İSMAİL HAKKI BURSEVÎ’YE GÖRE İNFİTÂR SÛRESİNİN İSARÎ YORUMU / The Interpretation of Surat al-Infitar According to Ismail Hakki Bursevi

Yıl 2003, Sayı: 20, - , 30.12.2003

İsa Çelik

Öz

ÖZET

İsmail Hakkı Bursevî, son devir Osmanlı uleması arasında fazlaca esere sahip olmasıyla meşhurdur. İsmi İsmail ve lakabı Hakkı’dır. Celvetî tarîkatı şeyhlerinden Rûhu’l-Beyân müellifi İsmail Hakkı, Hicri 1063 senesi Aydos’ta dünyaya geldi. Aydos’lu Osman Efendi’ye intisap etti, üç yıl boyunca onun kutsî himmetlerine mazhar oldu. 1086 yılında halife tayin edilerek Üsküp’e gönderildi. Daha sonra Köprülü ve Ustrumca’da halkı irşada devam etti. Bir müddet

Edirne’de şeyhinin evinde kaldıktan sonra Bursa’ya halife olarak tayin edildi. Bursalı Mehmed Tahir onun hayatı ile ilgili eserinde 106 adet eserinin bulunduğunu ifade etmekte ve eserlerinin isimlerini vermektedir.

Bu çalışmamız İsmail Hakkı Bursevî (v.1137/1725)’nin tasavvufî tefsir diyebileceğimiz Rûhu’l-Beyân fi-Tefsîri’l-Kur’ân isimli eserindeki İnfitar suresinin tefsirinin çevirisidir. Kıyamet hadisesinin tasvirinin yapıldığı bu sûreyi Bursevî’nin tefsirinin yanı sıra; Tâberî

(v.310/922), İmam Kuşeyrî (v.465/1072), Zemahşerî (v.538/1143), Râzî (v.606/1210), İbn Kesir (v.774/1372), Şihabuddin Âlûsî (v.1270/1853), Cemâlüddîn Kâsımî (v.1332/1914) ve Elmalılı

Muhammed Hamdi Yazır (v.1358/1942) gibi müfessirlerin Kur’ân tefsirlerinden kısmen de olsa istifade edip, bunları ve gerekli gördüğümüz açıklamaları dipnotlarda vermeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler: İsmail Hakkı Bursevî, İnfitâr Suresi, Tefsir, Tasavvuf.

ABSTRACT

Ismail Hakkı Bursevî is well known with writing a number of works among late term Ottoman Scholars. His name is Ismail and nickname is Hakkı. He is one of the sheikhs of Celveti order and the author of Rûhu’l-Beyân. Ismail Hakkı Bursevi was born in Aydos in 1063 H. He was bound to Osman Effendi in Aydos and attained his help for three years. In 1086, he became a Caliph (myst. assistant to a Sheikh of an order) and was sent to Üsküp after this he showed correct way to the people in Köprülü and Ustrumca. After he stayed in his sheikh’s house in Edirne he was appointed a Caliph to Bursa. Bursalı Mehmed Tahir in his work, pointed out that he wrote 106 works and indicated his works’ names.

This article is the translation of the interpretation of Surat al-Infitar from Rûhu’l-Beyân fi Tefsiri’l-Qur’an. In surat al-Infitar it is explained the resurrection of the deed. Besides Bursevi’s comment, it is made use of the interpretations of Kuseyrî, Taberî, Zemahserî, Râzî, İbn Kesîr, Sihabüddin Âlûsî, Cemâlüddîn Kâsimî and Muhammed Hamdi Yazir. Also some important notes was explained in foot notes.

Key Words: İsmail Hakki Bursevî, Surat al-Infitar, Interpretation, Sufism.

Anahtar Kelimeler

-