ANADOLU’NUN PARLAYAN YÜZÜ; KAYILAR / Shining Face of Anatolia: The Kayi People

Yıl 2013, Sayı: 51, 135 - 148, 10.12.2015

Erol Kürkçüoğlu

Öz

ÖZ
Kuvvet ve kudret anlamlarına gelen Kayı kelimesi, anlamlandırdığı topluluğun siyasi ve askeri yapısını anlamamız açısından önem taşımaktadır. Zira bu anlamlandırma Kayıla-rın Anadolu coğrafyasında ortaya çıkaracağı büyük etkilerin bir tanımı gibidir. Özellikle onların Anadolu’nun Türkleşme süreci içinde bu coğrafyayı yakından tanımaları bu sahada büyük bir devlet olan Osmanlı’nın ortaya çıkmasına zemin oluşturmuştur. Elbette onların Anadolu topraklarına yerleşmeleri ve burada tutunarak birçok yere yayılmaları yüzyıllar süren bir zaman dilimini kapsamış-tır. Kaynaklar Kayıların tarihlerini Anadolu’ya geldikleri zaman dilimiyle orantılarken pek de haksız sayılmazlar. Zira onlar Anadolu’ya geldikleri sırada kendi kimliklerini tam ma-nasıyla bulmuşlar ve anlamlandırmışlardır. Yüzyıllarca birçok kıtada hüküm süren Os-manlı Devleti’nin atası olmak onların önemi-ni bir kat daha arttırmıştır. Bu bağlamda makale Kayıların Anadolu’ya geliş süreci ve onların Anadolu’nun Türkleşme sürecindeki rollerini konu edinmektedir.
Anahtar Kelimeler: Anadolu, Kayılar, Tarih.

 

ABSTRACT
The word ‘Kayi’, which means strength and power, is significant in terms of understanding the political and military structure of the com-munity it makes sense of because this sense-making is like a definition of the huge effects Kayi people created in Anatolian geography. Especially their close acquaintance with this geography during the Turkization period of Anatolia formed a basis for the emergence of Ottoman Empire, a great state. Their settlement in Anatolian territories, holding on to this place and expanding towards many regions, spans a period lasting for centuries. The sources which date Kayi people’s history with their arrival in Anatolian region are not wrong because these people found their identity in the strictest sense and made sense of it when they arrived in Anatolia. The fact that they were the ancestors of the Ottoman state, which reigned over many continents for centuries, increased their signifi-cance once more. This study is about the pro-cess of Kayi people’s arrival in Anatolia and their role on the Turkization process of Anato-lia.
Key Words: Anatolia, Kayi People, History.

