Öz
A Discussion on the Basis of Morality: Ahmet Hamdi Akseki- Immanuel KantAmong the schools of morality, Ahmet Hamdi Akseki attaches the biggest importance to Kant’s understanding of morality which is based on duty and freedom. Akseki who believes that this understanding of morality is the soundest theory which studies morality with a philosophical point of view, still notes that it has some problems in grounding the morality. Because, Akseki believes that * Yrd. Doç. Dr., Karadeniz Teknik Üniversitesi İlahiyat Fakültesi. Trabzon/Türkiye, e-mail: topaloglu37@hotmail.comfounding morality on religion, i.e. on the Supreme Being provides sounder grounds than basing it on reason, i.e. on mankind. Yet, Akseki notes that such an approach will not cause morality to lose any of its rational worth since the religion is already based on reason and addresses reason. This study deals with evaluation of Akseki’s understanding of morality and his praise and criticism on Kant’s rationalist philosophy of morality. Our study is a product of the efforts to seek answers for the following questions: How does Akseki gronds religion-morality relationship? How does Akseki understand the notions ‘duty’, ‘human freedom’ and ‘conscience’ which are included in Kantian understanding? How can we evaluate these criticisms that Akseki levels against that sense of morality?
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akarsu, Bedia, Immanuel Kant’ın Ahlak Felsefesi, İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 1999.
- Akseki, Ahmet Hamdi, Ahlâk Dersleri- Ahlâk İlmi ve İslam Ahlâkı, Yasin Yayınevi, İstanbul, 2006.
- ------------, İslâm Fıtrî Tabiî Umumî Bir Dindir, Sebil Yayınevi, İstanbul, 2004.
- Aydın, Mehmet, Ahlâk Felsefesi (Basılmamış Ders Notları).
- ------------, Tanrı-Ahlâk İlişkisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1991.
- Bertrand Alexis, Ahlâk Felsefesi, (Çev. Salih Zeki), Akçağ Yayınları, Ankara, 2001
- Elmalı Osman, Ömer Nasuhi Bilmen’de Dinî Ahlak, Arı Sanat Yayınları, İstanbul, 2012.
- Frankena, William, Etik, (Çev. Azmi Aydın), (Ankara: İmge Kitabevi, 2007).
- Kant, Immanuel, “Felsefî Teolojiye Giriş”, (Çev. Mehmet Sait Reçber), Felsefe Dünyası, S: 2, Ankara, 2004.
- ------------, Foundations of the Metaphysics of Morals, (Trans. Lewis White Beck), Bobbs-Merill Educational Publishing, Indianapolis, 1983.
- ------------, Pratik Aklın Eleştirisi, (Çev. İonna Kuçuradi), Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 1999.
- ------------, Religion Within the Limits of Reason Alone, (Trans. Theodore M. Green, Hoyt H. Hudson),: Harper Torchbooks, New York, 1960.
- ------------, “Saf Pratik Aklın Bir Postulatı Olarak Tanrı’nın Varlığı”, Klasik ve Çağdaş Metinlerle Din Felsefesi, (Çev. Cafer Sadık Yaran), Etüt Yayınları, Samsun 1997.
- Kılıç, Recep, Ahlâkın Dinî Temeli, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1992.
- Tepe, Harun, Etik ve Metaetik, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 2011.
- Topçu, Nurettin, Ahlâk, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2012.
- Türkeri, Mehmet, Etik Kuramları, Lotus Yayınevi, Ankara, 2013.
Öz
Ahmet Hamdi Akseki’nin ahlâk ekolleri içerisinde en fazla önem atfettiği ekol,
Kant’ın ödev ve hürriyete dayalı ahlâk anlayışıdır. Bu ahlâk anlayışının, felsefî
açıdan ahlâkı inceleyen en sağlam nazariye olduğunu düşünen Akseki, yine de
onun ahlâkı tam olarak temellendiremediğini ifade etmektedir. Çünkü Akseki’ye
göre, ahlâkın dine yani Yüce Varlığa dayandırılması, akla yani insana dayandırılmasından daha sağlam bir temel oluşturmaktadır. Ancak Akseki bu durumun
ahlâka aklî değerinden bir şey kaybettiremeyeceğini, zira dinin de netice itibariyle
akla dayandığını ve aklı muhatap aldığını belirtmektedir.
Bu çalışmanın konusunu, Akseki’nin ahlâk anlayışı ve bu anlayış doğrultusunda
Kant’ın rasyonalist ahlâk felsefesine yönelttiği takdir ve tenkitlerin değerlendirilmesi
oluşturmaktadır. Çalışmamız şu sorulara yanıt arama çabasının bir
sonucu olarak ortaya çıkmıştır: Akseki din-ahlâk ilişkisini nasıl temellendirmektedir?
Akseki, Kantçı anlayışta yer alan ‘ödev’, ‘insan hürriyeti’, ‘vicdan’ gibi kavramları
nasıl anlamıştır? Akseki’nin bu ahlâk anlayışına yönelttiği eleştiriler nasıl
değerlendirilebilir?
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- Akarsu, Bedia, Immanuel Kant’ın Ahlak Felsefesi, İnkılâp Yayınevi, İstanbul, 1999.
- Akseki, Ahmet Hamdi, Ahlâk Dersleri- Ahlâk İlmi ve İslam Ahlâkı, Yasin Yayınevi, İstanbul, 2006.
- ------------, İslâm Fıtrî Tabiî Umumî Bir Dindir, Sebil Yayınevi, İstanbul, 2004.
- Aydın, Mehmet, Ahlâk Felsefesi (Basılmamış Ders Notları).
- ------------, Tanrı-Ahlâk İlişkisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1991.
- Bertrand Alexis, Ahlâk Felsefesi, (Çev. Salih Zeki), Akçağ Yayınları, Ankara, 2001
- Elmalı Osman, Ömer Nasuhi Bilmen’de Dinî Ahlak, Arı Sanat Yayınları, İstanbul, 2012.
- Frankena, William, Etik, (Çev. Azmi Aydın), (Ankara: İmge Kitabevi, 2007).
- Kant, Immanuel, “Felsefî Teolojiye Giriş”, (Çev. Mehmet Sait Reçber), Felsefe Dünyası, S: 2, Ankara, 2004.
- ------------, Foundations of the Metaphysics of Morals, (Trans. Lewis White Beck), Bobbs-Merill Educational Publishing, Indianapolis, 1983.
- ------------, Pratik Aklın Eleştirisi, (Çev. İonna Kuçuradi), Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 1999.
- ------------, Religion Within the Limits of Reason Alone, (Trans. Theodore M. Green, Hoyt H. Hudson),: Harper Torchbooks, New York, 1960.
- ------------, “Saf Pratik Aklın Bir Postulatı Olarak Tanrı’nın Varlığı”, Klasik ve Çağdaş Metinlerle Din Felsefesi, (Çev. Cafer Sadık Yaran), Etüt Yayınları, Samsun 1997.
- Kılıç, Recep, Ahlâkın Dinî Temeli, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Ankara, 1992.
- Tepe, Harun, Etik ve Metaetik, Türkiye Felsefe Kurumu, Ankara, 2011.
- Topçu, Nurettin, Ahlâk, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2012.
- Türkeri, Mehmet, Etik Kuramları, Lotus Yayınevi, Ankara, 2013.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | tr;en |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 31 Aralık 2013 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2013 Sayı: 40 |
Kaynak Göster
- Makale Dosyaları
