AYAZ İSHAKİ’NİN ÜYGE TABA (EVE DOĞRU) ROMANI İLE CENGİZ DAĞCI’NIN O TOPRAKLAR BİZİMDİ ROMANLARINDA ASLINA DÖNÜŞ/EVE DÖNÜŞ

Yıl 2014, Sayı: 52, 1 - 14, 11.12.2015

Ayşe Yılmaz Balkan

Öz

Bu çalışmada, bir Kazan Tatarı olan Ayaz İshaki’nin (1878-1954) Üyge Taba (Eve Doğru) romanı ile Kırım Tatarı olan Cengiz Dağcı’nın O Topraklar Bizimdi romanları ‚aslına dönüş, özüne dönüş‛ konusu etrafın-da incelenmiştir. Üyge Taba romanının kahramanı Miralay Demir Ali, 1. Dünya Savaşı yıllarında Rus ordusunda Türklere karşı savaşan bir Kazan Tatarı’dır. Ancak gerek aldığı eğitim gerekse içinde yaşadığı şartlar sebebiyle kendine ve öz değerlerine yabancılaşmıştır. O Topraklar Bizimdi roma-nının kahramanı Selim ise 2. Dünya Savaşı yıllarında Sovyetler Birliği’nde yapılan kolhozlaştırma çalışmaları sırasında Sovyet Devleti için canla başla çalışan bir Kırım Tatarı’dır. Gece okuluna devam eden ve burada aldığı eğitim sebebiyle halkına yaban-cılaşan Selim, Çukurca köyünün kolhozlaştı-rılmasında aktif rol oynar. Bu görevi esna-sında zaman zaman halkına da sırtını dönen Selim, romanın bu bölümlerinde özünden uzaklaşmış bir karakter olarak karşımıza çıkar. Ancak gerek Üyge Taba romanının kahramanı Miralay ve gerekse de O Toprak-lar Bizimdi’nin Selim’i roman boyunca yaşa-dıkları çeşitli olayların etkisiyle özlerine geri dönerler. Bu çalışmada iki kahramanın özüne dönüş süreci romanlardan hareketle detaylı bir şekilde incelenmiş, yapılan mukayeselerle iki roman arasındaki paralelliklere dikkat çekilmiştir. Bu çalışma yapılırken sadece adı geçen iki romanla sınırlı kalınmamış, yeri geldikçe bu konunun Çağdaş Türk Dünyası roman ve hikâyelerindeki işlenişine dair örnekler de dikkate sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ayaz İshaki, Cengiz Dağ- cı, Üyge Taba, O Topraklar Bizimdi, özüne dönüş, savaş.

Kaynakça

• Aksakal, Hasan, ‚Stalin ve İkinci Dünya Savaşı Bağlamında Milliyetler Politikası‛, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 21, Bahar 2009.
• Dağcı, Cengiz, O Topraklar Bizimdi, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 2002.
• İshaki, M. Ayas, Üyge Taba, Ötüken Neşriyat, İstanbul, 1967.
• Kocakaplan, İsa, Kırım’dan Londra’ya Cengiz Dağcı, Damla Yayınevi, İstanbul, 1998.
• Söylemez, Orhan, Türk Dünyası Edebiyatları: Roman 1, Akçağ Yayınları, Ankara, 2005.