Kâzım Karabekir'in Askeri ve Siyasi Biyografisi

Yıl 2017, Cilt: 21 Sayı: 1, 137 - 157, 20.03.2017

Gülay Sarıçoban

Öz

Kazım Karabekir, 1905’de
Manastır’da Kurmay Yüzbaşı iken İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin şubesini kurdu.
1909’da Cemiyetin siyasi bir teşşekkül niteliği kazanmasından sonra, ordunun
siyaset ile uğraşmasını doğru bulmadığından, bu cemiyetten ve siyasetten bir
süre uzak kaldı. Kazım Karabekir, 1912 yılında Balkan Savaşında Bulgaristan’da
esir düştü. Birinci dünya savaşında, Çanakkale, Irak ve kafkasya cephelerinde
savaşa katıldı. Mondoros Mütarekesi’nin imzalanmasında sonra İstanbul’a gelen
Karabekir, işgaler karşısında 15. Kolordu Komutanı olarak Erzurum’da
görevlendirildi. Kazım Karabekir Türk Kurtuluş Savaşı'na, Erzurum'da Doğu
Cephesi Komutanı olarak büyük katkı sağladı. Karabekir, 1920 yılında Edirne
milletvekili, 1923 yılında ise İstabul milletvekili seçildi. Milli mücalede
boyunca Atatürk’ün hep yanında olan Karabekir, daha sonra Cumhuriyet’in ilanı,
halifeliğin kaldırılması gibi konularda Atatürk’le fikir ayrılıkları yaşadı.
Karabekir, 1924 yılında Cumhuriyet Halk Fırkasının karşısında kurulan ilk muhalif
parti olan Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası'nın(TCF) Genel Başkanı seçildi.
1925'de TCF'nin kapatılmasından sonra Atatürk 'ün 1938'de ölümüne kadar
herhangi bir siyasi teşekkül içinde yer almadı. 1926’da Atatürk’e karşı
düzenlenen İzmir Suikasti’den haberdar olduğu gerekçesiyle İstiklal
mahkemesinde yargılandı, beraat etti.1938 yılı sonunda CHP İstanbul
milletvekili seçildi. 1946’da çok partili sisteme geçildi, Demokrat Parti
kuruldu ve Karabekir TBMM başkanı seçildi. 26 Ocak 1948’de TBMM başkanı iken öldü.
Bu çalışmada, Türk siyasi ve askeri hayatının önemli şahsiyetlerinden biri olan
Kazım Karabekir,  başta Karabekir’in
kendi eserleri olmak üzere, Askeri Tarih Belgeleri, Arşiv belgeleri, Karabekir
hakkında bilgi içeren kitap ve makaleler incelerenerek ortaya konuldu.

Anahtar Kelimeler

Kazım Karabekir, TBMM, Terakki Perver Cumhuriyet Fırkası, Cumhuriyet Halk Fırkası, Mondoros Mütarekesi, Birinci Dünya Savaşı

Kaynakça

• Akbulut, Y.(2008). Ermeniler ve Bingöl’de Ermeni Tehcirleri, T.C Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Arsan, N. (1964). Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri, (1917-1938), Ankara.
• Askeri Tarih Belgeleri Dergisi.(1982). Ankara.
• Atatürk ile ilgili Arşiv Belgeleri (1911-1921 Tarihleri Arasına Ait 106 Belge), Ankara, 1982.
• Atatürk, K.(1994). Nutuk 1919-1927, Yay. Haz., Zeynep Korkmaz, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi.
• Balioğlu, T.(1998) “Osmanlıya Konulan Son Nokta Mondros”, Tarih ve Medeniyet.
• Denizli, H.(1996). Sivas Kongresi Delegeleri ve Heyet-i Temsiliye Üyeleri, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• Goloğlu, M.(1969). Sivas Kongresi, Başnur Matbaası, Ankara.
• Gönlübol, M.(1997). Olaylarla Türk-Dış Politikası, 3. Baskı, Ankara.
• Gürün, K.(1988). Ermeni Dosyası, Ankara.
• Kandemir, F.(1948). Kazım Karabekir, İstanbul.
• Kandemir, F.(1964). Milli Mücadele Başlangıcında Mustafa Kemal Arkadaşları ve Karşısındakiler, İstanbul.
• Karabekir, K.(1995). Ermeni Dosyası, İstanbul.
• Karabekir, K.(1990). Kazım Karabekir’in Kaleminden Doğu’nun Kurtuluşu, Sarıkamış, Kars ve Ötesi, Erzurum.
• Karabekir, K.(1960). İstiklal Harbimiz, İstanbul.
• Karabekir, K.(1995). İstiklal Harbimizin Esasları, Emre Yayınları, İstanbul.
• Karabekir, K.(1995). İttihat ve Terakki Cemiyeti 1896-1909, 2. Baskı, Emre Yayınları, İstanbul.
• Kaplan, L.(1994).Kazım Karabekir Paşa, Kurtuluş Savaşına Yön Verenler, Atatürk İlke ve İnkılapları Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını, Gazi Ünv. Yayın No:187, Ankara.
• Kınross, Lord. (1994). Atatürk ve Bir Milletin Yeniden Doğuşu, çev: Necdet Sander, Altın Kitaplar, İstanbul.
• Kırzıoğlu, M. F.(1993). Bütünüyle Erzurum Kongresi, Kültür Ofset Ltd. Sti., Ankara,
• Kırzıoğlu, M. F. (1991). Kazım Karabekir, Sevinç Matbaası, Ankara, 1991.
• Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, C.I, İstanbul.
• Öke, M.K.(1986). Ermeni Meselesi, İstanbul.
• Pothveriya, B.“1921 Türkiye-Sovyet Rusya Dostluk ve Kardeşlik Antlaşması İmzalanmasının Nedenleri”, Uluslararası İkinci Atatürk Sempozyumu Atatürk Araştırma Merkezi, C. II, Ankara.
• Sonyel, S. (1986).Türk Kurtuluş Savaşı ve Dış Politika II, TTK Yayını, Ankara.
• Soysal, İ.(1989). Tarihçeleri ve Açıklamalarıyla Birlikte Türkiye’nin Siyasi Antlaşmaları (1920-1945), C.I, Ankara.
• Tansel, S.(1991). Mondros’tan Mudanya’ya Kadar, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul, 1991.
• Taşkıran, C.(1999). Milli Mücadele’de Kazım Karabekir Paşa, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara.
• Tevetlioğlu, F. Karabekir Kazım Maddesi, Türk Ansiklopedisi, C. XXI.
• Genelkurmay Başkanlığı.(1995).Türk İstiklal Harbi Doğu Cephesi (1919-1921), C. III, Ankara.
• Genel Kurmay Başkanlığı. (1989). Türk İstiklal Harbine Katılan Tümen ve Daha üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genel Kurmay Başkanlığı, 2. Baskı, Genel Kurmay Basımevi, Ankara.
• Tosun, R.(1996). “Milli Mücadelede Sivas’ın yeri ve Önemi”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: XII, Atatürk Kültü, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Ankara.