II. KILIÇ ARSLAN DÖNEMİNDE NUREDDİN MAHMUD VE SELAHADDİN EYYÛBÎ İLE İLİŞKİLER

Yıl 2015, Sayı: 54, 261 - 271, 12.12.2015

Yasemin Aktaş

Öz

II. Kılıç Arslan 1155 yılında Anadolu Selçuklu Devleti Sultanı ilan edildiği zaman kardeşleri Şahinşah ve Dolat, Danişmendli melikleri Yağıbasan ve Zünnun ile hâkimiyet mücadelesi içerisinde oldu. Nureddin Mahmud ile II. Kılıç Arslan arasındaki ilk ilişkiler Nureddin Mahmud’un Selçuklu sınırlarına saldırılarda bulunması nedeniyle meydana geldi. İlerleyen zamanda meliklerin Nureddin Mahmud’a sığınması ve hâkimiyet sahasını genişletme girişimleri, II. Kılıç Arslan ile mücadele sürecini devam ettirdi. Nureddin Mahmud’un ölümünden sonra yerine geçen Selahaddin Eyyûbî ile ilişkiler ise ilk dönemde iyi yönde olmasına rağmen ilerleyen zamanda Raban hâkimiyeti ve kendisine sığınan Artuklu beyleri sebebiyle gerginleşti. Her iki devlet adamı ile de ilişkiler, mücadelelere rağmen yapılan müzakerelerle dostluk çerçevesinde yürütülmeye çalışıldı.

