MU‘ALLAKĀT VE ŞAİRLERİ ÜZERİNE BİR BİBLİYOGRAFYA DENEMESİ - I (TÜRKİYE)

Yıl 2005, Sayı: 23, 1 - 70, 30.09.2005

Süleyman Tülücü

Öz

el-Mu‘allakāt, İslâmdan önceki zamandan bize kadar gelen, yedi uzun Arap
şiir grubunun ismidir. Bu isim ‘asılmış, asılı’ (çoğ.) anlamını ifade eder. Geleneksel
açıklamaya göre, bu şiirler, Araplar tarafından Mekke’deki Kâbe’ye asılmıştı.
‘Mu‘allaka’, muhtemelen ‘değerli şey’ anlamında olan ‘ ‘ılk’ kelimesinden türetilmiştir.
8. asır eski şiir toplayıcısı Hammâd er-Râviye, Mu‘allakāt’ın kabul edilmiş
derleyicisidir. Bununla birlikte, derlemenin isminin menşei belirsizdir. Öyle anlaşılıyor
ki, Hammâd’ın bizzat kendisi, bu şiirleri ‘yedi meşhurlar’ (es-seb‘u’l-meşhûrât) olarak
zikretmiştir.
Mu‘allakāt’a dahil olan kesin şiirler, ayrı bir muamma gösterirler. Biri İbn
‘Abdi Rabbihi tarafından kaydedilmiş, genellikle standart olarak kabul edilen liste;
İmru’ülkays, Tarafe, Zuheyr, Lebîd, ‘Antere, ‘Amr b. Külsûm ve el-Hâris’in şiirlerinin
ismini verir. Bununla birlikte, İbn Kuteybe gibi otoriteler, yedi şairden biri olarak ‘Abîd
b. el-Ebras’ı hesaba katar, Ebû ‘Ubeyde ise İbn ‘Abdi Rabbih’in listesindeki son iki
şairin yerine en-Nâbiga ile el-A‘şâ’yı koyar. Diğer yandan, İbn Haldûn, listeye
‘Alkame’yi ilâve eder. Mu‘allakāt’ın en eskisi ve en meşhuru İmru’ülkays’ınkidir.
Bu makaleye, konu ile ilgili, Türkiye’de yapılmış olan yayınların ve
çalışmaların bir listesi ilâve edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mu‘allaqāt, Arap Şiirleri, Hammâd er-Râviye, İmru’ülkays, İbn ‘Abdi Rabbih, İbn Kuteybe, Ebû ‘Ubeyde