Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmen Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri (İlahiyat-Eğitim DKAB Karşılaştırması) / Critical Thinking Level and Dispositions of Pre-Service Teachers of Religious Culture and Ethics Knowledge

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 1, 143 - 162, 18.06.2013

Mehmet Coşkun

Öz

Öz: Bu araştırmada, Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) öğretmen adaylarının

eleştirel düşünme eğilimlerini belirlemek ve karşılaştırmak amaçlanmıştır. Araştırma

betimsel nitelikte ve tarama modelinde yürütülmüştür. Veriler, Kökdemir (2003) tarafından

Türkçeye uyarlanan Kaliforniya Eleştirel Düşünme Eğilimleri Ölçeğinin (KEDEÖ)

örneklem üzerinde uygulanmasından elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemini Atatürk,

Dicle, İnönü, Ondokuz Mayıs ve Uludağ Üniversitelerinin İlahiyat Fakültesi ile Eğitim

Fakültesi DKAB Eğitimi Bölümlerinde öğrenim gören 273 öğrenci oluşturmaktadır. Verilerin

analizinde, betimsel istatistik, t testi ve tek yönlü varyans analizi kullanılmıştır.

Araştırmanın sonucunda, DKAB öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri

olumlu (orta) düzeyde bulunmuştur. Cinsiyet, lise türü, fakülte türü, ekonomik düzey ve

anne baba eğitimine göre anlamlı bir farklılık bulunmazken çocukluğun geçtiği yerleşim

birimi değişkeninde anlamlı farklılık elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler: DKAB öğretmen adayları, Eleştirel düşünme.

Abstract: The purpose of this study is to determine and compare critical thinking level

and dispositions of the students in the Faculty of Divinity and the Faculty of Education

(Department of Religious Culture and Ethics Knowledge). The data was obtained from

the application of “California Critical Thinking Disposition Inventory”, translated into

Turkish by Kökdemir, over the students, consisted of 273, studying at Ataturk University,

Dicle University, İnönü University, Ondokuz Mayıs University and Uludag University

in the 2011-2012 academic years. Descriptive statistics, t test and one-way analysis of

variance were used for data analysis. As a result, critical thinking level and dispositions

of pre-service teachers of religious culture and ethics knowledge was found medium.

It was also found that the location where childhood was spent was found statistically

significant whereas no significant difference by age, the type of faculty and geographical

region.

Keywords: Pre-service teachers of Religious Culture and Ethics Knowledge, Critical

thinking.

Anahtar Kelimeler

DKAB öğretmen adayları, Eleştirel düşünme.

