Öz
Inscriptions on hard materials such as precious or semiprecious stones, which are engraved on
the reverse so that they appear properly when printed, are called seals. In Ottoman society, a seal
showing their status was used by almost everyone, men and women, who had a certain authority
and position in social life. The oldest seal known in the history of Islam belongs to our Prophet and
has the inscription Muhammedu’n- Rasulullah on it. This seal is a sample of later periods in terms
of both the forms of seals and calligraphy. The sealed envelopes and letters on the official writings,
letters, etc. in the estate of Hattat Mehmed Şevki Efendi were transferred to the Süleymaniye
Library through his grandson Süheyl Ünver. In these letters, remarkable information about the
design stages, excavation, and use of seals emerges. At the same time, we see the use of artworks
with different calligraphy types on the seal with an esthetic pleasure. Scribbles, essays, and
sketches in the estate are likewise important with their free forms.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmet Süheyl Ünver, Gülbün Mesara Archive, Ahmet Süheyl Ünver Defter, nr. 171.
- Ahmet Süheyl Ünver, Süleymaniye Kütüphanesi, Süheyl Ünver Dosya, nr. 82-1/03.
- Bilen, Y. (2013). Hattat Mehmed Şevki Efendi’nin terekesinde bulunan mektuplar üzerine değerlendirmeler. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 29, 49–81.
- Bilen, Y. (2014). Türk-İslam medeniyeti ve hat San’atı. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 33, 38–58.
- Gövsa, İ. A. (Ibrahim Alaettin) (1940). Eski mühürcülük sanatı. Yedigün Dergisi, 407, 1–20.
- Kuşoğlu, M. Z. (1994). Dünkü kültürümüz sanatımız. Ötüken neşriyat Yayınları.
- Kütükoğlu, M. S. (1994). Osmanlı belgelerinin dili. Kubbealtı Neşriyatı Yayınları.
- Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih terimleri ve deyimleri sözlüğü. M.E.B. Yayınları.
- Taş, N. F., & Bozkurt, N. (2020). Mühür, TDV İslam Ansiklopedisi, 31, 527–528.
- Uğur Derman Arşivi, M. (2010) Mehmed Şevki Efendi Dosyası.
Öz
Değerli veya yarı değerli taşa benzer sert malzeme üzerine, basıldığı zaman düzgün çıkması için
ters olarak kazınan imza hükmündeki yazılara mühür denir. Osmanlı toplumunda sosyal hayatta
belli bir makam ve mevkii olan kadın-erkek hemen hemen herkes tarafından statüsünü gösteren
bir mühür kullanılmıştır. İslam tarihinde bilinen en eski mühür Hz. Peygamber’e ait olup üzerin
“Muha mmedu ’n-Re sulul lah” yazılıdır. Bu mühür sonraki dönemlerde hem mühürlerin formu
hem de hat sanatı açısından numune niteliğindedir. Hattat Mehmed Şevki Efendi terekesinde
bulunan resmî yazı, mektup vb. evrak üzerinde bulunan mühürlü zarf ve mektuplar, Süleymaniye
Kütüphanesi’ne torunu Süheyl Ünver vasıtasıyla intikal etmiştir. Bu mektuplarda mühürlerin tasarım
aşamaları, kazılması ve kullanımı ile ilgili oldukça dikkat çeken bilgiler ortaya çıkmaktadır. Aynı
zamanda farklı hat çeşitleriyle ortaya çıkan sanat eserlerinin mühür üzerinde estetik bir zevkle
kullanımını görmekteyiz. Yine tereke içerisinde yer alan karalama, deneme ve eskizler, serbest
formlarıyla da önem arz etmektedir.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Ahmet Süheyl Ünver, Gülbün Mesara Archive, Ahmet Süheyl Ünver Defter, nr. 171.
- Ahmet Süheyl Ünver, Süleymaniye Kütüphanesi, Süheyl Ünver Dosya, nr. 82-1/03.
- Bilen, Y. (2013). Hattat Mehmed Şevki Efendi’nin terekesinde bulunan mektuplar üzerine değerlendirmeler. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 29, 49–81.
- Bilen, Y. (2014). Türk-İslam medeniyeti ve hat San’atı. Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Dergisi, 33, 38–58.
- Gövsa, İ. A. (Ibrahim Alaettin) (1940). Eski mühürcülük sanatı. Yedigün Dergisi, 407, 1–20.
- Kuşoğlu, M. Z. (1994). Dünkü kültürümüz sanatımız. Ötüken neşriyat Yayınları.
- Kütükoğlu, M. S. (1994). Osmanlı belgelerinin dili. Kubbealtı Neşriyatı Yayınları.
- Pakalın, M. Z. (1993). Osmanlı tarih terimleri ve deyimleri sözlüğü. M.E.B. Yayınları.
- Taş, N. F., & Bozkurt, N. (2020). Mühür, TDV İslam Ansiklopedisi, 31, 527–528.
- Uğur Derman Arşivi, M. (2010) Mehmed Şevki Efendi Dosyası.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | İngilizce |
|---|---|
| Konular | Güzel Sanatlar |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Eylül 2023 |
| Gönderilme Tarihi | 9 Ağustos 2023 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2023 Sayı: 5 |
- Makale Dosyaları