Türkiye’de Sorumlu Tüketim Davranışı Üzerine Araştırmalar: Ulusal Makaleler ve Lisansüstü Tezler Üzerine Bir Derleme /Responsible Consumption Researches in Turkey: A Review on National Studies and Dissertations

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 4, 1365 - 1391, 31.12.2016

İnci Dursun

Öz

Ülkeler için ekonomik kalkınmanın göstergelerinden biri olarak görülen bireysel tüketimin miktarının belirli bir seviyeyi aşması ve tüketimin yanlış tercihlerle şekillenmesi çevresel ve toplumsal bazı tehditleri beraberinde getirmiştir. 1970li yıllarda bu tehditlere dair farkındalığın artması ile çok sayıda paydaş faydalı veya daha az zararlı tüketim uygulamalarının arttırılmasına yönelik eylem planları çevresinde iş birliğine çağırılmıştır. Belirtilen tarihten günümüze geçen 45 yıllık süre içinde davranış bilimciler de zararlı tüketim alışkanlıklarının değiştirilebilmesi için gerekli bilgi birikimini sağlamayı hedeflemiştir. Türkiye kaynaklı benzer amaçlı araştırmalar ise nispeten daha yakın bir geçmişe sahiptir ve sayıca oldukça azdır.  Bu çalışma, Türk tüketicilerin sorumlu tüketim davranışı üzerinde yapılan araştırmaları derleyerek, incelemeye alınan sorumlu tüketim davranışı türlerinin ve bu davranışlar üzerinde etkisi araştırılan faktörlerin neler olduğu konusunda mevcut bilgi birikimini ortaya koymayı amaçlamıştır. Bu kapsamda sorumlu tüketim kavramı tartışılmış, konuya ilişkin uluslararası araştırmalara değinilmiş, Türkiye’de sorumlu tüketim davranışlarının açıklanmasına yönelik yapılmış araştırmalara dair detaylı bilgi sunulmuş ve gelecek araştırmalar için önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimler: Sorumlu Tüketim, Sürdürülebilir Tüketim, Çevreci Tüketim,  Ulusal Literatür Taraması

Abstract: One of the indicators of countries economic development is the amount of personal consumption. However consumption that goes beyond certain levels and takes form with wrong preferences brings along environmental and social threats. In 1970s, awareness of those threats increased and numbers of actors were invited to collaboration to grow beneficial and less harmful consumption practices through common action plans.  Since then, during this 45 year- time period, behavioral scientists also work to contribute to the knowledge necessary to change harmful consumption habits. However Turkey originated researches on the same topic have a recent history and they are limited. This research provide a literature review of the Turkish researches on responsible consumption behaviours. In this way it bring together a diverse body of knowledge about the various forms of responsible consumption and the effective factors. In this context, responsible consumption concept is introduced, previous researches from international literature are summarized, detailed information about researches on responsible consumption behaviours in Turkey is presented and suggestions for future researches are provided.

Keywords: Responsible Consumption, Sustainable Consumption, Pro-Environmental Consumption, Review of national literatüre

Makale Geliş Tarihi: 14.07.2016

Makale Kabul Tarihi: 13.12.2016