Osmanlı Dönemi Kaynaklarında Yer Alan İspirli Alimler

Yıl 2008, Sayı: 29, 23 - 42, 30.06.2008

Şamil Dağcı

Öz

Erzurum, Anadolu'nun Müslümanlığı en erken kabul eden illeri arasında yer

almaktadır. Bölgenin İslam ile tanışması Hz. Ömer dönemine kadar dayanmaktadır.

Çoruh havzasının önemli bir yerleşim merkezlerinden birisi olan İspir, Anadolu'nun

Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli misyon üstlenmiştir. Tarihsel süreçte doğu batı istikametinde bir seyir izleyen Oğuz boylarının akınlarında Çoruh vadisi

önemli bir koridor olmuş İspir de stratejik bir karargah fonksiyonu icra etmiştir.

Diğer taraftan Anadolu'da Sünni - Maturidi doktrininin yerleşmesinde İspirli

alimler önemli katkılarda bulunmuşlar, Maturidiliğe ilişkin sistematik eserler te'lif

etmişlerdir. Örneğin Osmanlı Devleti bakımından erken sayılabilecek bir dönemde

İspirli Kadızade, İslam akaid sisteminin iki önemli doktrinini oluşturan Eşarilik ve

Maturidilik sistemleri arasındaaki temel karakteristik  farkları ortaya koymuştur.

lspirin ilmi haritasının ispir bölgesinden yetişen alimlerin tespitine katkıyı

amaçlayan mütevazı tebliğimiz giriş niteliğindedir. Osmanlı Devletinin resmi yıllıklarına (Salnameler), resmi belgelere ye Huzur Dersleri, Eş- Şakiku'n-

Nu'maniyye fi Ulemai'd-Devleti'l Osmaniyye ve Zeylleri gibi diğer Osmanlıca

kaynaklarına dayanılarak hazırlanan makalemizde ayrıca bazı metodik

mülahazalarımıza yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İspirli Alimler

Osmanlı Dönemi Kaynaklarında Yer Alan ispirli Alimler

Öz

Ezurum is among the fırst cities to embrace lslam in Anatolia. Its

acqualntance with İslam dates back to the Caliph Omals reign. İspir, being an

importat settlement in Çoruh site, has undertaken a crucial mission in the process of

lslanisation and Turkifying Anatolia. ln the course of history, Çoruh valley has

become an important corridor in the extension of Oğuz Turks through influxes both

into the east an west, ispir has functioned as a strategic headquafters.

On the other hand the scholars of lspir have made remarkable contributions

to the establishment and development of Sunni-Maturidiyyah doctrine in Anatolia.

They have compiled systematical Works concerning al-Maturdiyya, As an example,

Kiadızade of lspir has indicated the basic differences between the doctrine of al-

Ash'ari and al-Maturidi which consist the two important doctrines of lslamic

theological system.

The object of this humble study is to make a modest contribution to the

aftempts in confirming the scholars brought up in lspir, and drawing the religioscientitic

map of the region. The Official Year Books (Salnanes) and other sources

and documents of Ottoman Empire (such as Shakaik aI Noumaneyyah, and its

supplements, Huzur Dersleri etc,) are taken as references. Besides, some my

methodological considerations are also included.

Anahtar Kelimeler

ispirli Alimler, İspir

Kaynakça

• Ebu'l-Ulâ Mardin, Huzur Dersleri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1956-1966.
• Ebu'l-Ulâ Mardin, Huzur Dersleri, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1956-1966.