İnternational Journal of Languages’ Education And Teaching, 5(3), 145-171.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.