DİASPORADA DİNDARLIK VE UMUTSUZLUK: FRANSALI MÜSLÜMAN-TÜRK AZINLIK GRUP ÜZERİNE AMPİRİK BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2013, Sayı: 39, 415 - 444, 11.07.2013

Mustafa Koç

Öz

Bu ampirik araştırmada, diasporik yaşamdaki dindarlık ile umutsuzluk arasında
bir ilişki olup olmadığı; şayet varsa bu ilişkinin Müslüman-Türk azınlık
grubun dindarlık tipolojilerine bağlı olarak değişip değişmediği analiz edilmiştir.
Bu amaçla 157 Fransalı Müslüman-Türkten oluşan örnekleme, ‘(ı) Kişisel Bilgi
Formu, (ıı) Her Yaş İçin Uygun Dinsel Eğilim Ölçeği ve (ııı) Beck Umutsuzluk
Ölçeği’nden oluşan bir anket formu uygulanmıştır. Fransalı Müslüman-Türk
azınlık grubun iç ve dış-güdümlü dindarlık puanları ile umutsuzluk düzeyleri
arasındaki ilişkinin ortaya çıkarıldığı bu çalışmanın bir sonucu olarak, (a) iç-
güdümlü dindarlık düzeyi yüksek olan Müslüman-Türk azınlığın umutsuzluk
düzeylerinin, dış-güdümlü dindarlık düzeyi yüksek olan azınlık gruptan daha
düşük olduğu saptanmıştır. Ayrıca yapılan korelasyon analizlerinde ise, (b) iç-
güdümlü dindarlık ile motivasyon kaybı alt boyutundaki umutsuzluk düzeyi arasında
negatif; dış-güdümlü dindarlık ile de pozitif bir ilişki olduğu görülmüştür.
Makalenin sonunda ise, araştırmadan elde edilen nicel veriler konuyla ilgili literatür
eşliğinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

İç-güdümlü ve Dış-güdümlü Dindarlık, Umutsuzluk, Motivasyon Kaybı, Müslüman-Türk Azınlık Grubu

