Almancada Adsonek+Ad Birleşimlerinde Biçimbilimsel Açıdan Sözcük Yapımı

Yıl 2019, Cilt: 23 Özel Sayı, 2141 - 2153, 31.12.2019

Neriman Nacak

Öz

Her
dilin kendi dil yapısı içinde kendine özgü bir takım sözcük yapım yolları
vardır. Almancada sözcük yapım yollarından birisi de birleşimdir. Almancada iki
ya da daha fazla sözcüğün bir araya gelerek oluşturduğu birleşimler mevcuttur.
Ancak bu çalışma ikili Ad+Ad birleşimleri ile sınırlandırılmış, diğer yapılar
(ikileme, sayı birleşimleri) dâhil edilmemiştir. Ad+Ad birleşimleri
biçimbilimsel açıdan incelenerek yapısal özelliklerine göre kendi içlerinde ana
sınıflara ayrılmaktadır. Bu ana sınıflardan birisi de birinci öğenin türemiş,
ikinci öğenin salt ad olduğu birleşimleri içeren Türemiş Ad+Ad yapısıdır. Söz
konusu sınıf da birleşimi oluşturan öğelerin ortak yapısal özelliklerine göre
kendi alt sınıflarına ayrılmaktadır. Bu çalışmada elde edilen alt sınıflardan
Ad_sonek+Ad birleşimleri ele alınarak biçimbilimsel açıdan incelenmiş
ve bu birleşimlerin sözcük yapım süreçleri araştırılarak yapısal özellikleri
tespit edilmeye çalışılmıştır. Birleşimler Wahrig Deutsches Wörterbuch adlı
sözlüğün 2011 baskısından derlenmiştir. Derlenen birleşimlerde, birleşimi
oluşturan öğeleri anlamlı en küçük parçalarına, biçimbirimlerine ayırarak
birinci öğenin hangi Almanca soneklerle türediği de tespit edilmiştir.
Böylelikle Almancadaki Ad_sonek+Ad sınıfındaki birleşimlerin kendi
söz varlığı içerisindeki yapıları ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Bu nedenle
çalışmaya başka dillerden Almancaya giren sözcük veya ekler dâhil edilmemiştir.
Çalışmada biçimbilimsel çözümleme yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Biçimbilim, Morfoloji, Sözcük Yapımı

Kaynakça

• Altmann, H. (2011). Prüfungswissen Wortbildung, (3. durchgesehene Aufl.). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlage.
• Donalies, E. (2007). Basiswissen Deutsche Wortbildung, (1. Aufl.). Tübingen und Basel: A. Francke Verlag.
• Duden. (2014). Herkunftswörterbuch, Etymologie der deutschen Sprache, (5. neu bearbeitete Aufl.), Band 7. Berlin: Dudenverlag.
• Elsen, H. (2014). Grundzüge der Morphologie des Deutschen, (2. aktualisierte Aufl.). Berlin/Boston: Walter de Gruyter Verlag.
• Ernst, P. (2004). Germanistische Sprachwissenschaft, Eine Einführung in die synchrone Sprachwissenschaft des Deutschen. Wien: Facultas Verlags- und Buchhandel.
• Fleischer, W., & Barz, I. (2012). Wortbildung der deutschen Gegenwartssprache, (4. Aufl.). Berlin/Boston: Walter de Gruyter Verlag.
• Knipf-Komlósi, E., V. Rada, R., & Bernáth, C. (2006). Aspekte des deutschen Wortschatzes, Ausgewählte Fragen zu Wortschatz und Stil. Budapest: Bölcsész Konzorcium.
• Lindner, K. (2014). Einführung in die Germanistische Linguistik. München: C.H. Beck.
• Naumann, B. (2000). Einführung in die Wortbildungslehre des Deutschen, (3. neubearbeitete Aufl.). Tübingen: Max Niemeyer Verlag.
• Pelz, H. (1990). Linguistik für Anfänger, (9. Aufl.). Hamburg: Hoffmann und Campe Verlag.
• Selen, N. (1983). Phonologie Morphologie Syntax der deutschen Sprache. Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları, No: 329.
• Uzun, N. E. (2006). Biçimbilim: Temel Kavramlar, (1. Baskı). İstanbul: Papatya Yayıncılık.
• Ülkü, V. (1980). Affixale Wortbildung im Deutschen und Türkischen, Ein Beitrag zur deutsch-türkischen kontrastiven Grammatik (Almancada ve Türkçede Eklerle Kelime Teşkili). Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları No: 294.
• Vardar, B. (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yabancı Dil Yayınları.
• Wahrig. (2011). Deutsches Wörterbuch, (9. Aufl).