KAMU HARCAMALARI AÇISINDAN ZEKÂT

Yıl 2011, Sayı: 36, 217 - 252, 30.12.2011

Emrullah Dumlu

Öz

Bu çalışmanın amacı, zekâtın sarf yerlerini kamunun harcama alanları açısından ele almaktır. Bu kapsamda zekât, temel olarak sosyal güvenlik harcamaları, siyasî/idarî nitelikli harcamalar, sosyo-ekonomik harcamalar, tüm toplumu ilgilendiren kamusal harcamalar ve özel nitelikli kamusal harcamalar ekseninde incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Zekât, Kamu, Kamu Harcamaları

Kaynakça

• Ahmed bin Hanbel, Müsnedu Ahmed b. Hanbel, Çağrı Yay., İstanbul 1992.
• Arda, Erhan, Ekonomi Sözlüğü, Beta Basım Yayın, İstanbul, 2008.
• el-Bâcî, Ebu’l-Velîd Süleyman bin Halef bin Saîd bin Eyyüp, el-Müntekâ Şerhü Mu- vatta Malik, tahk. Muhammed Abdulkâhir- Ahmed Ata, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Bey- rut, 1999.
• Belazurî, Ebu’l-Abbas Ahmed bin Yahya bin Cabir, Futûhu’l-Buldân, tahk. Abdullah Enîs ed-Dabba’ ve Ömer Enis ed-Dabba’, Müessesetü’l-Meârif, Beyrut, 1987.
• Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed bin İsmail, Sahîhu’l-Buharî, Çağrı Yay., İstanbul, 1992.
• Dârekutnî, Ali bin Ömer, Sünenü’d-Dârekudnî, tahk. Şuayb Arnavut ve arkadaşları, Müessetü’r-Risâle, Beyrut, 2004.
• Demir, Şehmus, “Zekâtın Kur’an-ı Kerim’de Kavramsal Çerçevesi”, Bir Sosyal Gü- venlik Kurumu Olarak Kur’an ve Sünnette Zekât, İstanbul, 2008.
• Dilik, Sait, Sosyal Güvenlik, Ankara, byy., 1992.
• Dumlu, Emrullah, “İslam’ın İlk Dönemlerindeki Uygulamalar Ekseninde Kamusal Bir Gelir Olarak Zekât”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s: 33, 2010.
• Ebu Davud, Süleyman b. Eş’as, Sünenü Ebî Davud, Çağrı Yay. İstanbul, 1992.
• Ebu Hayyan, Muhammed bin Yusuf, Tefsîru’l-Bahru’l-Muhît, Daru’l-Kütübi’l-İlmiy- ye, Beyrut, 1993.
• Ebu Ubeyd, Kasım bin Sellam, Kitâbu’l-Emvâl, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1986.
• Ebu Yusuf, Yakup bin İbrahim, Kitabu’l-Harâc, Daru’l-Ma’rife, Beyrut, 1979.
• Erginay, Akif, Kamu Maliyesi, Savaş Yay., Ankara, 1990.
• Esed, Muhammed, Kur’an Mesajı, çev. Cahit Koytak, Ahmet Ertürk, İşaret Yay., İstanbul,1999.
• Fazlurrahman, İslamiyet ve İktisadî Adalet Meselesi, çev. Yusuf Ziya Kavakçı, Atatürk Üniversitesi Yay., Erzurum 1976.
• Ferra, Ebu Ya’lâ Muhammed bin Hüseyin, Ahkamu’s-Sultaniyye, tahk. Muhammed Hamid el-Fakî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2000.
• Gözübenli, Beşir, “Zekât: Rahmet Getiren Paylaşım”, İslam’a Giriş; Ana Konulara Yeni Yaklaşımlar, Diyanet İşleri Başkanlığı Yay., Ankara 2006.
• Hamîdullah, Muhammed, İslam Peygamberi, çev.: Salih Tuğ, İrfan Yay. İstanbul 1993.
