Uygur Resim Sanatının Üslup Özellikleri / Uighur Painting Style Features

Yıl 2010, Sayı: 45, 155 - 166, 02.04.2018

Yunus Berkli

Öz

Ö Z E T

Türk resim sanatının portre geleneğindeki ilk örnekleri Uygur döneminde

karşımıza çıkmaktadır. Araştırmacıların tespit ettiği gibi, bu örnekler bir Uygur tipi

olarak literatürdeki yerini almıştır. Ayrıca Portre geleneğindeki resimlerin ilk

örneklerinin bu dönemde ortaya çıkması, Uygur resim sanatı ve bu sanata etki

eden üslup özelliklerini daha detaylı inceleme zorunluluğunu ortaya koymuştur.

Uygur resim sanatını incelediğimizde üç evrenin bu döneme etki ettiği

görülmektedir. Bu üç evreye etki eden üslup özelliklerinin Budizim, Maniheizm ve

İslam dini etkisi altında geliştiği bu çalışma ile ortaya konulmuştur. Ayrıca bu

çalışma ile Uygur resim sanatının Türk ve İslam sanatlarına tesirleri de örnekleri

ile açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler: Uygur resim sanatı, Minyatür, Budizm, Maniheizm, Türk İslam resim sanatı

AB S T R AC T

The first portrait examples in Turkish painting art appeared in the Uyghur period.

Defined by the researchers these examples have taken their place in the literature

as the Uyghur-type. The emergence of the first portrait art examples in this period

necessitates a more detailed research on the Uyghur painting art and the style

features that affected it. A closer look at Uyghur painting art in this period indicates

the influence of three different phases of Uyghur history. As put forward in this

study the three phases that affected the stylistic characteristics of the art were

Buddhism, Manichaeism and Islam. This study also exposes, with samples, the

impact of Uyghur painting on Turkish-Islamic painting art.

Keywords: Uyghur painting art, Miniature, Buddhism, Manichaeism, Turkish-Islamic painting

Anahtar Kelimeler

Uygur resim sanatı, Minyatür, Budizm, Maniheizm

Kaynakça

• AND, Metin, Minyatürlerle Osmanlı-İslam Mitologyası, İstanbul 2008.
• ----------------, Osmanlı Tasvir Sanatları, İstanbul 2004.
• ARITAN, Ahmet Saim, "Ciltcilik", DİA , Cilt. VII, İstanbul 1993, s. 551-557.
• BAĞCI, Serpil-ÇAĞMAN Filiz-RENDA Günsel-TANINDI Zeren, Osmanlı Resim Sanatı, İstanbul 2006.
• BERKLİ, Yunus, Erzurum ve Erzincan Çevresinde Görülen Koyun, Koç ve At Biçimli Mezar Taşları ve Sanat Tarihindeki Yeri ve Önemi, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 2007.
• CEBRAİLOĞLU, Orhan, “Çağdaş Azerbaycan Resim Sanatında Minyatür Etkileri” Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı 27, 2009, s. 51-69.
• ÇAĞMAN, Filiz-TANINDI Zeren, Topkapı Palace Museum Islamic Miniature Painting, İstanbul 1979.
• ÇORUHLU, Yaşar, Erken Devir Türk Sanatının ABC’si, İstanbul 1998.
• EBERHARD, W. Çin Tarihi, Ankara 1947.
• HACKİN, J, (Orta Asya’da Budist Mitoloji), Çev. Yaşar Çoruhlu, Sanat Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı:11, İstanbul 1992. s, 49-53.
• İNAL, Güner, Türk Minyatür Sanatı, Ankara 1995.
• JENSEN, Brian, “Mandorla Ancient Symbol of Wholeness”, Sandplay Therapists of America, San Francisco, 1997.
• KARAMAĞARALI, Beyhan, “Muhammet Siyah Kalem İmzalı Minyatürler Hakkında”, A.Ü. İlahiyat Fakültesi Türk ve İslam Sanatları Tarihi Enstitüsü Yıllık Araştırmalar Dergisi, Sayı: III, Ankara 1984, s.179-220.