The Non-Ending Meskhetian Exiles: The Life Story of a Ahiskan Family in 1944 Exile

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 11, 73 - 94, 31.12.2024

Coşkun Topal , Orhan Çahalov , Nafiz Maden

https://doi.org/10.56448/ataddergi.1537896

Öz

This study is about the life struggle of Meskhetian Turks who were exiled from their homeland for various reasons in 1944 while living in their homeland for centuries. Meskhetian, located in the south of Georgia, has a historical past dating back to ancient times. Meskhetian Turks, who were exiled to Central Asia for security reasons in 1944, live in various countries of the world today. Although there are some legal facilitations for returning to their homeland, these initiatives have generally faced obstacles and no legal progress has been actualized up to now. Meskhetian Turks, who faced all kinds of difficulties in their preferred lands, were sometimes subjected to pressure by the local people and sometimes by the administration. Meskhetians, who moved many times, dispersed to the farthest corners of the Soviet Union. They continue their lives spread over a wide area extending to Turkey, USA, Russia, and Central Asia. In this process, which started with the exile of 1944 and continued with the events of Fergana in 1989, the lives of Meskhetian Turks, who experienced all kinds of migration, were deeply affected. The focus of the study will be on the life story of a Meskhetian Turkic family who directly witnessed the 1944 and 1989 Exiles. The experiences of the family are part of a journey filled with resilience and hope for Meskhetian Turks. This study aims to contribute to the understanding of the historical and cultural heritage of Ahıska Turks and to grasp the depth of the trauma experienced by this community.

Anahtar Kelimeler

Meskhetian Turks, 1994 Deportation, 1989 Fergana events, Central Asia, Ahıska

Son Bulmayan Ahıska Sürgünü: 1944 Ahıska Sürgünü Bir Ailenin Hayat Hikâyesi

Öz

Bu çalışma yüzyıllar boyu anavatanlarında yaşarken 1944 yılında çeşitli sebeplerle vatanlarından sürgün edilen Ahıska Türklerinin yaşam mücadelesi ile ilgilidir. Gürcistan’ın güneyinde yer alan Ahıska, eski dönemlere kadar uzanan tarihi bir geçmişe sahiptir. 1944 yılında güvenlik sebepleri nedeniyle Orta Asya’ya sürgün edilen Ahıska Türkleri, bugün itibariyle dünyanın çeşitli ülkelerinde yaşamaktadırlar. Ana vatanlarına dönüş konusunda günümüzde yasal bazı kolaylıklar sağlansa da bu girişimler genelde engellerle karşılaşmış ve yasal ilerleme görülmemiştir. Tercih ettikleri topraklarda her türlü zorluklarla karşılaşan Ahıska Türkleri, bazen yerel halk bazen de yönetim tarafından baskıya maruz bırakılmışlardır. Birçok kez yer değiştiren Ahıskalılar, Sovyetlerin en ücra köşelerine kadar dağılmışlardır. Halen Türkiye başta olmak üzere Rusya, ABD ve Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bir alana yayılmış olarak hayatlarını sürdürmektedirler. 1944 sürgünüyle başlayan ve 1989 Fergana olayları ile devam eden bu süreçte her türlü göç olgusunu yaşayan Ahıska Türklerinin hayatları derinden etkilenmiştir. Çalışmanın odak noktası, 1944 ve 1989 Sürgünlerine bizzat tanık olan Ahıska Türkü bir ailenin hayat hikayesi üzerine olacaktır. Ailenin yaşadığı deneyimler, Ahıska Türklerinin dayanıklılığı ve umuduyla dolu bir yolculuğun parçasıdır. Bu çalışma, Ahıska Türklerinin tarihi ve kültürel mirasının anlaşılmasına ve bu topluluğun yaşadığı travmanın derinliğinin kavranmasına katkıda bulunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ahıska Türkleri, 1994 Sürgünü, 1989 Fergana olayları, Orta Asya, Ahıska