Kaynakça

• Allport, Gordon W. & Ross, Michael J., “Personal Religious Orientation and Prejudice”, Journal of Personality and Social Psychology, 5 (4), 1967, 432-443.
• Apaydın, Halil, “Ruh Sağlığı-Din İlişkisi Araştırmalarına Bir Bakış”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 10 (2), 2010, 59-77.
• Arnette, Natalie C. ve ark., “Enhancing Spiritual Well-Being Among Suicidal African American Female Survivors of Intimate Partner Violence”, Journal of Clinical Psychology, 63 (10), 2007, 909-924.
• Atay, İ. Meltem & Gündoğar, D., “İntihar Davranışında Risk Faktörleri: Bir Gözden Geçirme”, Kriz Dergisi, 12 (3), 2005, 39-52.
• Ayten, Ali, Empati ve Din, İz Yayıncılık, İstanbul, 2010
• Batıgün, Ayşegül, D., “İntihar Olasılığı ve Cinsiyet: İletişim Becerileri, Yaşamı Sürdürme Nedenleri, Yalnızlık ve Umutsuzluk Açısından Bir İnceleme”, Türk Psikoloji Dergisi, 23 (62), 2008, 65-75.
• Beck, Aaron T., “Thinking a Depression”, Archives of General Psychiatry, 9, 1963, 324-333.
• Beck, Aaron T. ve ark., “The Measurement of Pessimism. The Hopelessness Scale”, Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42 (6), 1974, 861-865.
• Beck, Aaron T. ve ark., “Hopelessness and Suicidal Behaviour: An Overview”, Journal of American Medical Association, 243, 1975, 1146-1149.
• Beck, Aaron T. ve ark., “Relationship between Hopelessness and Ultimate Suicide: A Replication with Psychiatric Outpatients”, The American Journal of Psychiatry, 147 (2), 1990, 190-195.
• Brubaker, Rogers, “The ‘Diaspora’ Diaspora”, Ethnic and Racial Studies, 28 (1), 2005, 1-19.
• Cebecioğlu, Ethem, Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, (3. Baskı), Anka Yayınları, Ankara, 2005.
• Dilbaz, Nesrin & Seber, Gülten, “Umutsuzluk Kavramı: Depresyon ve İntiharda Önemi”, Kriz Dergisi, 1 (3), 1993, 134-138.
• Durak, Ayşegül, “Beck Umutsuzluk Ölçeği (BUÖ) Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması”, Türk Psikoloji Dergisi, 9 (31), 1994, 1-11.
• Durak, Ayşegül & Palabıyıkoğlu, Refia, “Beck Umutsuzluk Ölçeği Geçerlik Çalış- ması”, Kriz Dergisi, 2 (2), 1994, 311-319.
• Ergün, Başak & Ceyhan, Esra, “Psikolojik Danışma İlişkisinde Adler Yaklaşımına Göre Cesaretlendirme”, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 2011, 92- 101
• Ertürk, Recep, “AB Ülkelerindeki Türkler ve Türk Araştırmalarının Gelişimi”, Sosyoloji Dergisi, 22 (3), 2011, 205-214.
• Gorsuch, Richard, L. & Venable, G. Daniel, “Development of An Age-Universal I-E Scale”, Journal for the Scientific Study of Religion, 1983, 22, 181-187.
• Güler, Özlem, “Dinî İnanç ve Psikolojik Sağlık İlişkisine Dair Bir Değerlendirme”, Toplum Bilimleri, 4 (8), 2010, 95-105.
• Hill, Peter C. & Hood, Ralph W. J., Measures of Religiosity, Religious Education Press, Birmingham & Alabama, 1999.
• Hill, Peter C. & Pargament, Kenneth I., “Advances in the Conceptualization and Measurement of Religion and Spirituality: Implications for Physical and Mental Health Research”, American Psychologist, 58, 2003, 64–74.
• İmamoğlu, Vahit & Yavuz, Adem, “Üniversite Gençliğinde Dinî İnanç ve Umutsuzluk İlişkisi”, Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (1), 2011, 205-244.
• Karaca, Faruk, Psiko-Sosyal Açıdan Yabancılaşma ve Dinî Hayat, Bil Yayınları, İstanbul, 2001.
• Karaca, Faruk, “Dindarlığın Fonksiyonelliği Üzerine”, Dini Araştırmalar Dergisi, 6 (16), 2003, 75-85.
• Kasapoğlu, Abdurrahman, “Kur’an’da Ümit - İman İlişkisi”, Tasavvuf: İlmi ve Akademik Araştırma Dergisi, 18, 2007, 155-176.
• Kılavuz, Ulvi M., “Küreselleşen Dünyada Din”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 11 (2), 2002, 191-212.
• Kızılgeçit, Muhammed, Yalnızlık, Umutsuzluk ve Dindarlık İlişkisi, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum, 2011.
• Kimter, Nurten, Dinî İnanç, İbadet ve Duanın Umutsuzlukla İlişkisi Üzerine Bir Araştırma, Gençlik Din ve Değerler Psikolojisi [içinde], Ed. H. Hökelekli, D.E.M. Yayınları, İstanbul, 2006, 217-249.
• Kirszbaum, Thomas ve ark., The Children of Immigrants in France: The Emergence of a Second Generation, (Unpublished Working Paper), UNICEF Innocenti Research Centre, France, 2009, 56 p.
