Yayın Etiği
Ata-Kimya Dergisi, Committee on Publication Ethics (COPE) kılavuz ilkeleri, Bilimsel Yayıncılıkta Şeffaflık ve En İyi Uygulama İlkeleri (COPE, DOAJ, OASPA, WAME ortak bildirisi) ve ICMJE’nin Tıp Dergilerinde Bilimsel Çalışmaların Yürütülmesi, Raporlanması, Düzenlenmesi ve Yayınlanması için Öneriler’i de dahil olmak üzere çeşitli kuruluşlar tarafından ortaya konan kılavuz ilkelere ve temel uygulamalara bağlı kalmayı amaçlamaktadır. Bu kılavuz ve tavsiyeler, bilimsel yayıncılıkta şeffaflık, dürüstlük ve en iyi uygulamaları teşvik etmek için tasarlanmıştır. Dergi, bu standartlara bağlı kalarak yayınladığı araştırmaların yüksek kalitede olmasını ve bilim camiasının etik standartlarını karşılamasını sağlamayı amaçlamaktadır.

İnsan denekleriyle yapılan tıbbi araştırmalar, tanınabilir insan materyali ve veriler üzerinde yapılan araştırmalar, katılımcılardan bilgilendirilmiş onam almak, gizliliklerini ve mahremiyetlerini korumak ve çalışma katılımcılarına zarar vermemek gibi konularda rehberlik sağlamak için 2013 yılında değiştirilen Helsinki Bildirgesi'ne uymalıdır.

Ayrıca, Ata-Kimya Dergisi, Tıbbi Dergiler İçin Yayın Etik Politikaları üzerine WAME'in Tavsiyeleri'ne uymaktadır. Bu tavsiyeler, çıkar çatışmalarıyla nasıl başa çıkılacağı, şüphelenilen araştırma yolsuzluğuyla nasıl ilgilenileceği ve hakem değerlendirme sürecinin bütünlüğü ve şeffaflığı nasıl sağlanacağı konusunda rehberlik sağlar. Bu tavsiyeleri takip ederek, dergi yayınladığı araştırmaların en yüksek etik standartları karşıladığından emin olmakta

Yazarlara, makalelerinin etik standartlara ve uygulamalara uygun olduğundan emin olmak için EASE Etik Kontrol Listesi'ni kullanmaları önerilir.

İnsan denekleri içeren tüm araştırmalar, gerçekleştirilmeden önce kurumsal inceleme kurulu (IRB) veya etik kurul gibi bir inceleme kurulu tarafından incelenmeli ve onaylanmalıdır. Araştırmayı inceleyen ve onaylayan etik kurulun adı, etik kurul onay numarası ve tarihi, yayınlanmak üzere gönderildiğinde makalenin Yöntemler bölümüne eklenmelidir. Ayrıca dergi, makale gönderim sürecinin bir parçası olarak yazarlardan etik kurul onayının bir kopyasını sunmalarını isteyebilir. Bunun amacı, araştırmanın uygun şekilde incelenip onaylandığından emin olmak ve derginin araştırmanın yayın için gerekli etik standartları karşıladığını doğrulamasını sağlamaktır.

Bir çalışma etik kurul onayından muaf tutulmuşsa, yazarlar etik kuruldan muafiyetin nedenini açıklayan bir beyan sunmalıdır. Bu, araştırmanın bir etik kurul tarafından incelendiğinden ve muafiyet kararının ilgili kılavuz ve yönetmeliklere uygun olarak verildiğinden emin olmak içindir.

Ata-Kimya Dergisi’ne etik kurul onayı olmadan bir makale gönderildiğinde, dergi makaleyi COPE'un Araştırma, Denetim ve Hizmet Değerlendirmeleri rehberine göre değerlendirecektir. Bu rehber, etik kurul onayı olmayan makalelerin nasıl ele alınacağı konusunda yönlendirme sağlar ve derginin yayınlamayla ilgili araştırma ile ilişkili riskleri ve potansiyel etik endişeleri değerlendirmesine olanak tanır.

