Religion, Enlightenment and its Critics

Yıl 2014, Sayı: 42, 173 - 192, 31.12.2014

Sait Kar

Öz

Religion, Enlightenment and its CriticsAs it is well known, religion emerging with humanity and leading the humanity in a way or another is a phenomenon which makes people think on religion problem according to their thinking power and capacity and put forward new approaches since people are reasonable creatures.Enlightment idea forming one of the important turning points of philosophy history, in the most general aspect, is accepted as a period taking shape with ideas that appears against all religious doctrine.For this reason, the aim of our research is to criticize views that are accepted to create the enlightment by reviewing the approaches that are put forwards against the religion in the enligtment age

Anahtar Kelimeler

Religion, Enlightenment, Reason, Tolerance, Science, Progress, Freedom

DİN, AYDINLANMA VE ELEŞTİRİSİ

Öz

ÖZ

Bilindiği gibi insanla birlikte ortaya çıkmış ve özellikleri itibariyle insanlığı şu

veya bu şekilde yönlendirmiş olan din, düşünen bir varlık olması nedeniyle insanı,

güç ve kapasitesine göre din problemi üzerine düşünmeye ve çeşitli yaklaşımlar

ortaya koymaya yönelten bir olgudur.

Felsefe tarihinin önemli dönüm noktalarından birini oluşturan Aydınlanma

düşüncesi de en genel anlamıyla tüm dini öğretilere karşı ortaya çıkan fikirlerle

şekillenen bir dönem olarak kabul edilmektedir.

Bu nedenle çalışmamızın amacı, Aydınlanma döneminde dine karşı ortaya

konan yaklaşımların bir değerlendirmesini yaparak, Aydınlanmayı oluşturduğu

kabul edilen görüşlerin bir eleştirisini yapmaktır.

Anahtar Kelimeler: Din, Aydınlanma, Akıl, Hoşgörü, Bilim, İlerleme, Özgürlük.

ABSTRACT

Religion, Enlightenment and its Critics

As it is well known, religion emerging with humanity and leading the

humanity in a way or another is a phenomenon which makes people think on

religion problem according to their thinking power and capacity and put forward

new approaches since people are reasonable creatures.

Enlightment idea forming one of the important turning points of philosophy

history, in the most general aspect, is accepted as a period taking shape with ideas

that appears against all religious doctrine.

For this reason, the aim of our research is to criticize views that are accepted to

create the enlightment by reviewing the approaches that are put forwards against

the religion in the enligtment age.

Keywords: Religion, Enlightenment, Reason, Tolerance, Science, Progress,

Freedom.

Anahtar Kelimeler

Din, Aydınlanma, Akıl, Hoşgörü, Bilim, İlerleme, Özgürlük

Kaynakça

• Adorno, Theodor W.; Horkheimer, Max, Aydınlanmanın Diyalektiği, Çev. Nihat Ül- ner, Elif Öztarhan Karadoğan, Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2010.
• Aktay, Yasin, “Modernizmin Aydınlanma Vehmi” Toplumbilim Dergisi, Aydınlanma Özel Sayısı, İstanbul, 2010, Sayı: 11.
• Alatlı, Alev, Batı’ya Yön veren Metinler III, Kapadokya Meslek Yüksekokulu Yayınları, Nevşehir, 2010.
• Aristoteles, Fizik, çev. Saffet Babür, Yapı Kredi Yayınları, İkinci Basım, İstanbul, 2001.
• Armstrong, Karen, Tanrı’nın Tarihi, çev. Oktay Özel, Hamide Koyukan, Kudret Emi- roğlu, Ayraç yayımevi, Ankara, 1998.
• Arslan, Ahmet, Felsefeye Giriş, Adres Yayınları, Sekizinci Baskı, Ankara, 2005.
• Aydın, Hüseyin, Aydınlanmanın Ana Kucağında Laiklik ve Atatürkçülük, Emin Yayın- ları, Bursa, 2010.
• Aydın, Mehmet S., Din Felsefesi, İzmir İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, Dokuzuncu Basım, İzmir 2001.
• Başcı, Vahdettin, 17. ve 18. Yüzyıl Aydınlanma Döneminde Rasyonel Din Anlayışları ve Deizm, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum, 2002.
• ___________, Taassup ve Hoşgörü, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, Erzurum, 1996.
• Baykan, Fehmi, Aydınlanma Üzerine Bir Derkenar, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2000.
• Birand, Kamuran, “İnsanlığın Aydınlanması ve Hürriyet Üzerine”, A.Ü.İ.F.D, Cilt: IV, sayı: I-II, Yıl: 1955.
• Bolay, Süleyman Hayri, Felsefi Doktrinler Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara, 2004.
• Cassirer, Ernst, “Aydınlanma Çağının Düşünme Biçimi”, çev. Doğan Özlem, Toplum- bilim Dergisi, Aydınlanma Özel Sayısı, Sayı: 11, yıl: 2000.
• Cevizci, Ahmet, Aydınlanma Felsefesi Tarihi, Asa Yayınları, Bursa, 2008.
• ___________, Felsefe Sözlüğü, Paradigma Yayınları, İstanbul, 2002.
• ___________, Felsefe Tarihi Thales’ten Baudrillard’a, Say Yayınları, İstanbul, 2009.
• Collins, Anthony, A Discourse of Free-Thinking, Occasioned by the Rise and Growth of a Sect Called Free-Thinkers, London, 1713.
• Çiğdem, Ahmet, Aydınlanma Düşüncesi, İletişim Yayınları, İstanbul, 2009.
• Dellaloğlu, Besim F., “Aydınlanma, Modernite, Postmodernite ve Sonrası”, Toplumbi- lim Dergisi, Aydınlanma Özel Sayısı, İstanbul 2010, Sayı:11.
• Destain, Christian, Aydınlanma, çev. İsmail Yerguz, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul, 2010.
• Diderot, Denis, Filozofça Düşünceler, çev. İsa Öztürk, Çan Yayınları, İstanbul, 1963.
• Düzgün, Şaban Ali, Varlık ve Bilgi, Aydınlanmanın Keşif Araçları, Beyaz Kule Yayın- ları, Ankara, 2008.
• Foucault, Michel, “Aydınlanma Nedir?”, çev. Eda Özgül, Özlem Oğuzhan, Toplumbi- lim Dergisi, Aydınlanma Özel Sayısı, sayı: 11, Temmuz, 2000.
• Goldmann, Lucien, Aydınlanma Felsefesi, çev. Emre Aslan, Doruk Yayınları, Ankara, 1999.
• Güçlü, Abdulbaki ve diğerleri, Felsefe Sözlüğü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 2003.
• Habermas, Jürgen, “Şimdinin Kalbinde Amaç Yüklenmek: Foucault’un Kant’ın “Ay- dınlanma Nedir?” Metni Hakkındaki Konferansı Üzerine”, çev. Eda Özgül, Özlem Oğuz- han, Toplumbilim Dergisi, Aydınlanma Özel Sayısı, İstanbul, 2010, sayı: 11.
• Hançerlioğlu, Orhan, Felsefe Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi, Cilt 1, İstanbul, 1967.