YOKSULLUK, İNSAN ONURU VE DİN

Yıl 2014, Sayı: 41, 102 - 116, 01.07.2014

Mustafa Macit

Öz

ÖZ

Genelde dinlerin özelde ise İslam’ın teorik çerçevesi incelendiğinde, yoksulluğun

insan onurunu zedeleyen etkilerini hafifletmeye yönelik öğretilerin bu çerçeve

içerisinde önemli bir yer işgal ettiği görülmektedir. Bu makale, böyle bir gözlemden

hareketle ele alınmış olup öncelikle yoksulluk-insan onuru ilişkisinin sosyal

psikolojik açıdan bir değerlendirilmesi yapılmıştır. Sonra bu değerlendirmenin

perspektifinde yoksulluk, insan onuru ve din ilişkisinin, özellikle İslam’ın yoksulluğun

insan onuru üzerindeki olumsuz etkilerini telafi etmeye, insan onurunu

korumaya yönelik teorik bağlamı ve bu bağlamın gündelik hayata yansıma biçimleri

anlaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler: yoksulluk, insan onuru, bilişsel çelişki, kadercilik, teodise.

 

ABSTRACT

Poverty, Human Dignity and Religion

When the theoretical framework of religions in general and Islam, in particular,

is analyzed, it is observed that the poverty’s teachings intended for mitigating

human dignity occupy an important place within this framework. This essay is

written with reference to such an observation and firstly the relationship between

poverty and human dignity is evaluated with regard to social-psychological

perspective. Next, in the perspective of this evaluation, relation of poverty, human

dignity and religions -particularly that of Islam-, theoretical context intended for

compensating and protecting the negative effects of poverty on human dignity and

also reflection forms of this context to daily life are tried to be understood.

Keywords: Poverty, human dignity, cognitive dilemma, fatalism and theodicy.

 

Anahtar Kelimeler

yoksulluk, insan onuru, bilişsel çelişki, kadercilik, teodise.

Poverty, Human Dignity and Religion

Öz

Poverty, Human Dignity and Religion When the theoretical framework of religions in general and Islam, in particular, is analyzed, it is observed that the poverty’s teachings intended for mitigating human dignity occupy an important place within this framework. This essay is written with reference to such an observation and firstly the relationship between poverty and human dignity is evaluated with regard to social-psychological perspective. Next, in the perspective of this evaluation, relation of poverty, human dignity and religions -particularly that of Islam-, theoretical context intended for compensating and protecting the negative effects of poverty on human dignity and also reflection forms of this context to daily life are tried to be understood.

Anahtar Kelimeler

Poverty, human dignity, cognitive dilemma, fatalism and theodicy.

Kaynakça

• Berger, Peter L., Kutsal Şemsiye, Çev. Ali Coşkun, Rağbet Yayınları, İstanbul 2005.
• Berger, Peter L., Thomas Luckmann, Gerçekliğin Sosyal İnşası, Çev. Vefa Saygın Öğütle, Paradigma Yayınları, İstanbul 2008. Bora, Aksu, “Yoksul Çocukların Medyada Tmesili”, http://bianet.org/bianet/cocuk/70342, Erişim Tarihi: 15. 12. 2013. Çeçen, Anıl, İnsan Hakları, Gündoğan Yayınları, İstanbul 2000. Çelik, Celaleddin, “Teodisenin Sosyolojisi: Toplumsal Süreçlerle İlişkisi İçinde Teodise Konusuna Sosyolojik Bir Yaklaşım”, bilimname, C. XIII, Sayı: 2, Yıl: 2007. Erdoğan, Necmi, “Ağır Çekim Yoksulluk”, Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, Ed. Necmi Erdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul 2007. ………, “Yok-sanma: Yoksulluk- Maduniyet ve Fark Yaraları”, Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, Ed. Necmi Erdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul 2007. ………, “Garibanların Dünyası Türkiye’de Yoksulların Kültürel Temsilleri Üzerine İlk Notlar”, Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, Ed. Necmi Erdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul 2007. Festinger, Leon, A Theory of Cognitive Dissonance, Stanford University Press, Stanford 19 Gökalp, Emre, Hakan Ergül, İncilay Cangöz, “Türkiye’de Yoksulluğun ve Yoksulların Ana Akım Basında Temsili”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, C. 13, Sayı: 1, Yıl: 2010. Hewstone, Miles, Causal Attribution; From Cognitive Processes to Collective Beliefs, Basil Blackwell, Oxford 1989. Hunt, Matthew O., “Race Ethnicity and Beliefs About Wealth and Poverty”, Social Science Quarterly, Vol: 85, No: 3, 2004. Kağıtçıbaşı, Çiğdem, Yeni İnsan ve İnsanlar, Evrim Yayınları, İstanbul 2004. Kitabı Mukaddes, Orhan Matbaacılık, İstanbul 1997. Kur’an-Kerim ve Açıklamalı Meali, (Terc. Suat Yıldırım). İstanbul 1998. Lewis, Oscar, İşte Hayat: “Yokluk Kültürü İçindeki Bir Porto Riko’lu Aile Üzerine İnceleme” Çev. Vahit Çelikbaş, e Yayınları, İstanbul 1965. Macit, Mustafa, “Yoksulluk ve Din”, Din Sosyolojisi El Kitabı. Ed. Niyazi Akyüz, İhsan Çapçıoğlu, Grafiker Yayınları, Ankara 2012. Marshall, Gordon, Sosyoloji Sözlüğü, Çev. Osman Akınhay, Derya Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara 1999. Marx, Karl, Frederic Engels, “On Religion”, Ed. R. Bocock-K. Thompson, Religion and Ideology, Manchester University Press, Manchester 1987. Mead, George H., Mind, Self and Society. Ed. Charles W. Morris, The University of Chicago Press, Chicago and London, 1972.
• Okumuş, Ejder, “Bir Sosyal Eşitsizlik Örneği Olarak Yoksulluğun Dinî Meşrûlaştırımı”, e-Şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi, Sayı: V, Nisan 2011. Spilka, Bernard, Phillip Shaver, Lee A. Kirkpatrick, “A General Attribution Theory for the Psychology of Religion”, Journal for the Scientific Study of Religion, Vol: 24, No; 1, March 1985. Stewart, Frank A., Honor, The University of Chicago Press, Chicago 1994. Şen, Mustafa, “Kökene Dayalı Dayanışma-Yardımlaşma: ‘Zor iş’ ”, Yoksulluk Halleri: Türkiye’de Kent Yoksulluğunun Toplumsal Görünümleri, Ed. Necmi Erdoğan, İletişim Yayınları, İstanbul 2007. Türk Dil Kurumu, Büyük Türkçe Sözlük. http://tdkterim.gov.tr/bts/, Erişim Tarihi: 02013. Weber, Max, Sosyoloji Yazıları, Haz. Hans H. Gerth ve C. Wrights Mills, (Çev. Taha Parla), Deniz Yayınları, İstanbul 2008.