William James’in Pragmatizminde İyileştiricilik ve Ahlâkın İnşası / Meliorism and the Construction of Morality in William James’s Pragmatism

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 3, 0 - 0, 18.03.2016

Kemal Bakır

Öz

William James, pratik bir felsefe olan pragmatizmin kurucularındandır. James’in
pragmatizmi, pratik deneyim ile insan hayatını anlamlandırmayı amaçlayan bir yöntem
felsefesi ve bir dünya görüşüdür. James, yaşanılan dünyanın kusurlu olduğunu ve bunun
ancak insan eliyle iyileştirilebileceğini iddia eder. Ona göre, bu, ahlâki bir sorumluluktur
ve insan, bunu yapabilecek yetenek, eğilim ve özgürlüğe sahiptir. Ancak bunun gerçekleşebilmesi
için insanın öncelikle buna inanması ve bunu istemesi gerekir. Bu yolda bütün
talepler “iyi”dir, dolayısıyla da ahlâkidir. Eğer insan iyi talebi karşılayacak eylemlerde
bulunursa hem bugünü hem geleceği iyileştirecek ahlâki bir evren inşa eder. Bu çerçevede
James’in pragmatizmi insanı iyi eyleme sevk eden iyileştirici bir felsefedir. Bu çalışmanın
amacı, William James’in ahlâk anlayışını, onun pragmatik felsefesi bağlamında
ele alarak irdelemek ve böylece ahlâkın pratik/amelî karakterine dikkat çekmektir.
Anahtar Kelimeler: Pragmatizm, İyileştiricilik, Ahlâk felsefesi, Etik, ahlâki görecilik,
İrade özgürlüğü, Ahlâkın inşası.
Meliorism and the Construction of Morality in William James’s
Pragmatism
Abstract: William James was the founder of pragmatism which is a practical philosophy.
James’s pragmatism is a method of philosophy and a world view (weltanschauung)
aiming to make sense of human life by practical experience. James argues that the real
world is imperfect and it could only be ameliorated by human hands. According to him,
this is a moral accountability and people have ability, tendency and freedom to make this.
However, for this, at first people need to believe and want. On this way all demands are
“good”, therefore, a moral. If the person acts to meet the good demands, s/he creates a
moral universe that helps to ameliorate both today and the future. Within this context,
the pragmatism of James is an ameliorative philosophy that leads person to the good
action. The purpose of the study is to examine William James's conception of morality
in the context of his pragmatic philosophy and to draw attention to the practical/deeds
characteristics of moral.
Keywords: Pragmatism, Meliorism, Moral philosophy, Ethics, Moral relativism, Free
will, Construction of moral.