Kaynakça

• Adams, M. H., Whitlow, J. R, Stover, L. M. ve Johnson, K. W. (1999). “A longitudunal evaluation of baccalaureate students’ critical thinking abilities”. Journal of Nursing Education, 38(3), 139-141.
• Akınoğlu, O. (2003). “Bir eğitim değeri olarak eleştirel düşünme”. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 7-26.
• Asan, A. (2000), Din eğitiminde öğrencinin düşünmeye yönlendirilmesi, http://dhgm. meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Milli_Egitim_Dergisi/145/asan.htm adresinden Erişim tarihi: 01.09.2012.
• Ashton, P. (1988). Teaching higher-order thinking and content: An essential ingredient in teacher preparation. Gainesville, FL: University of Florida.
• Aydın, M. S. (2008). “Din egitimi bireyi kalıplamamalı”, Diyanet Aylık Dergi, http://www. diyanet.gov.tr/turkish/dinegitimi/din-egitimi-dairesi-baskanligi---icerikdin-egitimi-bireyi-kaliplamamali-254.aspx Erişim tarihi: 01.09.2012.
• Beşoluk, Ş. ve Önder, İ. (2010). “Öğretmen adaylarının öğrenme yaklaşımları, öğrenme stilleri ve eleştirel düşünme eğilimlerinin incelenmesi”. İlköğretim Online, 9 (2), 679-693, [Online]: http://ilkogretim-online.org.tr/ Erişim tarihi: 009 2012.
• Beyer, B. K. (1987). Practical strategies for the teaching of thinking. Boston: Allyn and Bacon.
• Branch, J. B. (2000). The relationship among critical thinking, clinical decision-making, and clinical practical: A comparative study (Doktora tezi). University of Idaho, Idaho
• Colucciello, M.L. (1999). “Relationships between critical thinking dispositions and learning styles”, Journal Professionals Nursing, 15(5), 294-301.
• Cüceloğlu, D. (1997). İyi düşün doğru karar ver. İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Çetin, A. (2008). Sınıf öğretmeni adayların eleştirel düşünme gücü (Yüksek lisans tezi). Bursa: Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetinkaya, Z. (2011). “Türkçe öğretmen adaylarının eleştirel düşünmeye ilişkin görüşlerinin belirlenmesi”. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (3), 93-108.
• Çubukçu, Z. (2006). Türk öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri. The Turkish Online Journal of Educational Technology- TOJET, 5 (4), 22-36, [Online]: http://www.tojet.net/ adresinden 02.09.2012 tarihinde indirilmiştir.
• Dorion, L.A. (2005). Sokrates. (Çev: M. N. Demirtaş). Ankara: Dost yayıncılık.
• Ennis, R. (1985). “Goals for critical thinking curriculum”. A. Costa (Ed.), Developing Minds (54-57). Alexandria, VA: Association for Supervision and Curriculum Development.
• Ennis, R.H. (1991). “Goals for a critical thinking curriculum”. In A Costa (Ed.). Developing minds (Vol.1). Alexandria: Virginia. ASCD.
• Epstein, R. L. (1999). Critical thinking. Belmont: Wadsworth Publishing Company.
• Facione, P. A. (1990). Critical thinking: a statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction - Executive Summary - The Delphi Report. Millbrae CA: The California Academic Pres.
• Facione, P. A., Giancarlo, C, Facione, N. ve Gainen, J. (1995). “The disposition toward critical thinking”. Journal of General Education”, 1.
• Facione, N.C. and Facione, P.A. (1997). Critical thinking assessment in nursing education programmes: An aggregate data analysis. Millbrae, CA: The California Academic Press.
• Facione, P. A., Facione, N. C. ve Giancarlo, C. A. (2000). “The disposition toward critical thinking: Its character, measurement, and relationship to critical thinking skill”, Informal Logic, 20 (1), 61-84.
• Feuerstein, M. (1999). Media literacy in support of critical thinking. Journal of Educational Media, Vol. 24, Issue 1, 43, 12.
• Fisher, R. (1995). Teaching children to think UK, Stanley Thrones (Publishers) Ltd.
• Gülveren, H. (2007). Eğitim fakültesi öğrencilerinin eleştirel düşünme becerileri ve bu becerileri etkileyen eleştirel düşünme faktörleri (Doktora tezi). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gürkaynak, İ., Üstel, F., Gülgöz, S. (2008). “Eleştirel düşünme, Eğitim Reformu Girişimi”. http://erg.sabanciuniv.edu/sites/erg.sabanciuniv.edu/files/Elestireldusunme_0.pdf Erişim tarihi: 14.12.2012.
• Güven, M., Kürüm, D. (2007 ). “Teacher candidates’ learning styles and critical thinking dispositions”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (21), 60-90.
• Halpern, D. (1988). “Teaching critical thinking for tranfer across domains: Dispositions, skills, structure training and metacognitive monitoring”. Amerikan Psychologist, 53, 449-455.
