Çağdaş Felsefe Öncesi Düşüncede Akıl - İlerleme İlişkisi /

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 4, 1501 - 1517, 31.12.2016

Hilal Kahraman

Öz

İlerleme, düşünce tarihinde dikkat çeken ve çeşitli yönlerden incelenen bir durumdur. Toplumsal, bilimsel, düşünsel, tarihsel vb. birçok yönden ele alınan ilerleme kavramı ilk olarak 19.yüzyılda kullanılmıştır. Bu dönemde meydana gelen bilimsel ve teknolojik ilerlemelere paralel olarak toplumun ve uygarlığın da aynı ilerleme sürecine girmesi beklenmiştir. İlerleme sözcüğünün kökeni incelendiğinde Yeniçağ ve Aydınlanmayla birlikte ilerleme fikrinin çeşitli düşünürler tarafından ele alındığı ve akılla ilişkilendirildiği görülmüştür.  Uygarlığın gelişmesi ve toplumun ilerlemesi için akıl gereklidir, böylece insan özgürleşecektir. Bu çalışmada insanın aklını kullanması ve toplumun ilerlemesi arasındaki paralelliğin çağdaş felsefe öncesi düşünce çağlarında nasıl ele alındığı incelenerek, bu dönemlerdeki çeşitli düşünürlerin tarihsel ve toplumsal bakış açıları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimler: İlerleme, Akıl, Tarih, Yeniçağ, Aydınlanma,  Kant, Descartes, Uygarlık.

Abstract: Progression is a case that has attracted attenttion and that has been analyzed from various aspects in the history of thought. The concept of progression that is dealt with from many aspects such as social, scientific, intellectual, and historcial was first used in 19th century. In parallel with the scientific and technological progession in this era, it was expected that the society and civilization enter into the same process of progression. When the origin of the term of progression is examined, it is seen that the idea of progression was dealt with various philophosers and was associated with logic in the Modern Ages and the Enlightenment. Logic is necesaary to improve the civilization and society thus leading to become human free. In this study, it is analyzed how the parallelism between the use of logic by human and progession of the society is dealt with in the eras of thougth before modern philosophy. Furthermore, historical and social viewpoints of some philophosers are examined in those eras

Keywords: Progression, Logic, History, The Modern Ages, The Enlightenment, Kant, Descartes, Civilization

Makale Geliş Tarihi: 28.01.2016

Makale Kabul Tarihi: 23.12.2016