Bir Sentez Girişimi Olarak Gerçekliğin Sosyal İnşâsı / The Social Construction of Reality as an Attempt to Synthesize

Yıl 2013, Cilt: 17 Sayı: 2, 0 - , 03.01.2014

İbrahim Yücedağ

Öz

Öz: Sosyolojinin teorik temellerine ilişkin tartışmaların odağını oluşturan ‘toplum

nasıl anlaşılabilir’ sorusu çeşitli açıklama çabalarını da beraberinde getirmiştir. Metateorik

düzeyde gerçekleştirilen tartışmalarda, toplumun durağan ve değişen yanlarıyla,

makro ve mikro boyuttaki gerçekliği arasındaki ilişkinin niteliği toplumu anlamada izlenecek

yolu belirlemiştir. Toplumun anlaşılması sorunu, sosyolojinin varlık nedenlerine

ilişkin bir sorgulamadır. Toplumsal yapı mı sadece incelenmelidir yoksa bireyin de içinde

bulunduğu bir bakış açısı mı geliştirilmelidir? Bu ve benzeri sorular sosyolojide farklı

kuramsal yaklaşımlara temel oluşturmuştur. Teorik düzeyde, yapısalcılıktan etnometodolojiye

kadar bir çok teorinin beslendiği dilemma budur. Bu çerçevede, toplumun hem

makro hem de mikro boyutu arasında bir köprü kurmaya çalışan Peter L. Berger ve Thomas

Luckmann toplumu, bu iki gerçeklik arasında sürekli oluş halindeki bir üst-gerçeklik

olarak tasavvur eder. Çalışmamızda Berger ve Luckmann’ın ‘Gerçekliğin Sosyal İnşası’

kuramlarını oluştururken kimlerden etkilendikleri incelenmiş, bu kuramın temel bileşenleri

ve eksiklikleri çeşitli yönleriyle tartışılmıştır.

Abstract: various explanations to the question of ‘how society is understood,’ that is

the focus of the discussions on the theoretical basis of sociology, has been examined in

this study. The stable and changing dimensions of society, and the reality in its micro and

macro perspective have defined the method for understanding society in the discussions at

the meta-theoretical level. The problem of understanding society is the basic question for

the sociology. Is social structure the only subject of sociology or is there a need to develop

a perspective that includes agency in the analysis? These sorts of questions have provided

a basis for various theoretical perspectives. The dilemma between agency and structure

is the foundation of different theories from structuralism to ethnomethodology. In this

framework, Peter L. Berger and Thomas Luckmann, who try to build a bridge between the

micro and macro levels of society, defines society as a meta-reality that is continuously at

the process between these two levels. In this study, the influences of other theoreticians on

The Construction of Social Reality by Berger and Luckmann are examined and the major

aspects of this theory and its shortcomings are discussed in various ways.

Anahtar Kelimeler: Gerçekliğin Toplumsal İnşası, Schutz, Nesnelleşme, İçselleştirme,

Dışsallaştırma.

Keywords: The Social Construction of Reality, Schutz, Objectification, Internalization,

Externalization.

Anahtar Kelimeler

Gerçekliğin Toplumsal İnşası, Schutz, Nesnelleşme, İçselleştirme, Dışsallaştırma.

Kaynakça

• Berger, P. L., Berger, B., Kellner, H. (1985). Modernleşme ve Bilinç. (Çev. Cevdet Cerit). İstanbul: Pınar Yay.
• Berger, P. L., Luckmann, T. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşâsı. (Çev. Vefa Saygın Öğütle). İstanbul: Paradigma Yay.
• Berger, P., & Berger, B. (1972). Sociology: A Biographical Approach. New York: Basic Books, Inc.
• Berger, P. (1980). “Epilogue”. Making Sense of Modern Times: Peter L. Berger and the Vision of Interpretive Sociology. (in). J. D. Hunter and S. C. Ainlay (Eds.), London: Routledge&Kegan Paul, pp. 221-235.
• Bruce, S. and Yearley, S. (2006). The Sage Dictionary of Sociology, London: Sage Publications.
• Coser, L. A. (2008). Sosyolojik Düşüncenin Ustaları: Tarihsel ve Toplumsal Bağlamlarında Fikirler. (Çev. Himmet Hülür ve Diğerleri). Ankara: De Ki Basım Yay.
• Durkheim, E. (2004). Sosyolojik Yöntemin Kuralları. (Çev. Cenk Saraçoğlu). İstanbul: Bordo Siyah Yay.
• Hekman, S. (1999). Bilgi Sosyolojisi ve Hermeneutik. (Çev. Hüsamettin Arslan ve Bekir Balkız). İstanbul: Paradigma Yay.
• Layder, D. (2006). Sosyal Teoriye Giriş. (Çev. Ümit Tatlıcan). İstanbul: Küre Yay.
• Leledakis, K. (2000). Toplum ve Bilinçdışı: Toplumsal Teori ve Toplumsalın Bilinçdışı Boyutu. (Çev. Abdullah Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Macionis, J. J. and PLUMMER, K. (2002). Sociology: A Global Introduction, Essex: Prentice Hall Inc.
• Poloma, M. M. (1993). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. (Çev. Hayriye Erbaş). Ankara: Gündoğan Yay.
• Schuetz, A. (1945). “On Multiple Realities”. Philosophy and Phenomenological Research, Volum. 5, No. 4, pp. 533-576.
• Swingewood, A. (1998). Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi. (Çev. Osman Akınhay). Ankara: Bilim ve Sanat Yay.
• Turner, J. H. ve Diğ. (2010). Sosyolojik Teorinin Oluşumu. (Çev. Ümit Tatlıcan). İstanbul: Sentez Yay.
• Wallace R. A., WOLF A. (2004). Çağdaş Sosyoloji Kuramları: Klasik Geleneğin Geliştirilmesi. (Çev. Leyla Elburuz ve M. Rami Ayas). İzmir: Punto Yay. Wiley, N. (1988). “The Macro-Micro Problem in Social Theory”. Sociological Theory, Volum: 6, No: 2, pp. 254-261.
• Wolff, K. H. (1997). “Fenomenoloji ve Sosyoloji”. (ss. 497-554). (Çev. Harun Rızatepe). Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi. (Ed. Tom Bottomore ve Robert Nisbet). Ankara: Ayraç Yayınevi.