TORUL ÇEŞMELERİ

Year 2005, Volume: 5 Issue: 1, - , 17.02.2010

Haldun Özkan

Abstract

Torul’da Harşit (Doğankent) Çayı ve onun en önemli kolları olan Çit Deresi, Krom Deresi, Herek Deresi, ve Musalla Deresi su bakımından hayati önem taşımaktadırlar. Su kaynakları açısından zengin olan Torul ve çevresinde yaptığımız araştırmalarda 28 mahalle çeşmesi tespit edilmiştir. Bağımsız olarak inşa edilmiş bu mahalle çeşmeleri başlıca dört grup altında değerlendirilmiştir. Sivri kemerli 11, yuvarlak kemerli 6, eyvan türü 7 ve orijinalliği kaybolmuş 4 çeşme bulunmaktadır. Bu 28 çeşmeden sadece 5 ’i üzerinde kitabe bulunurken, kitabeler hem tarih hem de banilerinin ismini taşımaları bakımından bölge tarihi için önemlidir. Üzerinde kitabesi olmayan diğer çeşmelerle kitabeli çeşmeler arasındaki üslup birliği bölge çeşmelerinin genellikle 18. yüzyılın ikinci yarısı ile 19. yüzyılda inşa edilmiş olduklarını göstermektedir. Cephe tasarımı çeşme öğelerinin birbiriyle olan ilişkilerinin tanımlanması ve bütün içinde kurdukları düzenin belirlenmesi bakımından önem taşımaktadır. Çeşmeler küçük ölçülerde ele alınmış, basit ve dışa dönük yapılar olmalarından dolayı, kemer, sütun, paye, gibi unsurlar hem yapı hem de cephe elemanı olarak değerlendirilmiştir. Çeşme nişinin üzerini örten kemerler cephe kompozisyonunun en belirleyici elemanları olarak dikkat çekmektedirler. Malzeme olarak kesme taş ve moloz taş kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler: Torul, Çeşme

 

Abstract: The Harşit brook and its most important branches the Çit stream, Krom stream, Herek stream and Musalla stream have a vital importance as drinking water in Torul. Torul is rich with its water sources and twentyeigt districh fountains were determined in the research in Torul and environment. These district fountains were constructed independently anda re categorized to four groups. There are eleven sharp arched, six round arched, seven vault and four fountains which have lost their original appearance. Five of the twenty-eight fountains have inscriptions, revealing the date and the names of their builders, these fıuntains have are important for giving information about the local history. From the resemblances in style of the fountains with and withaout inscriptions it can be said that they were generally constructed in the second half of the eighteenth and in the nineteenth century. The facade design of the fountains is important for determining their relation to each other. The fountains are smalland simple constructions and as suchtheir arches, columns and positions are evaluated not only as features of the construction but also the facade. The arches covering the fountain niches are the most important elements of the facade composition. The material used is debris and face stone.

Keywords: Torul, Fountain.

Keywords

-