• Koenig, Harold G., “Religion and Medicine II: Religion, Mental Health, and Related Behaviors”, International Journal of Psychiatry in Medicine, 31 (1), 2001/2002, 97- 109.
• Köktaş, Mehmet E., Türkiye’de Dinî Hayat, İşaret Yayınları, İstanbul, 1993. Köylü, Mustafa, “Ruh Sağlığı ve Din: Batı Toplumu Açısından Bir Değerlendirme”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 23, 2007, 65-92.
• Köylü, Mustafa, “Ruh ve Beden Sağlığı İle Din İlişkisi Üzerine Yapılan Araştırmaların Bir Değerlendirilmesi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 28, 2010, 5-36.
• Kur’an-ı Kerim Kurt, Abdurrahman, “Dindarlığı Etkileyen Faktörler”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 18 (2), 2009, 1-26.
• Levin, Jeffrey S. & Chatters, Linda M., Research on Religion and Mental Health: An Overview of Empirical Findings and Theoretical Issues, Handbook of Religion and Mental Health (içinde), Ed. Harold. G. Koenig, Academic Press, San Diego, 1998, 33–50.
• Miller, Alan S. & Stark, Rodney, “Gender and Religiousness: Can Socialization Explanations Be Saved?” American Journal of Sociology, 107 (6), 2002, 1399-1423.
• Murphy, Patricia E. ve ark., “Klinik Depresyon Hastalarında Dinî İnanç ve Uygulamaların Depresyon ve Umutsuzlukla İlişkisi”, (Çev. Ö. Güler), Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 48 (2), 2007, 161-170.
• Onay, Ahmet, Dindarlık, Etkileşim ve Değişim, D.E.M. Yayınları, İstanbul, 2004.
• Özmen, Dilek ve ark., “Lise Öğrencilerinde Umutsuzluk ve Umutsuzluk Düzeyini Etkileyen Etkenler”, Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9 (1), 2008, 8-15.
• Öztürk, Resul, “Kelamî Açıdan Ümitsizlik (Yeis) ve İman-Amel İle İlişkisi”, E.K.E.V. Sosyal Bilimler Akademi Dergisi, 12 (34), 2008, 43-56.
• Pargament, Kenneth I., The Psychology of Religion and Coping: Theory, Research, Practice, Guilford Press, New York, 1997.
• Plante, Thomas G. ve ark., “The Association between Strength of Religious Faith and Psychological Functioning”, Pastoral Psychology, 48 (5), 2000, 405-412.
• Sağlam, İsmail, “Fransa’daki Türklerin Din Görevlilerini Meslekî Yeterlik Açısından Değerlendirmeleri”, Uludağ Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 19 (1), 2010, 275- 299.
• Sayar, Kemal, “Küreselleşmenin Psikolojik Boyutları”, Yeni Symposium, 39 (2), 2001, 79-94.
• Seber, Gülten, Beck Umutsuzluk Ölçeği’nin Geçerliği ve Güvenirliği Üzerine Bir Çalış- ma, (Yayınlanmamış Doçentlik Tezi), Anadolu Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı, Eskişehir, 1991.
• Seber, Gülten ve ark., “Umutsuzluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirliği”, Kriz Dergisi, 1 (1), 1993, 139-142.
• Seybold, Kevin S. & Hill, Peter C., “The Role of Religion and Spirituality in Mental and Physical Health”, Current Directions in Psychological Science, 10 (1), 2001, 21-24.
• Steenwyk, Sherry A. ve ark., “Images of God as They Relate to Life Satisfaction and Hopelessness”, International Journal for the Psychology of Religion, 20 (2), 2010, 85-96.
• Şahin, Adem, “İlahiyat Fakültesi Öğrencilerinin Umutsuzluk Düzeyleri Üzerine Bir Araştırma”, Selçuk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13, 2002, 143-157.
• Şahin, Cengiz, “Eğitim Fakültesinde Öğrenim Gören Öğrencilerin Umutsuzluk Düzeyleri”, Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 27, 2009, 271 -286.
• Taplamacıoğlu, Mehmet, “Yaşlara Göre Dinî Yaşayışın Şiddet ve Kesafeti Üzerinde Bir Anket Denemesi”, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10, 1962, 141-151.
• Uğur, Düzgün, Dünyayı Adil Algılama ve Geleceğe Dair Umut/Umutsuzluk: Depresyon Tanısı Alan ve Almayan Kişilerde Adil Dünya İnancı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin, 2007.
• Üskül, M. Zafer ve ark., TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Fransa Raporu. www.tbmm.gov.tr/komisyon/insanhaklari/belge/fransa_raporu.pdf, 2009, 31 s.
• Yavuz, Adem, 18-25 Yaş Üniversite Gençliğinde Dinî İnanç ve Umutsuzluk İlişkisi: Sakarya Üniversitesi Örneği, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya, 2009.