Kargapazarı Muharebeleri ve Erzurum Savunmasında Seyyar Jandarma Birlikleri

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 3, 1079 - 1096, 20.09.2017

Güray Alpar

Öz

Devletler geçmişlerine,
geleceklerini planlamak için ihtiyaç duyarlar. Geleceği planlamak için de
tarihi bilmek, araştırmak ve yaşanan olayları iyi anlamak gerekir. I. Dünya
Savaşında Erzurum ili ve çevresi büyük bir rol oynamış, ancak bunlar bilgi ve
belge eksikliğinden dolayı yeterince anlatılamamıştır. Yeterince ortaya
konulamayan hususlardan birisi de, I. Dünya Savaşında Doğu Cephesinde, Rusların
Erzurum’a taarruzları esnasında gerçekleşen Kargapazarı Muharebeleri’nde Türk
Ordusunun yanında savaşan Seyyar Jandarma Birlikleri’nin destanlaşan
mücadeleleridir. Erzurum çevresinde gerçekleşen muharebeler, özellikle de
Kargapazarı muharebeleri ve bu muharebelerde Jandarma Birliklerinin rolü ile
ilgili çok kısıtlı bilgi ve belge bulunmaktadır. Bu bilgi ve belgelerin bir
araya getirilmesi ve bu konuda araştırma yapmak isteyenlere az da olsa bazı
bilgilerin verilmesi ihtiyacı bulunmaktadır. Kargapazarı Dağlarında Erzurum
Seyyar Jandarma Taburunun III. Ordu Birlikleriyle omuz omuza verdiği mücadele
sonucunda, III. Ordu kuşatılmaktan ve tamamen imha olmaktan kurtulmuştur. Bu
kuvvetlerin daha sonra gerçekleştirilen Türk Kurtuluş Savaşında kullanıldığı
göz önüne alındığında konunun önemi daha iyi ortaya çıkacaktır.

Anahtar Kelimeler

Jandarma, Erzurum, Kargapazarı Muharebeleri, I. Dünya Savaşı

Kaynakça

• Açıkmeşe, İ. (1993). Cumhuriyetin 70. Yılında Jandarma Genel Komutanlığı, Ankara, Türk İdare Dergisi.
• Allen, W.D.E. ve Muratoff P. (1966). 1828-1921 Türk Kafkas Sınırındaki Harplerin Tarihi, Ankara, Genelkurmay basımevi.
• Alpar, G. (2013). “Güvenliğin Sağlanmasında Bir Kolluk Kuvveti Olan Jandarmanın Geçmişten Günümüze Rollü ve Dünyadaki Konumu”, Güvenlik Bilimleri Dergisi, Ankara, Jandarma Okullar Komutanlığı Yayını, Mayıs 2013.
• Alyot, Halim (2008). Türkiye’de Zabıta, Tarihi Gelişim ve Bugünkü Durum, Ankara: Kozan Matbaası.
• Baydar, M. Ç. (2010). “Erzurumlu Komitacıların Bir Numarası Kazım Yurdalan”, 22 Nisan 2010, tyb. org.tr (Erişim Tarihi: 04 Nisan 2017).
• Bayram, Ç. (2017), Kendisiyle 30 Mart 2017 tarihinde yapılan mülakat.
• Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu, Kls.2950, E.D:H14, Y.D:H32, Fih:49. Tarih.:11/11/1331 (24/01/1916).
• Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu, Kls.2950, E.D:H14, Y.D:H32, Fih:89.Tar.:13/11/1331 (26/01/1916).
• Birinci Dünya Harbinde Türk Harbi Kafkas Cephesi, 3 üncü Ordu Harekatı,Ankara, Genelkurmay Başkanlığı yayınları, Genelkurmay Basımevi, 1993, 2 cilt.
• Çakmak, F. (2005). Birinci Dünya Savaşı’nda Doğu Cephesi, Ankara, Gnkur. ATASE ve Gnkur. Denetleme Başkanlığı Yayınları.
• Çakmak, F. (2010). Büyük Harpte Şark Cephesi Harekâtı, (Yay.haz. Ahmet Tetik), İstanbul.
• Doğanay, H. (1988). Erzurum’un Genel Coğrafi Özellikleri, Ankara, Erzurum Belediyesi Kültür Yayınları.
• Erzurum Araştırmaları Web Sitesi, Kazım Yurdalan. 19 Kasım 2013. (Erişim Tarihi: 04 Nisan 2017).
• Eyüpoğlu, İ. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyete Bir İttihatçı Kazım Yurdalan, Erzurum.
• Eyüpoğlu, İ. (2016). “Bayburt Jandarma Tabur Komutanlığı ve Kop Dağı Savunması (Mart-Temmuz 2016)”, Atatürk Dergisi, Atatürk Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Erzurum, 2016.
• Genelkurmay ATASE Başkanlığı Arşivi, Birinci Dünya Harbi Koleksiyonu, Klasör 1487, Dosya 2/27 Fihrist 1-6.
• Harp Akademilerinin 120. Yılı (1968). İstanbul, Harp Akademisi yayını.
• İlter, A. S. (2007). Birinci Dünya Savaşı’nda Kafkas Cephesi Hatıraları, (Yay.haz. Zekeriya Türkmen- Elmas Çelik), Genelkurmay Askeri Tarih ve Strateji Etüt Başkanlığı Yayını, Ankara.
• Jandarma Genel Komutanlığı Tarihi, Türk Harp Tarihinde Jandarma, (2002), C.I., C.II, (Yay. haz. Ahmet Çermeli- Halil Atabey), Ankara, J.Gn.K.lığı Yayınları, Jandarma Matbaası.
• Kocagüney, V. (2015). Erzurum Kalesi ve Savaşları, (Ed. Mehmet Dağıstanlı), Erzurum, Er-Vak Yayınları.
• Koparan, N. (2007). Türk Jandarma Teşkilatı, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü.
• Küçükuğurlu, M. (2015). Aziziye’nin Son Şahitleri, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Larcher, M. (2010). Kafkas Harekâtı, Çev. Cem Kapyalı, İstanbul.
• Maslovski, K. (2010). Kvinitadzo’nun Yayınlanmamış Hatıralarından, (Haz. Caucasian Battlefields), Newyork,Cambridge University Press.
• Mehmet Arif, Başımıza Gelenler, (Yay. haz. Yahya Kemal Taştan), Ankara, Akçağ Basım Yayım.
• Price, M. P. (1918). War and Revolution in Asiatic Russia, London: George Allen and Unvin Ltd.
• Türkmen, Z. (2003). “XX. Yüzyıl Başlarında Batı Anadolu’da Eşkıya ile Mücadelede Osmanlı Kolluk Kuvvetlerinin Faaliyetleri”, Askeri Türk Araştırmaları Dergisi, Ankara, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayını.
• www.gazetepusula.net, (Erişim Tarihi:2 Nisan 2017).