• ……………Modern İktisat ve İslam, çev. Salih Tuğ, Yağmur Yay., İstanbul, 1969.
• Hâzin, Alauddîn Ali b. Muhammed b. İbrahim el-Bağdâdî, Tefsîru Hâzin (Lübâbu’t- Te’vîl Fî Me’ani’t-Tenzîl), Beyrut tsz.
• Heysemî, Nureddin Ali bin Ebu Bekir, Buğyetü’r-Râid Fî Tahkîki Mecmeu’z-Zevâid ve Menbeu’l-Fevâid, tahk. Abdullah Muhammed ed-Dervîş, Daru’l-Fikir, Beyrut, 1994.
• Heytemî, Şihabuddin Ahmed İbn Hacer, Tuhfetü’l- Muhtâc bi Şerhi’l- Minhâc (Havâşî Tuhfetü’l-Muhtac bi şerhi’l-Minhac’ın hamişinde), Matbaatu Mustafa Muhammed, byy., tsz.
• İbn Arabî, Muhammed bin Abdullah, Ahkâmu’l-Kur’an, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 2003.
• İbn Asâkir, Ebu’l-Kâsım Ali bin Hasan, Tarihu Medineti Dimaşk, tahk. Muhibbud- din Ebu Sa’d Ömer bin Ğarâme el-‘Amrî, Daru’l-Fikir, Beyrut, 1995.
• Reşid Rıza, Muhammed, Tefsîru’l-Kur’ani’l-Hakîm (Tefsîru’l-Menâr), Kahire, 1947.
• İbn-i Âbidîn, Muhammed Emin bin Ömer, Reddü’l-Muhtar Ale’d-Dürri’l-Muhtar, Daru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 1998.
• İbn-i Aşûr, Muhammed Tahir, Tefsîru’t-Tahrir ve’t-Tenvîr, Tunus, 1984.
• İbn-i Ebî Şeybe, el-Musannef, tahk. Hamed bin Abdullah, Muhammed bin İbrahim, Mektebetü’r-Rüşt, Riyâd, 2004.
• İbn-i Hüzeyme, Ebu Bekir Muhammed bin İshak, Sahihu İbn-i Hüzeyme, tahk. Mustafa el-‘Azamî, el-Mektebü’l-İslamî, Beyrut,1980.
• İbn-i Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmail bin Ömer bin Kesîr el-Kuraşî, Tefsîru’l-Kur’ani’l-Azîm, tahk. Sami bin Muhammed es-Selame, Riyâd, 1999.
• İbn-i Kudâme, Muvaffakuddîn Ebû Muhammed Abdullah, el-Muğnî, tahk. Muham- med Şerefudddin Hattâb ve Seyyid Muhammed Seyyid, Daru’l-Hadis, Kahire, 1996.
• İbn-i Mace, Ebû Abdillah Muhammed b. Zeyd, Sünenü İbn Mâce, Çağrı Yay. İs- tanbul 1992.
• İbn-i Nüceym, Ebu’l-Berekât Abdullah bin Ahmed bin Muhammed, Bahru’r-Râik, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
• İbn-i Sa’d, Muhammed, Kitabu Tabakati’l-Kübra, tahk. Ali Muhammed Ömer, Mektebetü’l-Hancî, Kahire, 2001.
• İbn-i Zenceveyh, Hamid, Kitabu’l-Emval, tahk. Şakir Zîb Feyyâz, Riyad, 1986.
• İbnu’l-Müneyyir, Ahmed b. e’l-Müneyyir e’l-İskenderî, el-İntisâf, (Keşşâfın hamişin- de) Mektebetü’l-Ubeykân, Riyad, 1998.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali bin Ebi’l-Kerim, el-Kamil fi’t-Tarih, tahk. Ebu’l-Fida Abdullah el-Kâdî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1987.
• Karadâvî, Yusuf, Fıkhu’z-Zekât, Müessesetü’r-Risâle, Beyrut, 1986.
• Karafî, Şihabuddin Ahmed bin İdris, ez-Zehîra, tahk. Muhammed Haccî, Daru’l- Garbi’l-İslamî, Beyrut, 1994.
