XVII. YÜZYIL ORTALARINDA ELİT BİR KADININ TEREKESİ: MANASTIR’LI AİŞE HATUN

Yıl 2015, Sayı: 54, 241 - 259, 12.12.2015

Gökhan Civelek

Öz

Tereke kayıtları ölen kişilerin geride bıraktıkları miraslarını gösteren belgelerdir. Tereke ya da muhallefat defterleri olarak da adlandırılan bu kayıtlarda, ekonomik ve sosyal hayata dair önemli bilgiler yer almaktadır. Terekelerde bulunan eşyalar o dönemin sosyal yaşantısı ve ekonomik durumunu, yansıtması açısından önem taşımaktadır. Bu incelemede Manastır şer‘iyye sicillerinde yer alan Manastır’lı Aişe Hatun’a ait tereke kaydı ele alınmıştır. XVII. yüzyılın ortalarında vefat eden ve Manastır şehrinin elit kadınları arasında bulunan Ayşe Hatun’un geride bıraktığı eşya ve mülkleri hakkında bilgilere yer verilmiştir. Bu çalışma, XVII. yüzyılın ikinci yarısında Manastır şehrinin sosyo-ekonomik ve kültürel tarihine katkı sağlayacaktır

Anahtar Kelimeler

Tereke Defteri, Balkanlar, Manastır şehri

Kaynakça

• Arşiv Belgeleri
• Manastır Şer‘iyye Sicili. 13 Numaralı Defter 1062-1063/1652-1653.
• Kaynak ve İnceleme Eserleri
• Aydın, M. Akif, “Mehir”, DİA, XXVIII, Ankara 2003, s. 389-391.
• Barkan, Ömer Lütfi, “Edirne Askerî Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545–1659)”, Belgeler, III, 1966, s.1-479.
• Bizbirlik, Alpay, “Osmanlı Devleti’nde Ticaret ve Üretime Dair Değerlendirilebilir Bir Kaynak: “Tereke Defterleri” ve Edirne Tereke Defterleri Üzerine Bir Deneme”, Türkler, X, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, s.731-735
• Bozkurt, Nebi, “Peçe”, DİA, XXXIV, İstanbul 2007, s. 210-212.
• Canbakal, Hülya, “Barkan’dan Günümüze Tereke Çalışmaları“, Ömer Lütfi Barkan: Türk Tarihçiliğine Katkıları ve Etkileri Sempozyumu, İstanbul 2011.
• Çağ, Galip, 16. ve 17. Yüzyıllarda Osmanlı Hâkimiyetinde Manastır, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya 2010.
• Çakır, İbrahim Etem, “Osmanlı Toplumunda Eş ve Çocuk Sayısı, Statü, Servet: 1671-1678 Sofya Örneği”, OTAM, Sayı: 31 / Bahar 2012, Ankara 2013, s.41-60.
• Devellioğlu, Ferit, (Yay. Haz. Aydın Sami Güneyçal), Osmanlıca- Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yay. (17. Baskı) Ankara 2000.
• Doğan, Ahmet, Osmanlı Türkçesi Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 2011.
• Ekinci, Ekrem Buğra, Osmanlı Hukuku, Adalet ve Mülk, Arı Sanat ve Yayınevi, İstanbul 2008, s. 449-450.
• Evliya Çelebi, (Yay. Haz. Yücel Dağlı vd.), Seyahatname, V, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001.
• Gürtuna, Sevgi, “Osmanlı Kadının Giyim Kuşamı”, Osmanlı Ansiklopedisi, IX, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 1999. s.190-203.
• İnalcık, Halil, Osmanlı İmparatorluğunun Sosyal ve Ekonomik Tarihi, I, (Çev. Halil Berktay), Eren Yayıncılık, İstanbul 2000,
• İnalcık, Halil, “15. Asır Türkiye İktisadî ve İçtimaî Tarihi Kaynakları,”, Osmanlı İmparatorluğu Toplum ve Ekonomi, Eren Yayıncılık, İstanbul 1996, s.187-201.
• Koç, Ümit, “Klasik Dönem Anadolu Sanayii Üzerine Bir Değerlendirme”, Türkler, X, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, s.771-780.
• Koçu, Reşad Ekrem, Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü, Sümerbank Kültür Yay., Başnur Matbaası, Ankara 1967.
• Molla Hüsrev, Tercümetü’l-Dürer ve’l-Gurer, II, 1258.
• Oğuz, Gülser, “Tereke Kaydından Hareketle Bir Osmanlı Vezirinin 18. Yüzyıl Başlarındaki Yaşam Tarzı: Amcazade Hüseyin Paşa”, Milli Folklor Dergisi, 22/88, 2010, s. 91-100.
• Oğuz, Gülser,“61 Numaralı Edirne Şer’iyye Siciline göre 17. Yüzyılda Edirneli Kadınların Giyim Kuşam Kültürü”, Milli Folklor Dergisi, 23/92, 2011, s. 106-116.
• Özcan, Tahsin, “Muhallefât”, DİA, XXX, İstanbul 2005, s.406-407.
• Özdeğer, Hüseyin, 1463-1640 Yılları Bursa Şehri Tereke Defterleri, İstanbul 1988.
• Öztürk, Said, Askerî Kassama Ait Onyedinci Asır İstanbul Tereke Defterleri (Sosyo- Ekonomik Tahlil), İstanbul 1995.
• Pakalın, Mehmet Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, I-II-III, MEB Yay., İstanbul 1984.
• Prifti, Krsitaq, “Manastır”, DİA, XXVII, Ankara 2003, s. 562-563.
• Sarıtaş, Süheyla, Türksoy, Mehtap, Bilen, Suna, “Balıkesir ve Çevresinde Geleneksel Kadın Giysisi “Ferace” Hakkında Etnografik Bir Araştırma”, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10/18, Aralık 2007, s.194-205.
• Tezcan, Hülya, “Ferace”, DİA, XII, İstanbul 1995. s.349-350.
• Türkçe Sözlük, (Yayına Haz: Şükrü Halûk Akalın vd), Türk Dil Kurumu Yayınları, (11. Baskı), Ankara 2011.
• Ünal, Mehmet Ali, Osmanlı Tarih Sözlüğü, Paradigma Yayıncılık, İstanbul 2011.