Dergi, etik kurul onayının eksikliğinin önemli bir endişe kaynağı olduğuna karar verirse, makale editöryal incelemeden sonra reddedilebilir. Bu, derginin yüksek etik standartları sürdürmesini ve yalnızca bir etik kurul tarafından uygun şekilde incelenmiş ve onaylanmış araştırmaları yayınlamasını sağlamak içindir.

İnsan denekleri içeren araştırmalarla ilgili makaleler için, tüm katılımcılardan yazılı bilgilendirilmiş onam alındığını belirten bir ifadenin eklenmesi gerekmektedir. Bilgilendirilmiş onam yazılı olarak belgelenmeli ve bilgilendirilmiş onam formunun bir kopyası ileride başvurulmak üzere araştırmacılar tarafından saklanmalıdır.

Araştırmaya 18 yaşın altındaki çocukların katılması durumunda, çocuğun ebeveyni veya vasisi çocuk adına bilgilendirilmiş onam sağlamalıdır. Bu, çocukların savunmasız bir nüfus olduğu ve araştırmaya katılmanın risklerini ve faydalarını tam olarak anlayabilecek yetilerinin olmayabileceği için gereklidir.

Eğer makale bir anket veya görüşmelerin bulgularını raporluyorsa, yazarlar katılımcıların çalışmaya katılmak için bilgilendirilmiş onaylarını verdiğini ve kişisel bilgilerinin kaydedilmesine izin verdiklerini doğrulamalıdır. Alıntılar veya diğer atfedilebilir ifadeler bulunuyorsa, bunlar anonimleştirilmeli veya makalede kişinin adının yer almayı kabul ettiği belirtilmelidir.

Bilgilendirilmiş onam hakkında bilgi, araştırmanın nasıl yapıldığına dair diğer ilgili detaylarla birlikte, makalenin Yöntemler bölümünde sunulmalıdır.

Çalışma katılımcılarının anonimliğini korumak ve araştırmanın gizlilik ilkelerine saygı göstererek yürütülmesini sağlamak, yazarların sorumluluğundadır. Özellikle katılımcıların kimliklerini açığa çıkarabilecek fotoğraflar için bu önemlidir, çünkü uygun onay olmadan böyle fotoğrafların yayınlanması, söz konusu kişilerin haklarını ihlal edebilir.

Katılımcılarda hastaların anonimliğini korumak için yazarlar, katılımcılardan veya yasal temsilcilerinden imzalı izin belgeleri almalıdır. Bu izin belgeleri, katılımcıların fotoğrafların yayınlanması için onaylarını verdiğini göstermeli ve fotoğrafların kullanımına ilişkin herhangi bir kısıtlama veya koşulu belirtmelidir. Fotoğrafların yayın onayına ilişkin bilgiler, makalede sunulmalıdır.

Hayvanlarla ilgili çalışmalarda, araştırma protokollerinin bir etik komiteden onay alması gerekmektedir. Etik komite, araştırma protokollerini ilgili yönergeler ve düzenlemelerle uyumlu olup olmadığını kontrol etmelidir, örneğin Laboratuvar Hayvanlarının Bakımı ve Kullanımı Rehberi (8. baskı, 2011) ve Hayvanlar Üzerinde Biyomedikal Araştırmalar İçin Uluslararası Rehber İlkeler (2012). Bu yönergeler, hayvanlarla yapılan araştırmaların etik ve insancıl bir şekilde nasıl yürütüleceği konusunda detaylı bilgi sağlar ve bu tür araştırmalar için standart olarak geniş çapta kabul edilir.

Yazarlar, makalelerinde hayvanların etik davranışına ilişkin ayrıntılı bilgi sağlamalıdır, bu da acı ve sıkıntının önlenmesi için alınan önlemleri içermelidir. Bu bilgileri açık ve kapsamlı bir şekilde sunmak için yazarlar ARRIVE kontrol listesini kullanabilirler.

Hayvanların etik davranışına ek olarak, yazarlar ayrıca acı ve sıkıntının önlenmesi için alınan önlemler hakkında bilgi sağlamalıdır. Bu, araştırmanın düzgün bir şekilde yürütüldüğünü ve okuyucuların ilgili etik standartları karşıladığını doğrulamasına olanak tanır.

