Kültürel İncelemelere Coğrafi Bir Katkı: Erzincan'da Kahvehanelerin Mekânsal Özellikleri

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 2, 577 - 604, 15.06.2019

Ogün Coşkun Fatih Orhan

Öz

Kahvehaneler,
geçmişten günümüze önemini koruyan ve Türk toplumunu karakterize eden çeşitli
özellikleriyle Anadolu şehirlerinin vazgeçilmez birer parçası haline gelmiş
özel mekânlardır. Bu nedenle sosyal bilimlerin çeşitli alanlarında bu konuda yapılmış
çok sayıda araştırma görmek mümkündür. Ortak kültürümüze ait unsurların yansıdığı
mekânlardan birisi olarak kahvehanelerin, farklı bilim dallarının araştırma
konusuna giren özellikleri yanında çeşitli mekânsal özelliklerinin de beşeri
coğrafyanın ilgi alanına girdiği ifade edilebilir. Bu çalışmada, Erzincan
şehrinde yer alan kahvehanelerin mekânsal özellikleri, coğrafyanın temel
prensipleri çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu amaçla saha çalışmaları
gerçekleştirilmiş, haritalama yapılmış ve coğrafi gözlemler yoluyla kahvehanelerin
mekânsal dağılışları ve fonksiyonel özellikleri değerlendirilmiştir. Şehirde
yer alan 63 işletmeci ve 154 müşteriden oluşan katılımcılar ile anket
uygulamaları yapılmış ve elde edilen bulguların yorumlanması sonucunda şehirdeki
kahvehanelerin ve kahvehane kültürünün çeşitli mekânsal özellikleri tespit
edilmeye çalışılmıştır.  

Anahtar Kelimeler

Erzincan, Kahvehane, Kültür, Coğrafya

Kaynakça

• Akbulut, U. (2015). “Tanzimat ve Meşrutiyet Dönemlerinde Kahvehanelerden Kaynaklanan Sosyal Sorunlara Dair Bazı Tespitler”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), 54, 561-583.Aliağaoğlu, A. ve Uğur, A. (2008). “Hotels as a Model of Regional Life: The Erzurum Sample”. European Planning Studies, 16 (10), 1405-1422. Aliağaoğlu, A. ve Narlı, M. (2012). “Edebî Miras Turizmi ve Türkiye’de Edebî Mekânlar”. Bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 60, 1-18.Aliağaoğlu, A. ve Uğur, A. (2013). “Ankara Şehrinde Eczanelerin Mekânsal Analizi”. Doğu Coğrafya Dergisi, 29, 177-191.Altaş, N.T. (2016). “Importance of Bazaars as Cultural Commercıal Spaces: Erzurum Example” [Bildiri]. 2nd International Scientific Conference GEOBALCANICA 2016, (10-12 June 2016), (ss. 223-230), Skopje: Geobalcanica Society.Bayar, R. (2005). “CBS Yardımıyla Modern Alışveriş Merkezleri İçin Uygun Yer Seçimi: Ankara Örneği”. Coğrafi Bilimler Dergisi, 3 (2), 19-38.Beeley, B.W. (1970). “The Turkish Village Coffeehouse as a Social Institution”. Geographical Review, 60 (4), 475-493.Büyüköztürk, Ş. (2004). Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı. (4. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.Can, A. (2018). SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. (6. Baskı). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.Coşkun, O. (2016). “A Geographical Examination on Socio-Spatial Properties of Coffeehouse Culture” [Bildiri]. 2nd International Scientific Conference GEOBALCANICA 2016, (10-12 June 2016), (ss. 231-237), Skopje: Geobalcanica Society.Doğanay, H. (2014). Coğrafya Öğretim Yöntemleri. (6. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.Doğanay, H. ve Doğanay, S. (2015). Coğrafya’ya Giriş. (12. Baskı), Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.Georgeon, F. (1999). “Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Döneminde İstanbul Kahvehaneleri”. Héléne Desmet-Grégoire ve François Georgeon (Ed.). Doğu’da Kahve ve Kahvehaneler (ss. 43-85). Meltem Atik ve Esra Özdoğan (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Gül, A. ve Başıbüyük, A. (2011). Bir Tarihi Coğrafya İncelemesi (Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Erzincan Kazası), Erzurum: Salkım Söğüt Yayınevi.Hattox, R.S. (1998). Kahve ve Kahvehaneler: Bir Toplumsal İçeceğin Yakındoğu’daki Kökenleri. (İkinci Baskı). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.Özgüç, N. ve Mitchell W. A. (2000). “Şehirlerin Alternatif Alışveriş Mekânları: İstanbul’da Haftalık Pazarlar”. Tasarım Kuram Dergisi, 2, 35-58.Özgüç, N. ve Tümertekin, E. (2010). Coğrafya. Geçmiş.Kavramlar.Coğrafyacılar. İstanbul: Çantay Kitabevi.Öztürk,S. (2006). Cumhuriyet Türkiyesinde Kahvehane ve İktidar (1930-1945). İstanbul: Kırmızı Yayınları.Saraçgil, A. (1999). “Kahve’nin İstanbul’a Girişi (16. ve 17. Yüzyıllar)”. Héléne Desmet-Grégoire ve François Georgeon (Ed.). Doğu’da Kahve ve Kahvehaneler (ss.27-41). Meltem Atik ve Esra Özdoğan (Çev.), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.Sökmen, C. (2011). Aydınların İletişim Ortamı Olarak Eski İstanbul Kahvehaneleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.TDK. (2011). Türkçe Sözlük. (11. Baskı), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.Tunçel, H. (2003). “Anadolu Şehirlerinde Semt Pazarları: Elazığ Örneği”. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13 (1), 49-70.Tunçel, H. (2009). “Geleneksel Ticaret Mekânı Olarak Türkiye’de Haftalık Pazarlar”. e-Journal of New World Sciences Academy. 4 (2), 35-52.Tümertekin, E. ve Özgüç, N. (2011). Beşeri Coğrafya. İnsan. Kültür. Mekân. (12. Baskı), İstanbul: Çantay Kitabevi.Yaman, T. M. (2011). “Türkiye’de Kahve ve Kahvehaneler”. Fatih Tığlı (Haz.), Ehlikeyfin Kitabı (ss. 3-29), İstanbul: Kitabevi Yayınları.