Anahtar Kelimeler

II. Kılıç Arslan, Nureddin Mahmud, Selahaddin Eyyûbî

Kaynakça

• Abdurrahman İbn Muhammed İbn Haldun al-Hadramî al-Magribî, Al-Musamma bi- Kitab el-İber ve Divan el-Mübteda, Beyrut 1971.
• Ayönü, Yusuf, Selçuklular ve Bizans, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2014.
• Azimî Tarihi, Selçuklularla İlgili Bölümler, (Yay. Ali Sevim), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1988.
• Cahen, Claude, Osmanlılardan Önce Anadolu’da Türkler, e Yayınları, İstanbul 1994.
• Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 2002.
• Ebû Şâme, Kitâbu'r-Ravzateyn fî Ahbâri'd-Devleteyn, (I-II), Mısır 1287-1288.
• Erol, Ertan-Ekrem Solak, “Diplomaside Dilin Kullanımı”, KHO Bilim Dergisi, 23 (1), 2013, s. 27-37.
• Ersan, Mehmet, Selçuklular Zamanında Anadolu’da Emeniler, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2007.
• İbnü’l-Esir, XII, s. 73-76; Şeşen, Salâhaddin Eyyûbi, s. 187-188.
• İbnü’l-Esir, XII, s. 169-170; Önder Kaya, Selahaddin Sonrası Dönemde Anadolu’da Eyyûbîler,
• Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2007, s. 56.
• Turan, Selçuklular Zamanında, s. 251.
• Gregory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus), Abû’l-Farac Tarihi, II, (Süryanice’den İngilizce’ye Çev. Ernest A. Wallıs Budge-Türkçe’ye Çev. Ömer Rıza Doğrul), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1999.
• Ioannes Zonaras, Tarihlerin Özeti, (Çev. Bilge Umar), Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
• İbnü’l-Kalanisi, Zeylü Târîh’u Dımaşk, (Tahkik eden. Süheyl Zekkâr), Dımaşk 1983.
• İbnü’l-Esîr, İslâm Tarihi El-Kâmil Fi’t-Târîh Tercümesi, (Çev. Ahmet Ağırakça- Abdülkerim Özaydın), Bahar Yayınları, İstanbul 1987, XI-XII.
• İbnü’l-Adim, Zübdet el Halep fi Tarihi Halep, II (Nşr. Sami Dahan), Damas 1968.
• İpşirli, Mehmet, “Elçi”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 1995, c. 11, s. 3-15.
• Kanar, Mehmet, Farsça-Türkçe Sözlük, Say Yayınları, İstanbul 2010.
• Kaya, Önder, Selahaddin Sonrası Dönemde Anadolu’da Eyyûbîler, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2007.
• Kesik, Muharrem, “Cenabiye Göre Türkiye Selçukluları”, İÜEF Tarih Dergisi, (36) Fikret Işıltan Hatıra Sayısı, İstanbul 2000, s. 213-260.
• Köymen, Mehmet Altay, Selçuklu Devri Tük Tarihi, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1993.
• Köymen, Mehmet Altay, “Süleyman Şah ve Anadolu Selçuklu Devleti’nin Kuruluşu”, Belleten, LVII (218), Nisan 1993, Ankara 1993.
• Müneccimbaşı Ahmed bin Lütfullah, Câmiu’d-düvel Selçuklular Tarihi II, Anadolu Selçukluları ve Beylikler, (Yay. Haz. Ali Öngül), Akademik Kitabevi, İzmir 2001.
• Nıkephoros Bryennios, Tarihin Özü (Anadolu’da ve Rumeli’nde 1070-1079 Döneminin Tarihi), (Çev. Bilge Umar), Arkeoloji Sanat Yayınları, İstanbul 2008.
• Niketas Khoniates, Historia (Ioannes ve Manuel Komnenos Devirleri), (Çev. Fikret Işıltan), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 1995.
• Özbek, Süleyman, Türkiye Selçukluları-Eyyûbî İlişkileri (1175-1250), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1995.
• Runciman, Steven, Haçlı Seferleri Tarihi, II, (Çev. Fikret Işıltan), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2008.
• Setton, M. K, “Nureddin”, (Çev. K. Yaşar Kopraman), TAD, IV (6-7), 1966, s. 505-520.
• Süryani Patrik Mihail Vekâyinâmesi, II. Kısım, (Çev. Hrand D. Andreasyan), Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi Basılmamış Nüshası.
• Şeşen, Ramazan, “İmâd al-Dîn al-Kâtîp al-İsfahânî’nin Eserlerindeki Anadolu Tarihiyle İlgili Kısımlar”, Selçuklu Araştırmaları Dergisi, (III) Malazgirt Zaferi Özel Sayısı 900. Yıl, Güven Matbaası, Ankara 1971, s. 249-361.
• Şeşen, Ramazan, “Selâhaddîn-i Eyyûbî”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, İstanbul 2009, c. 36, s. 337-340.
• Şeşen, Ramazan, Salâhaddin Eyyûbi ve Devri, İslam Tarih Sanat ve Kültürünü Araştırma Vakfı (İSAR) Yayınları, İstanbul 2000.
• Turan, Osman, Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2012.
• Turan, Osman, Selçuklular Zamanında Türkiye-Siyasî Tarih Alp Arslan’dan Osman Gâzi’ye (1071-1318)-, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2010.
• Urfalı Mateos Vekayi-nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor Zeyli (1136-1162), (Türkçe’ye Çev. Hrant D. Andreasyan, Notlar. Edouard Dulaurer-Halil Yınanç), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2000.
• Uyumaz, Emine, “Türkiye Selçuklu Devleti Eyyûbî Münasebetleri”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara 2002, c. 4, s. 86-96.
• Uyumaz, Emine, Türkiye Selçuklu Devleti’ne Gelen ve Giden Elçiler (XI. Yüzyılın sonu- XIV yüzyılın başları), Bilge Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2011.
• Üremiş, Ali, Türkiye Selçuklularının Doğu Anadolu Politikası, Babil Yayınları, Ankara 2005.
• Yılmaz, Sezen, Büyük Selçuklu Devleti’nde Elçilik Kurumu, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü, İstanbul 2010.
• Yinanç, Mükrimin Halil, Türkiye Tarihi Selçuklular Devri, I, (Yay. Haz. Refet Yinanç), Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara 2013.