İntihal ve Etik Dışı Durumlar
Tüm gönderiler, hakem değerlendirme ve/veya üretim süreçlerinde birden fazla kez benzerlik tespit yazılımı (CrossCheck tarafından iThenticate) ile taranır.

Başkalarının (ya da kendi) önceki çalışmalarını tartışırken, her durumda materyali doğru bir şekilde alıntıladığınızdan emin olunmasına çalışılır.

Yazarlara, aşağıda örneklenen herhangi bir intihal ve etik dışı davranıştan kaçınmaları kesinlikle tavsiye edilir.

• Atıf manipülasyonu: Bir yazarın, derginin veya diğer yayınların alıntı sayısını, kendi alıntıları yaparak, aynı dergiden makalelerin aşırı alıntılanması veya onursal alıntılar veya alıntı yığınları dahil etmek gibi çeşitli yollarla manipüle etme uygulaması.
• Kendi kendine intihal: Bir yazarın önceki yayınlarından örtüşen bölümleri veya cümleleri uygun şekilde alıntı yapmadan kullanma pratiğidir. Bu, başka birinin (bu durumda yazarın kendi eseri) çalışmasını uygun şekilde atıfta bulunmadan kullanmak anlamına gelen bir intihal biçimi olarak kabul edilir.
• Dilimleme: Bir araştırma çalışmasındaki aynı verilerin birkaç farklı makalede kullanılmasıdır. Bu, aynı hipotezleri, popülasyonu ve yöntemleri birden fazla makalede rapor etmek anlamına geldiği için etik dışı kabul edilir.
• Veri üretimi: Veri toplama veya deneyler sırasında gerçekleşmeyen verilerin çalışmaya eklenmesidir. Bu, yanıltıcı veya yanlış bilgiyi gerçek veri gibi sunma pratiği olduğu için araştırma kabahatl olarak kabul edilir.
• Veri manipülasyonu/sahteciliği: Araştırma verilerini yanıltıcı bir izlenim vermek amacıyla manipüle etmektir. Bu, görüntüleri manipüle etmek, aykırı değerleri veya "güven verici olmayan" sonuçları çıkarmak, veri noktalarını değiştirmek ve diğer manipülasyon biçimlerini içerebilir. Bu aynı zamanda yanıltıcı veya yanlış bilgiyi gerçek veri gibi sunma pratiği olduğu için bir araştırma kabahati biçimi olarak kabul edilir.

İddia edilen veya şüphelenilen intihal, alıntı manipülasyonu veya veri sahteciliği/üretimi gibi araştırma kabahatleri durumunda, Editoryal Kurul, iddiaların veya şüphelerin adil, şeffaf ve tutarlı bir şekilde ele alınmasını sağlamak için ilgili COPE akış şemalarını takip edecektir.

YAZARLIK
Yazar olarak listelenen tüm kişiler, Uluslararası Tıp Dergisi Editörleri Komitesi (ICMJE) tarafından önerilen yazarlık kriterlerini karşılamalıdır. ICMJE, yazarlığın aşağıdaki dört kritere dayanmasını önermektedir:

1. Çalışmanın konseptine veya tasarımına veya çalışma için verilerin elde edilmesine, analizine veya yorumlanmasına önemli katkı sağlamak,
2. Çalışmanın taslağını hazırlamak veya önemli entelektüel içerik için eleştirel olarak gözden geçirmek,
3. Yayınlanacak versiyonun son onayı,
4. Çalışmanın herhangi bir bölümünün doğruluğu veya bütünlüğü ile ilgili soruların uygun şekilde araştırılmasını ve çözülmesini sağlamak için çalışmanın tüm yönlerinden sorumlu olmayı kabul etme.