Anahtar Kelimeler

Anadolu, Kayılar, Tarih

Kaynakça

• Agagjanov, S.G., Gosudarstvo Seldjukidovi Srednayaya Aziya v XI-XII vv, Mosko- va, 1991.
• AHMEDÎ, Dâstân ve Tevârîh-i Mülûk-i Âl-i Osman, (Düz. Çiftçioğlu N. Atsız), İstanbul, 1947.
• Aleksandroviç, Vladimir, Anadolu Selçuklu Devleti, (Çev. Azer Yarar), Ankara 1988.
• Aşıkpaşaoğlu, Ahmed, Âşıkî, Tevârih-i Âl-i Osman, (Düz. N. Atsız), İstanbul
• Babinger, Franz- Köprülü, M. Fuad, Anadolu’da İslâmiyet, İstanbul 1996.
• BARTHOLD, V.V., Orta Asya Türk Tarihi Hakkında Dersler, Ankara 1975.
• ……………………, Socineniya, II/1, Moskova 1963.
• BAŞTAV, Şerif, ‚Malazgirt Meydan Muharebesi ve Romen Diojen‛, Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, Sa. 47, İstanbul 1971, ss. 28-41.
• Bayatlı Mahmud Oğlu Hasan, Câm-ı Cem Âyîn, (Sade. Fahrettin Kırzıoğlu), İs- tanbul Tarihsiz.
• Candar, Avni Ali, ‚Kayı’nın Bölüntüleri‛, Hâkimiyet-i Milliye, İkinci Kanun 1933.
• Danişmend, İsmail Hami, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, I, İstanbul 1971.
• Demirtaş, Faruk, ‚Osmanlı Devrinde Anadolu’da Kayılar‛, Belleten, XII/47, Ankara 1948, ss. 575-615.
• Ebulgazi Bahadır Han, Şecere-i Terâkime (Türkmenlerin Soy Kütüğü),(Haz. Zu- hal Kargı Ölmez), Ankara 1996.
• Edhem, Halil, Düvel-i İslâmiye, İstanbul 1927.
• Düsturname, (Neşr. Mükrimin Halil), İstanbul 1929.
• Ergin, Muharrem, Dede Korkut Kitabı, İstanbul 1971.
• Erzi, Adnan Sadık ‚Bibliyografya: Tahlil ve Tenkitler‛, Belleten, IV/14-15, Ankara, 1940, ss. 267-285.
• FAZLULLAH, Reşideddin, Cami’üt-Tevârih, Tahran, 1374.
• GALLOTTA, Aldo, ‚Oğuz Efsanesi ve Osmanlı Devleti’nin Kökenleri: Bir İncele- me‛, Osmanlı Beyliği (1300-1389) İstanbul 1997.
• Gibbons, Herbert Adams, Osmanlı İmparatorluğunun Kuruluşu, Ankara 1988.
• GIESE, Frederik, Anonim Tevarih-i Âl-i Osman, (Haz. Nihat Azamat), İstanbul 1992.
• Gökbilgin, M. Tayyib ‚Osman I‛, İA, IX, İstanbul 1988, ss. 431-443.
• HALLAÇOĞLU, Yusuf, XIV-XVII. Yüzyıllarda Osmanlılarda Devlet Teşkilatı ve Sosyal Yapı, Ankara 1996.
• HAMİ, İsmail, Danişmend, İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, I, İstanbul 1971.
• Hoca Sadettin Efendi, Tacü ‘t-Tevârih, I, (Yay. İsmet Parmaksızoğlu), Ankara 1992.
• İçişleri Bakanlığı, Köylerimiz, Seri: II, Sa. 8, Ankara 1968.
• İNALCIK, Halil, ‚Osmanlı Tarihi Ençok Saptırılmış Tek Yanlı Yorumlanmış Tarih- tir‛ Cogito, Sa. 19, İstanbul 1999, ss. 25-40.
• ………………., ‚Osmanlılar‛, İA, XII/2, İstanbul 1988, ss. 286-308.
• KAFALI, Mustafa, Anadolu’nun Fethi ve Türkleşmesi, Ankara 1997.
• Karamanlı Nişancı Mehmed Paşa, Osmanlı Sultanları Tarihi, (Çev. Konyalı İbra- him Hakkı), İstanbul 1947.
• ‚Kastamonu’da Hüsameddin Çoban Beg Ailesi‛, Tarihî Osmanî Encümeni Mec- muası, Cüz. 5, İstanbul 1328.
• Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lügat-it-Türk Tercemesi, I, (Çev. Besim Atalay), Anka- ra 1992.
• Köprülü, M. Fuad, ‚Osmanlı İmparatorluğu’nun Etnik Menşei Meseleleri‛, Belle- ten, VII/28, Ankara 1943, ss. 219-305.
• ………………………,Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu, Ankara 1991.
• ………………………., Osmanlı’nın Etnik Kökeni, İstanbul 1999.
• ………………………., ‚Kayılar‛, Türkiyat Mecmuası, I, İstanbul 1925, ss. 185-211.
• Lütfi Paşa, Tevârih-i Âli Osman, (Neşr. Ali Bey), İstanbul 1341.
• Müneccimbaşı, Ahmed b. Lütfullah, Camiü’d-Düvel Osmanlı Tarihi (1299-1481) (Haz. Ahmed Ağırakça), İstanbul.
• Neşri, Mehmed, Neşrî Tarihi, (Haz. Mehmet Altay Köymen), Ankara 1983.
• NİHAL, H.-NACİ, Ahmed, ‚Anadolu’da Türklere Ait Yer İsimleri‛, Türkiyat Mec- muası, II, İstanbul 1928, ss. 243-259.
• Orkun, Hüseyin, Namık Oğuzlara Dair, Ankara 1935.
• …………………., Türk Tarihi, IV, İstanbul 1946.
• Rasonyı, Lászlo, Tarihde Türklük, Ankara 1988.
• Refik, Ahmed, Anadolu’da Türk Aşiretleri (966-1200), İstanbul 1989.
• Sümer, Faruk, Oğuzlar, İstanbul 1992.
• ………………..‚Bozoklu Oğuz Boylarına Dair‛ DTCF Dergisi, Mart XI/1, Ankara 1953, ss. 65-103.
• ………………...‚Kayı‛, İA, VI, Ankara 1988, ss. 459-462
• Şükrüllah, Behçetü’t-Tevârih, (Çev. N. Atsız), İstanbul 1939.
• Tekindağ, Şahabettin, ‚Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Hakkında Yeni Görüşler‛, Atatürk Konferansları 1975, Ankara 1980, ss. 63-75.
• Togan A. Zeki Velidi, Umumî Türk Tarihine Giriş, İstanbul 1981.
• TURAN, Osman, Türkler Anadolu’da, İstanbul 1973.
• …………………, Türk Cihan Hâkimiyeti Mefkûresi Tarihi, İstanbul 1981.
• …………………,Selçuklular Zamanında Türkiye, İstanbul 1984.
• Urfalı Mateos, Vekayi-nâmesi (952-1136), (Çev. Hrant D. Andreasyan), Ankara
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, Osmanlı Tarihi, I, Ankara 1972.
• Wittek, Paul, Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu, İstanbul 1995.
• Yücel, Yaşar, XIII-XV. Yüzyıllar Kuzey-Batı Anadolu Tarihi, Çoban Oğulları, Can- dar-Oğulları Beylikleri, Ankara 1980.
• YİNANÇ, Mükrimin Halil, Türkiye Tarihi Selçuklu Devri I Anadolu’nun Fethi, İstanbul 1934.
• ……………………………, ‚Ertuğrul Gazi‛, İA, IV, ss. 328-337.