ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÇOCUK EDEBİYATI VE ÇOCUK EDEBİYATI DERSİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ, ÇOCUK EDEBİYATINA YÖNELİK TUTUMLARI VE TUTUMLARINA ETKİ EDEN FAKTÖRLER

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: 25, 13 - 36, 30.09.2023

Ayşenur İyison Hatice Fırat

https://doi.org/10.31455/asya.1330510

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada öğretmen adaylarının çocuk edebiyatı dersine ve çocuk edebiyatına yönelik görüşleri, tutumları ve tutumlarında etkili olan faktörleri belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmada nicel araştırma yöntemlerinden tarama modeli temel alınmıştır. Çalışma, 2022-2023 akademik yılı güz yarıyılında, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Eğitim Fakültesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu, çocuk edebiyatı dersini zorunlu veya seçmeli ders olarak almış olan Okul Öncesi Öğretmenliği, Sınıf Öğretmenliği ve Türkçe Öğretmenliği Programlarında öğrenim gören toplam 78 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Veriler bir anket ve Çocuk Edebiyatına Yönelik Tutum Ölçeğinden oluşan bilgi toplama formu ile elde edilmiştir. Araştırmada, öğretmen adaylarının önemli bir kısmının çocuk edebiyatı kavramını “çocuğa uygun eserlerin oluşturduğu bir özel edebiyat alanı” olarak açıkladığı, tamamına yakınının çocuk edebiyatını önemli bulduğu belirlenmiştir. Katılımcılar, çocuk edebiyatı dersinin öğrenim gördükleri lisans programında zorunlu ders olarak okutulması ve uygulamalı olarak yürütülmesi gerektiğini belirtmişlerdir. Öğretmen adaylarına göre çocuk edebiyatı dersinin kendilerine en önemli katkısı, nitelikli çocuk kitabı seçebilme becerisi kazandırmasıdır. Çocuk edebiyatı içerisinde en çok geliştiği düşünülen metin biçimi öyküleyici metinlerdir. Katılımcılara göre çocuk edebiyatı eserlerinde en çok karşılaşılan sorun ise “eserlerin çocukların gelişim özellikleri dikkate alınarak hazırlanmaması”dır. Araştırmanın sonucunda; öğretmen adaylarının çocuk edebiyatına yönelik olumlu tutuma sahip oldukları, çocuk edebiyatına yönelik farkındalık düzeylerinin düşük olduğu ancak çocuk edebiyatına yüksek düzeyde değer verdikleri ve çocuk edebiyatını yüksek düzeyde kabullendikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk Edebiyatı, Öğretmen Adayları, Tutum

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012105209

THE VIEWS OF TEACHER CANDIDATES ON CHILDREN'S LITERATURE AND THE CHILDREN'S LITERATURE COURSE, THEIR ATTITUDES TOWARDS CHILDREN'S LITERATURE AND FACTORS INFLUENCİNG THEIR ATTITUDES

Öz

This study aims to determine the views, attitudes, and factors influencing the attitudes of prospective teachers towards the children's literature course and children's literature. The study is based on the survey model. The research was conducted at Muğla Sıtkı Koçman University Faculty of Education in the fall semester of the 2022-2023 academic year. The study group consists of a total of 78 prospective teachers enrolled in the Preschool Teaching, Elementary School Teaching, and Turkish Teaching Programs, who have taken the children's literature course as a compulsory or elective course. The research revealed that a significant number of prospective teachers defined children's literature as "a specialized literary field consisting of works suitable for children," and almost all of them considered children's literature important. The participants emphasized that the children's literature course should be taught as a compulsory course in their undergraduate programs and should be carried out through practical applications. According to the prospective teachers, the most significant contribution of the children's literature course is that it gives them ability to select quality children's books. The narrative texts were considered to be the most developed form of literature within children's literature. The most common problem encountered in children's literature works, according to the participants, is the lack of consideration for children's developmental characteristics in the preparation of these works. The results of the research indicate that prospective teachers have a positive attitude towards children's literatüre.