Yazarlar, çalışmanın kendi yaptıkları kısımlarından sorumlu olmanın yanı sıra, tüm yazarların katkılarının doğru ve uygun bir şekilde kabul edilmesini sağlamak için çalışmanın belirli diğer kısımlarından hangi ortak yazarların sorumlu olduğunu da belirleyebilmelidir. Yazarlar, başvuru sırasında bireysel katkılar hakkında bilgi vermek için CRediT (Katılımcı Rolleri Sınıflandırması)’i kullanabilirler. Tüm yazarların, sorumlu yazar tarafından paylaşılan bireysel katkıları üzerinde mutabık kalmaları beklenmektedir. Yazarların katkı beyanı nihai makale ile birlikte yayınlanacaktır ve çalışmaya yapılan katkıları doğru bir şekilde yansıtmalıdır.

Yazarlar, ortak yazarlarının katkılarının bütünlüğüne güven duymalıdır. Bu, ortak yazarlarının araştırmayı etik ve sorumlu bir şekilde yürüttüğüne ve makalede sunulan veri ve sonuçların doğru ve güvenilir olduğuna güvenmeleri gerektiği anlamına gelir.

Yazarlık kriterlerinin dördünü de karşılamayan kişiler makaleye yazar olarak dâhil edilmemelidir. Bu kişilerin katkılarını tanımak ve araştırmaya katkıları konusunda şeffaflık sağlamak için, makalenin başlık sayfasında araştırmaya katkılarından dolayı teşekkür edilebilir.

Yayın kurulu bir hayalet, fahri veya hediye yazarlık durumundan şüphelenirse, gönderim askıya alınacak ve ilgili COPE akış şeması ile yazarlık ve katkıda bulunmaya ilişkin COPE Politikası izlenecektir.

Yazar Değişikliği
Yazarlık değişiklik talepleri, yazarların çıkarılması veya eklenmesi, yazarların sırasının değiştirilmesi gibi herhangi bir değişiklik, nedenlerini belirten bir mektupla birlikte editoryal ofise sunulmalıdır. Mektup, çıkarılan herhangi bir yazar da dâhil olmak üzere tüm yazarlar tarafından imzalanmalıdır.

Derginin Editoryal Kurulu, yazarlıkta değişiklik taleplerini tutarlı ve şeffaf bir şekilde ele alarak, ilgili COPE akış şeması yönergelerini takip edecektir. Bu prosedürler, araştırmanın bütünlüğünü ve tüm ilgili yazarların itibarını korumak amacıyla uygulanmaktadır.

Çıkar Çatışması Beyanı
Yazarlar, çalışmalarında uygunsuz etki veya önyargıya yol açabilecek herhangi bir ilişki veya çıkarı açığa çıkarmak zorundadır. Bu, çıkar çatışmalarını mümkün olduğunca çevrimiçi başvuru sistemi aracılığıyla gönderdikleri makalelerini sunarken yapılmalıdır.

Ata-Kimya Dergisi’ne gönderilen makalelerin hakemlik sürecinde yer alan bireylerin mevcut veya potansiyel rekabet eden çıkarları hakkında herhangi bir bilgi verme ve açıklama yapma gerekliliğini talep ve teşvik etmektedir. Bu, olası bir önyargıya yol açabilecek çıkar çatışmalarının belirlenebilmesi amacıyla yapılmalıdır.

Editoryal kurul, editörlerin, yazarların veya hakemlerin potansiyel çıkar çatışmalarıyla ilgili durumları ilgili COPE akış şemaları çerçevesinde ele alacaktır.

Finansal Destek Beyanı
Ata-Kimya Dergisi, yazarlardan araştırmalarını gerçekleştirmek için aldıkları herhangi bir mali destek hakkında bilgi vermesini istemektedir. Bu bilgi, makalenin dergiye sunulduğu sırada sağlanması gereken finansal destek beyanında yer almalıdır.

Finansal destek beyanı, destekleyici kurumların adını, hibe numaralarını ve her destekleyicinin araştırmadaki rolünün bir açıklamasını içermelidir. Eğer destekleyici kurumun araştırmadaki bir rolü olmadıysa, bu da finansman beyanında belirtilmelidir. Bu bilgi, okuyucuların araştırmada olası önyargılar ve çıkar çatışmalarını anlamaları açısından önemlidir.