• Kâsânî, Alauddîn Ebû Bekir b. Mesud, Bedâiu’s- Sanâi fî Tertîbi’ş- Şerâi, tahk. Ali Muhammed Muavvaz, Adil Ahmed Abdulmevcûd, Daru’l-Kütübi’l- İlmiye, Beyrut, 2003.
• Köse, Murteza, “Fî Sebîlillah Kavramının Zekât Açısından Tahlilî”, Atatürk Üniver- sitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, s: 21, 2004.
• Kurtubî, Ebu Abdullah Muhammedbin Ahmed, el-Cami’ li Ahkami’l-Kur’an, tahk. Hişam Semir el-Buharî, Daru Alemi’l-Kütüb, Riyâd, tsz.
• Malik bin Enes, el-Müdevvenetü’l-Kübrâ, tahk. Hamdi Demertaş Muhammet, Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut, 2003
• …………… Muvatta, Çağrı Yay., İstanbul, tsz.
• Mannan, M.A., İslam Ekonomisi, çev. Bahri Zengin, Fikir Yay. İstanbul 1973.
• Maverdî, Ebu’l-Hasan Ali bin Muhammed bin Habîb, Ahkâmu’s-Sultaniye, Daru’l- Kitabi’l-Arabî, Beyrut, 1999.
• Merdâvî, Alauddin Ebu’l-Hasan Ali bin Süleyman, el-İnsâf fî Marifeti’r-Râcih Mine’l- Hılâf, tahk. Muhammed Hamit, byy., 1955.
• Merğinânî, Burhanuddin Ebu’l-Hasan Ali bin Ebu Bekir bin Abdulcelil, el-Hidâye Şerhu Bidâyet’il- Mübtedî, Eda Neşriyat, İstanbul, 1991.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyin Müslim b. Haccâc, Sahîhu Müslim, Çağrı Yay. İstanbul 1992.
• Nesâî, Ebu Abdurrahman Ahmed b. Şuayb, Sünenü’n-Nesâi, Çağrı Yay. İstanbul 1992.
• Nevevî, Ebu Zekeriyya Muhyiddîn bin Şeref, Kitabu’l-Mecmu’, tahk. Muhammed Necîp el-Mutî’î, Mektebetü’l-İrşâd, Cidde, tsz.
• Rahîbanî, Mustafa Suyutî, Metâlibu Uli’n-Nühâ fî Şerhi Gayeti’l-Münteha, el- Mektebetü’l-İslamî, Dimaşk, 1961.
• Râzî, Fahruddîn, Tefsîru-Fahri’r-Râzî (Mefatîhü’l-Ğayb), Dâru’l-Fikir, Beyrut, 1981.
• Serahsî, Ebû Bekir Muhammed b. Ahmed b. Ebî Sehl, Kitabu’l-Mebsût, tahk. Ebû Abdillah Muhammed Hasan İsmail eş-Şâfiî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut 2001.
• ………….Şerhu Kitabi’s-Siyeri’l-Kebîr, tahk. Ebu Abdullah Muhammed Hasan İs- mail eş-Şafiî, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut, 1997.
• Şafiî, Ebu Abdullah Muhammed bin İdris, Kitabu’l-Ümm, tahk. Ali Muhammed ve Adil Muhammed, Daru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrut, 2001.
• Şeltut, Şeyh Mahmud, el-İslam Akided ve Şerîa, Daru’ş-Şurûk, Kahire, 2001.
• Taberî, Ebu Ca’fer Muhammed bin Cerir, Camiu’l-Beyân An Te’vîli’l-Kur’an, Daru İbni Hazm, Daru ‘Alâm, Beyrut, 2002.
• Talas, Cahit, Toplumsal Ekonomi, , İmge Kitabevi, Ankara,1997.
• Yazgan, Turan, Sosyal Güvenlik Açısından Zekât, Diyanet Vakfı Yay., Ankara, 1995.
• Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kur’an Dili, Azim Yay., İstanbul, tsz.
• Yeniçeri, Celal, İslam’da Devlet Bütçesi, İstanbul, 1984.