• Ip, W., Lee, D., Lee, I., Chau, J., Wootton, Y. ve Chang, A. (2000). “Dispositions toward critical thinking: A study of Chinese undergraduate nursing students”. Journal of Advanced Nursing, 32, 84-90.
• Kaasboll, J.J. (1998). “Teaching critical thinking and problem defining skills”. Education and Information Technologies, 3, 101-117
• Karakaya, Z. (2006). “Çocuk felsefesi ve çocuk eğitimi”. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, (1), 23-35
• Kawashima, N. & Shiomi, K. (2007). “Factors of the thinking disposition of Japanese high school students”. Social Behavior and Personality, 35 (2), 187-194.
• Kazancı, O. (1979). Lise fen programlarının elefltirici düşünme gücünün gelişmesindeki rolü, (Doçentlik çalışması). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Kefeli, İ., Kara U. (2008). “Çocukta felsefi ve eleştirel düşüncenin gelişimi”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 339-357
• Korkmaz, Ö. (2009). “Öğretmenlerin eleştirel düşünme eğilim ve düzeyleri”. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 1-13.
• Kökdemir, D. (2003). Belirsizlik durumlarında karar verme ve problem çözme, (Doktora tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Kürüm, D. (2002). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme gücü, (Yüksel lisans tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kawashima, N. & Shiomi, K. (2007). “Factors of the thinking disposition of Japanese high school students”. Social Behavior and Personality, 35 (2), 187-194.
• Lipman M. (1992). Thinking in education. Cambridge: Cambridge University Press.
• McBride, R., Xiang, P., Wittenburg, D., & Shen, J. (2002). “An analysis of pre-service teachers’ dispositions toward critical thinking: A cross- cultural perspective”. Asia-Pacific Journal of Teacher Education, 30 (2), 131-140.
• MEB-TTKB, (2006). İlköğretim din kültürü ve ahlak bilgisi dersi (4,5, 6, 7 ve 8. sınıflar) öğretim program, http://talimterbiye.mebnet.net/Ogretim%20Programlari/ ilkokul/2010-2011/Din%20K%C3%BClt%C3%BCr%C3%BC%20ve%20 Ahlak%20bilgisi.pdf adresinden 06.09.2012 tarihinde indirilmiştir.
• NCEE. (1988). A nation at risk: The imperative for educational reform. Washington DC: Government Printing Office.
• Norris, S. P. (1985). “Synthesis of research on critical thinking”. Educational Leadership, 8, 40-45.
• Özdemir, S. M. (2005). “Üniversite öğrencilerinin eleştirel düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi”. Gazi Üniversitesi Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (3), 1-17.
• Özden, Y. (2005), Öğrenme ve öğretme (7. Baskı). Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Paul, R. W. (1990). Critical thinking: What every person needs to survive in a rapidly changing world. USA: Foundation for Critical Thinking.
• Reinstein, A. ve Lander, G. H. (2008). “Developing critical thinking in college programs”. Research in Higher Education Journal, 1, 78-94.
• Saçlı, F. ve Demirhan, G. (2008). “Beden eğitimi ve spor öğretmenliği programında öğrenim gören öğrencilerin eleştirel düşünme düzeylerinin saptanması ve karşılaştırılması”. Spor Bilimleri Dergisi, 19 (2), 92-110.
• Seferoğlu, S. S. ve Akbıyık, C. (2006). “Eleştirel düşünme ve öğretimi”. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30, 193-200.
• Shin, K.R., Lee, .J.H., Ha, J.Y. & Kim, K.H. (2006). “Critical thinking dispositions in baccalaureate nursing students”. Journal of Advanced Nursing, 56 (2), 182–189
• Soysal, M. (1997), Düşünmeyi öğretmek, eleştirel okuma. Ankara: Ümit Yayıncılık.
• Şahinel, S. (2001). Eleştirel düşünme becerileri ile tümleşik dil becerilerinin geliştirilmesi (Doktora tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Şen, Ü. (2009). “Türkçe öğretmeni adaylarının eleştirel düşünme tutumlarının çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi”. Zeitschrift für die Welt der Türken Journal of World of Turks. 1 (2), 69-89.
• Torres, R.M. & Cano, J. (1995). “Learning style: A factor to critical thinking”. Journal of Agricultural Education, 36 (4), 55-62.
• Türnüklü, E. B. & Yesildere, S. (2005). “Problem, problem çözme ve eleştirel düşünme”, Gazi Egitim Fakultesi Dergisi, 25 (3), 107-123
• Walsh, D.;Paul, R. (1988). The goal of critical thinking: From educational ideal to edecational reality. Washington, D.C: Amerikan Federation of Teachers.
• Zayif, K. (2008). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimleri (Yüksek lisans tezi). Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.