Anahtar Kelimeler

Children, Teacher Candidates, Attitude

Proje Numarası

1919B012105209

Kaynakça

• Akçay, S. & Baş, B. (2015). Samed Behrengi’nin Hikâyelerindeki Eğitsel İletiler Üzerine Bir Araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3(3), 77-90.
• Akman, E. (2013). Eğitim Fakülteleri Sınıf Öğretmenliği Programında Okutulan Çocuk Edebiyatı Dersi ile İlgili Bazı Düşünceler. XII. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu İçinde (s. 7-10). Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi.
• Alan, Y. (2020). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Çocuk Edebiyatına Yönelik Görüşleri. Uluslararası Eğitim Araştırmacıları Dergisi, 3(2), 135-147.
• American Statistical Associatin [ASA]. (1997). ASA Series: What is a Survey. https://www.unh.edu/institutional-research/sites/default/files/media/2022-05/what-is-a-survey.pdf adresinden 15.06.2023 tarihinde erişilmiştir.
• Arkılıç Songören, S. (2011). İlköğretimde Çocuk Edebiyatı. Contemporary Online Language Education Journal, 0(1), 82-88.
• Aslan, C. (2019). Çocuk Edebiyatı ve Duyarlık Eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Aslan, Y. (2017). Türkçe Öğretmeni Adayları Tarafından Okunan Çocuk Kitapları. Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 3(1), 76-89.
• Aytaş, G. (2003). Okuma Gelişiminde Çocuk Edebiyatının Rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (TUBAR), 0(13), 155-160.
• Bağcı Ayrancı, B. & Aytaş, G. (2017). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çocuk Edebiyatının Eğitimde İşlevselliği Üzerine Görüşleri. Journal of Human Sciences, 14(4), 4226-4240.
• Bağcı, H. (2007). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Çocuk Edebiyatına ve Çocuk Edebiyatı Dersine Yönelik Tutumlarının Değerlendirilmesi. Millî Eğitim Dergisi, 36(174), 116-133.
• Baş, B. (2010). Söz Varlığının Oluşum ve Gelişiminde Çocuk Edebiyatının Rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi (TUBAR), 0(17), 137-159.
• Büyükkavas Kuran, Ş. & Ersözlü, Z. N. (2009). Sınıf Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatına İlişkin Görüşleri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), 1-17.
• Cremin, T., Mottram, M., Bearne, E. & Goodwind, P. (2008). Exploring Teachers’ Knowledge of Children’s Literatüre. Cambridge Journal of Education, 38(4), 449–464.
• Çevik, A. & Müldür, M. (2019). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Çocuk Edebiyatı Farkındalığı. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 18(72), 1942-1956.
• Dilidüzgün, S. (2003). İletişim Odaklı Türkçe Derslerinde Çocuk Kitapları. İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
• Dilidüzgün, S. (2006). Türkiye’de Çocuk Edebiyatına Bakışlar ve Çağdaş Çocuk Edebiyatı. Çocuk ve İlkgençlik Edebiyatı Kurultayı Bildiriler l1-12 Kasım 2005 (s. 37-46). Maltepe Üniversitesi Yayınları, No: 25.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş Çocuk Yazını -Yazın Eğitimine Atılan İlk Adım-. Ankara: Tudem.
• Dumanlı Kadızade, E. & Nergiz, G. (2019). Türkçe Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatına İlişkin Görüşleri. Researcher, 7(3), 65-76.
• Ergün, M. & Gündüz, A. (2011). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Okul Öncesi Çocuk Kitaplarını Değerlendirmesi. Journal of Educatıonal And Instructıonal StudıesIn The World, 1(1), 23-29.
• Fırat, H. & İpek Eğilmez, N. (2014). Türkçe Öğretmeni Yetiştirmede ‘Çocuk Edebiyatı’ Dersinin Önemi. Türkçe Eğitiminde Kuramsal ve Uygulamalı Çalışmalar. Ankara: Pegem Akademi.
• Fırat, H. (2012). Çocuk Edebiyatının Türkçe Eğitimindeki Yeri: Biyografi Örneği. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 0(29), 44-56.
• Gubar, M. (2011). On Not Defining Children's Literatüre. PMLA (Publications of the Modern Language Association), 126(1), 209-216.
• Hasırcı, S. (2017). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Çocuk Edebiyatına İlişkin Algılarının Metaforlar Aracılığıyla Analizi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(51), 717-728.
• https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Okul_Oncesi_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 08.05.2023 tarihinde erişilmiştir.
• https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Sinif_Ogretmenligi_Lisans_Programi09042019.pdf adresinden 08.05.2023 tarihinde erişilmiştir.
• https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen-Yetistirme-Lisans-Programlari/Turkce_Ogretmenligi_Lisans_Programi.pdf adresinden 08.05.2023 tarihinde erişilmiştir.
• https://www.yok.gov.tr/kurumsal/idari-birimler/egitim-ogretim-dairesi/yeni-ogretmen-yetistirme-lisans-programlari adresinden 08.05.2023 tarihinde erişilmiştir.
• İnce Samur, A. Ö. (2016). Okuma Kültürü Nasıl Kazandırılır, Okulöncesi Dönem/0‐6yaş. Ankara: Anı Yayıncılık.
• İnce Samur, A. Ö. (2018). Öğretmen Adaylarının ve Öğretmenlerin Çocuk Edebiyatına İlişkin Görüşleri. Journal of Educational Sciences, 0(6), 231-243.