Yayın Sonrası Düzeltme Talepleri ve İadeler
Tüm yayın sonrası düzeltme talepleri editoryal bir incelemeye tabidir. Editoryal kurul, talebi gözden geçirecek ve düzeltmenin gerekli ve uygun olup olmadığına karar verecektir. Bir düzeltmenin yayınlanması kararı, hatanın doğası, makale üzerindeki potansiyel etkisi ve destekleyici kanıtlara dayanacaktır. Editoryal kurul, kararını vermek için gerektiğinde yazarlar, hakemler ve diğer uzmanlarla da danışabilir. Düzeltme talebi onaylanırsa, makale derginin arşivinde düzeltilir.

Editoryal Kurul, dergi politikaları ve COPE kuralları doğrultusunda vakaları gözden geçirir.

Eğer ihlal iddiaları doğrudan ihbarcılar tarafından yapılırsa, Editoryal Kurul, ilgili COPE akış şemasını takip edecektir. Dergi, bir sosyal medya sitesinde yayınlanan bir makaleyle ilgili endişeler ortaya çıktığında COPE'nin ihbarcılara nasıl yanıt verilmesi gerektiğine dair akış şemasına uygun hareket edecektir.

Çözümlenemeyen iddiaları çözmek için bazı durumlarda, bağımsız bilirkişiler atanabilir.

Potansiyel etik ihlalleri araştırmak için, editoryal kurul diğer baş editörlerle bilgi paylaşabilir ve soruşturmaları daha verimli ve etkili bir şekilde yürütebilir. Baş editör ile iletişim gerektiğinde, editoryal kurul ilgili COPE önerilerini takip edecektir.

Gerekli durumlarda, dergi araştırmacılar tarafından şüphelenilen etik ihlaller hakkında kurumlara başvurabilir ve bu endişeleri desteklemek için kanıtlar sunabilir. Bu süreçte COPE yönergelerine uygun hareket edilecektir.

Etik ihlal endişeleri durumunda, editörler COPE yönergelerine göre vakayı araştıracaktır. Araştırma endişeleri doğruladığında, editörler geri çekme bildirimi yayınlayabilir. Geri çekme bildirimi, dergide yayınlanacak ve makalenin kaydı geri çekme durumunu yansıtacak şekilde güncellenecektir. Makale derginin arşivinde kalacak, ancak geri çekildiği açık bir şekilde belirtilecektir. Makalenin kaydı ayrıca geri çekme durumunu yansıtmak için ilgili dizinlerde güncellenecektir.

Geri Çekme Talepleri
Makale yayınlanmadan önce geri çekme talepleri, derginin editör kurulu tarafından incelenir. Bir makaleyi geri çekme talebinin yapılabilmesi için yazarlar, taleplerini ve geri çekme nedenlerini belirten tüm yazarlar tarafından imzalanmış bir mektubu dergi editörüne göndermelidir. Editör kurulu daha sonra talebi inceleyecek ve yazarlar tarafından sunulan nedenlere dayanarak bir karar verecektir. Talep kabul edilirse, makale dergiden geri çekilecek ve yazarlara karar bildirilecektir. Yazarlar, geri çeklme talebi onaylanana kadar başka bir dergiye çalışmalarını değerlendirmeye sunmamalıdır. Bu, olası çıkar çatışmalarını veya yayınların tekrarlanmasını önlemek amacıyla yapılır.

İtiraz ve Şikâyet
Derginin yayın kurulu, COPE'un yönergeleri ve önerilerine uygun olarak itiraz ve şikâyetleri ele almakla sorumludur. Bir yazarın bir itirazı veya şikâyeti varsa doğrudan yayın ofisiyle iletişime geçmelidir. Yayın kurulu, COPE yönergelerine dayanarak durumu gözden geçirecek ve bir karar verecektir.

Karar alma sürecinde, baş editör tüm itiraz ve şikâyetlerde nihai yetkiye sahiptir. Bazı durumlarda, Yayın Kurulu’nun kendi içinde çözemediği konular için tarafsız bir temsilci atanmaktadır. Dergi, itiraz ve şikâyetleri ele almak için adil ve şeffaf bir süreç izlemektedir ve bilimsel kayıtların bütünlüğünü korumayı hedeflemektedir.