Kaynakça

• Ahıska Türklerinin Türkiye’ye Kabulü ve İskânına Dair Kanun. (1992, 11 Temmuz). Resmî Gazete (Sayı: 21281). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/21281.pdf
• Alım, M., Doğanay, S. & Şimşek, O. (2011). Ülkemize Yönelik Göçlere Bir Örnek: Ahıska Türkleri. Doğu Coğrafya Dergisi, 11(15), 303-322.
• Алиева-Чынар, М. И., & Татаринцева, И. Н. (2021). Проблемы aдаптации в oбразовательную cферу детей Турок Ахыска, mигрировавших в Турцию. Гуманитарные Науки, 4(56), 39-44.
• Amelin, V. (2010). Konfliktı Çerez Prizmu Mestnih Soobşestv. Orenburg: OGAU.
• Aydingün A. (2002). Ahiska (Meskhetian) Turks: Source of Conflict in the Caucasus? The International Journal of Human Rights, 6(2), 49-64.
• Davrisheva, K. (2019). Ahıska Türklerinin bitmeyen göçü. SUTAD, 45, 333-352.
• Dedeoğlu, A. (2018). Ahıska Bölgesinde Kıpçakların Tarihi (XI-XVI. Yüzyıllar Arası) Doktora Tezi, T.C. Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Müdürlüğü, Konya.
• Dursun, M. T. & Aydın, Ç. (2022). Sosyal Bilim Araştırmalarında Sözlü Tarih Yöntemi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), 1-18.
• Ganiyeva, S. (2012). Ahıska Türklerinin Türkiye’ye göç etmesi ve Türk vatandaşlığına alınması ile ilgili hukuki sorunlar, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 20(1), 175-199.
• Güzeloğlu, H. (2016). Bitmeyen Hasret-Ahıska. Ardahan Üniversitesi İnsani Bilimler Ve Edebiyat Fakültesi Belgü Dergisi, 3, 7-15.
• Hasanoğlu, İ. (2016). Ahıska Türkleri: Bitmeyen bir göç hikâyesi. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 16(1), 1-20. Kafkasyalı, A. (2012a). Allahverdi Piriyev ve “Ahıska Türksüz Kaldı” Destanı. Türkoloji, 59, 30-48.
• Kafkasyalı, A. (2012b). Ahıska Sürgününün Son Tanıklarından Âşık Şair Kâmal Karaev. Türkoloji, 60, 61-69. Kalkan, M. (1998). Ahıska Türklerinin Menşei ve Tarihî Gelişim Seyirleri. Bilig, 12, 160-170.
• Kariptaş, G.N. (2021). Dünden Bugüne Ahıska Türkleri. Ahi Evran Akademi, 2(1), 91-107.
• Keskin, S. & Gürsoy, H. E. (2017). Sovyet ve Sovyet sonrası dönemde Ahıska Türklerinin karşılaştıkları insan hakları ihlalleri ve ayrımcılıklar. Uluslararası Suçlar ve Tarih, 18, 13-46.
• Kıprızlı, G. (2019). Victims of the Soviet Policies: The Case of the Ahiska Turks (1944-1968), Avrasya Etüdleri, 56, 79-98. Kolukırık, S. (2011). Sürgün, Toplumsal Hafıza ve Kültürel Göç: ABD’deki Ahıska Türkleri Üzerine Bir Araştırma, Bilig, 59, 167-190. Kuş, A. & Alan, G. (2021). John F. Baddeley’in Ahıska’ya ilişkin gözlemleri üzerine bir değerlendirme. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 7(12), 95-106.
• Kütükçü, M. (2005). Uluslararası Hukuk Çerçevesinde Ahıska Türklerinin Anavatanlarına Dönüş Sorunu. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 271-284.
• Levin, I. (2021). The Great Homeland: Nationalist discourse and disappointment among the ‘grandchildren of the Ottomans’. Studies in Ethnicity and Nationalism, 21(2), 141-157.
• Poyraz, T. & Güler, A. (2019). Ahıska Kimliğinin Göç Sürecinde İnşası: Amerika’ya Göç Eden Ahıska Türkleri. Bilig, 91, 187-216. Orhan, F. & Çoşkun, F. (2016). Zorunlu göçlere yeni bir örnek: Ahıska Türklerinin Erzincan’a göçleri. Türk Coğrafya Dergisi, 67, 41-50.
• Öztürk, A.A. & Çetin, N. (2018). Fergane (Özbekistan) ve Posof’tan İzmir Torbalı’ya Uzanan Ahıskalı Bazı Ailelerin Göç Hikâyesi. Tarih ve Günce, 1(2), 187-200.
• Seferov, R. & Akış, A. (2008). Sovyet döneminden günümüze Ahıska Türklerinin yaşadıkları coğrafyaya göçlerle birlikte genel bir bakış. Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 24, 393-411.
• Şirin, N.A. (2021). Toplumsal Bellekte Sürgün: Ahıska Türkleri Örneği. Karadeniz Araştırmaları, 18(71), 671-688.
• Taşdemir, T. (2005). Türkiye’nin Kafkasya Politikasında Ahıska ve Sürgün Halk Ahıskalılar. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Topal, C. (2008). Güney Kafkasya’da istikrar ve Ahıskalıların vatana dönüş sorunu. Turkish Studies, 3(7), 619-631.
• Yunusova, K. (2010). The Reasons of the Tragic Events in Fergana in the Summer Of 1989 (Based On the History of Relations between the Nations of the Former Soviet Union). Journal for the Study of Religions and Ideologies, 1(2), 194-197.
• Zeyrek, Y. (2001). Ahıska Bölgesi ve Ahıska Türkleri. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
• Zeyrek, Y. (2008). Tarihin okunmamış sayfası: Ahıska. Uluslararası Suçlar ve Tarih Dergisi, 5(6), 2-24.
• Zeyrek, Y. (2014). Ahıska Türkleri: Sürgünde 70. Yıl. Bizim Ahıska Dergisi, 36, 3-5.
• Zeyrek, Y. (2019). Ardahan Kongresi Öncesi ve Sonrasında Ahıska’da Mlli Mücadele. Bizim Ahıska Dergisi, 53, 5-15. Zeyrek, Y. (2024, Temmuz 3). Ahıska’nın Tarihi. http://www.ahiska.org.tr/?page_id=1839