• Kan, O. (2011). Türkçe Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatı ile İlgili Görüşleri Üzerine Nitel Bir Araştırma. (Ed. S. Sever). 3. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu 05-07 Ekim 2011 (s. 109- 118). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Kanat, Ö. (2020). Eğitim Fakültelerindeki Çocuk Edebiyatı Dersinin Öğretmen Adaylarının Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 646-656.
• Karagöz, B. (2017). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yapıtlarının Temel Özelliklerini Bilme Yeterlikleri. Turkish Studies, 12(14), 211-230.
• Karagül, S. (2020). Çocuk Edebiyatına Yönelik Tutum Ölçeği Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Çocuk, Edebiyat ve Dil Eğitimi Dergisi – ÇEDED, 3(2), 203-226.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Kavcar, C. & İnce Samur, Ö. (2014). Çocuk Edebiyatı Öğretiminin Önemi. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi -Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı-, 8(756), 289-290.
• Kaya, M. (2007). Okuma Yazma Öğretiminde Çocuk Edebiyatının Öğretim Amaçlı Kullanımındaki Yöntem ve Teknikler. II. Ulusal Çocuk ve gençlik Edebiyatı Sempozyumu 04-06 Ekim 2006, (s. 117-122), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayın No: 203.
• Koçak Tumer, B. & Tanju Aslışen, E. H. (2022). Okul Öncesi Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatına Yönelik Tutumlarının İncelenmesi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 0(31), 179-194.
• Kolaç, E., Demir, T. & Karadağ, R. (2012). Öğretmen Adaylarının Dil Eğitiminde Çocuk Edebiyatı Metinlerinin Kullanımına Yönelik Görüşleri. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161(161), 195-212
• Kurt, E. & Arslan, N. (2017). Türkçe Öğretmen Adaylarının Çocuk Edebiyatı Eserlerine Yönelik Görüşleri: Odak Grup Görüşmesi. International Journal of Language Academy, 5(3), 348-357.
• Maltepe, S. (2009). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Çocuk Edebiyatı Ürünlerini Seçebilme Yeterlilikleri. Balikesir University Journal of Social Sciences Institute, 12(21), 398-412.
• Mertens, D. (1998). Research Methods İn Education And Psycohology. New York: SAGE Pub.
• Pulat, A. (1999). Çocuk Edebiyatı Kavramı ve Kavram Etrafında Yapılan Tartışmalar. Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 0(3), 173-193.
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Sever, S. (2007). Çocuk Edebiyatı Öğretimi Nasıl Olmalıdır. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu, 04-06 Ekim 2006, (s. 41-56), Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Yayın No: 203
• Sönmez, M., Durmaz, M., Topçam, A. B. & Çetinkaya, F. Ç. (2021). Sınıf Öğretmenlerinin Çocuk Edebiyatına Yönelik Tutumlarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(2), 531-542.
• Şahbaz, N. K. (2008). Çocuk Edebiyatında İhmal Edilmiş Bir Edebî Tür: Deneme. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(15), 189-203.
• Şirin, M. R. (2014). Çocuk Edebiyatı Ders Notları.
• https://www.onceokuloncesi.com/secoload/uploads/5897/2014-04-19/16-31/CocukEdebiyatiDersNotlari.pdf adresinden14. 04. 2023 tarihinde erişilmiştir.
• Temizkan, M. (2011). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Çocuk Kitaplarında Bulunması Gereken Özellikleri Algılama Durumları. Gazi Üniversitesi- Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31(2), 339-357.
• Tyra, C. (2012). Bringing Books to Life: Teaching Character Education Through Children’s Literature. Rising Tide, 5(2), 1-16.
• Uçgun, D. (2010). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Çocuk Edebiyatı Dersi ve Çocuk Edebiyatı Ürünlerine İlişkin Tutumları. 9. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu Tam Metinler 20-22 Mayıs 2010 (s. 472-477). Elâzığ: Fırat Üniversitesi.
• Ulutaş, A. & Kıymaz, M. S. (2012). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarının Çocuk Edebiyatı Dersine İlişkin Beklentileri (Adıyaman İli Örneği). Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 68-80.
• Yağmur Şahin, E., Çelik, G. & Çelik, B. (2012). Anne-Babaların Çocuk Edebiyatı Kavramına İlişkin Görüşleri (Çanakkale Örneği). Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 10, (12), s. 109-125.
• Yazıcı Okuyan, H. (2009). Türkçe ve Sınıf Öğretmenlerinin Okuma Saatlerinde Kullanılan Çocuk Edebiyatı Ürünlerini Seçme Ölçütleri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(18), 135-159.
• Yılmaz, O. (2016). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Çocuk Edebiyatı Dersine İlişkin Düşünceleri Üzerine Olgu Bilimsel Bir Araştırma. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(31), 33-59.
• Yılmaz, O. (2014). 100 Temel Eser Listesi ve Bu Listenin Etkileri. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi -Çocuk ve İlk Gençlik Edebiyatı Özel Sayısı-, 7(756), 725-735.