ÖRNEKLERİYLE ÂŞIK ŞİİRİNDE KORE SAVAŞI

Yıl 2014, Sayı: 53, 125 - 161, 12.12.2015

Ahmet Özgür Güvenç

Öz

Hiçbir konuya tepkisiz kalmayan aşığın üzerinde durduğu konular arasında sosyal, siyasal ve tarihi bir olgu olan savaş da yer alır. Savaş olgusu âşık edebiyatında işlenen başlıca temalardan biridir. Âşıklık geleneğinin öncesi olan Ozan-Baksı kültüründe halk şairi kimliğini de üzerinde barındıran şamanlar veya ozanlar, duydukları ya da bildikleri kahramanlık olaylarını ve zaferleri derleyip nazma çekerek sanatkârane bir şekilde kopuz eşliğinde anlatırlardı. Toplumu yakından ilgilendiren ve derinden etkileyen savaşların anlatılması geleneği ozan baksı kültürünün bir uzantısı olan âşık tarzı şiir geleneğinde de devam etmiştir. Öyle ki âşıklık geleneğinin filizlendiği on altıncı yüzyılda Anadolu, Rumeli, Suriye, Mısır hatta Kuzey Afrika’daki ve serhat kalelerindeki asker âşıkların katıldıkları ya da duydukları savaşları çeşitli yönleriyle şiirlerinde anlattıkları görülür. Bu çalışmada yakın dönemde (1950-1953 yılları arasında) meydana gelen ve dünya çapında bir öneme sahip olan Kore Savaşı’na dönemin âşıklarının nasıl yaklaştıkları irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Âşık Şiiri, Savaş, Kore

Kaynakça

• Altınok, B. Y. (2003). Öyküleriyle Kırşehir Türküleri, Destanları, Ağıtları. Ankara: Oba Kitabevi.
• Armaoğlu, F. (1991). 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi (1914-1990) Cilt I: 1914-1980. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Aydın Orhan, Y. (1999). Âşık Dâimi Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Can Yayınları. Cevlani, F.-H. Kaya (1999). Karslı Halk Ozanı Âşık Dursun Cevlani (Milli Kültürümüzdeki Yeri). Ankara: Yayın Yeri Yok.
• Çavdar, T. (2004). Türkiye’nin Demokrasi Tarihi (1950’den Günümüze). Ankara: İmge Kitabevi.
• Çobanoğlu, Ö. (2000). Âşık Tarzı Kültür Geleneği ve Destan Türü, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Duman, M. (1995). Trabzon Halk Şairleri. İstanbul: Anadolu Sanat Yayınları.
• Düzgün, D. (2011). “Âşık Edebiyatı”, Türk Halk Edebiyatı El Kitabı, (Ed. Öcal Oğuz), Ankara: Grafiker Yayınları, 283-338.
• Gökalp, M. (1988). Bardızlı Âşık Nihânî. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları.
• Kaya, D. (2013). Âşık Talibî Coşkun. Sivas: Buruciye Yayınları.
• Kayırhan, F. E. (2007). Abdülvahap Kocaman’ın Hayatı ve Şiirleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Köktürk, Ş. (2011). Samsunlu Âşık Kemâlî Bülbül Hayatı-Sanatı-Şiirleri. Samsun: İlkadım Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürlüğü Kültür Yayınları.
• Sander, O. (2007). Siyasi Tarih 1918-1994. Ankara: İmge Kitabevi.
• Şengel, Fatma-Özlem Erçökük (2004). İskenderunlu İki Halk Şairinden Derlemeler, (Yayımlanmamış Bitirme Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• Tozlu, Necmettin-Necdet Tozlu (1995). Âşık İlhami Baba (Nuri Baba), Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi Matbaası.
• Uslu, E. (2011). Kars İli Âşıklık Geleneği İçinde Kağızmanlı Âşık Cemâl Hoca’da Gelenek, Etkileşim ve Eğitim. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yaman, A. E. (2005). “Kore Savaşı’nın Türk Kamuoyuna Yansıması”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 37-38, s. 231-245.